ტერენტი სამსონიშ სქი გრანელი (თახმი გვარი კვირკველია), (დ. 25 გერგობათუთა, 1897[1], ასეიანი ნ. წალენჯიხა ― ღ. 10 გჷმათუთა, 1934, ქართი) — ქორთუ პოეტი.

ტერენტი (კვირველია) გრანელი
ფსევდონიმი:

"წალენჯიხელი", "ტერენტი გრანელი"

დაბადებაშ თარიღი:

25 გერგობათუთა, 1897,

დაბადებაშ აბანი:

წალენჯიხა

ღურაშ თარიღი:

10 გჷმათუთა, 1934

ღურაშ აბანი:

ქართი

ერუანობა:

ქორთუ

საქვარუა:

პუბლიცისტი, ჭარუ (პოეტი).

ბიოგრაფია რედაქტირაფა

ბაღანობა დო ბოშალა რედაქტირაფა

დებადჷ უღვენ ფიოშიშ, სამსონ კვირკველიაშ ფანიას. ხუთ წანერ რდჷ დიდაქ უღურჷნ. სამსონქ ჩილო მიჸონჷ დარია მებონიაშ ოსურსქუა, ნამჷდგაქ გვალო ჯგირ დიდაჸონერქ გჷმოდირთჷ. ტერენტის ჸუნდჷ ჟირი და - მაშო დო ზოზია. დიდაჸონერს გიშნაგორა ჸოფჷ ტერენტი. მორწუმე დარიას შხირას გილაჸუნდჷ ჭიჭე ტერენტი წალენჯიხაშ ქირსეშ ოხვამეშა, ჟეშხადღაშ წირუეფშა. ათეშნერი ჸოროფაშ გურშენი პოეტიქ სონეტი მეუჯღუნჷ დიდაჸონერს. გაჭირებაშ უმკუჯინუო წირსპალქ შკვით წანერ ტერენტი გემშეჸონჷ წალენჯიხაშ ოფუტეშ ოგურაფუშა. სკოლას ტერენტის უძახჷდეს „მორწაფეფიშ ხენწჷფეს.“ წინგიშ ჸოროფა ტერენტის ალაჭვათუ ზუგდიდიშ მაზრას ჩინებულ წინგიერქ - იაკობ შანავაქ. მაართათ შანავაშ ბიბლიოთეკას იწისუ ტერენტიქ კლასიკური ლიტერატურაშ გიშნაგორა ნახანდეფი. ტერენტი გურაფაწკჷმა ართო გიშმეგორუდჷ კერიაშ საქვარს: სკოლაშე დორთინაშ უკულ ეკოხედჷ დაჩხჷრწკჷმა დო მადვალარეფს ჭანდჷ გვიან სერშახ. ტერენტის მაამშვა კლასის რდჷნ თეშ აჭვჷ ჸუდექ და აძვილებურქ იჸუეს ტერენტი სკოლაშე გეგშუჸონაფუდესკონ. თეშ უმკუჯინუო, ტერენტი უმოს გურით კითხულენდჷ შანავაშ ბიბლიოთეკაშ წინგეფს.

რინაშ კონწარობაშ გურშენი ტერენტიქ უმოს გურშაენოკილერქ დო ჯაბიერო გჷნირთჷ. ედომუშამი რინა, გიშაგორილო თიშ მაართა ბიჯგეფი ჭყინტუობაშ ბორჯის, ეფშა რდჷ ბარიერეფით. თე პერიოდის ტერენტიქ ათხოზჷ ერუანულ დუდიშალაშ იდეას.

 
ტერენტი გრანელიშ ჸუდე-მუზეუმი

1918 წანაშე ოხორანდჷ ქართის, მუშენდჷ რკინაშარაშ გიორენჯის, გაზეთეფიშ რედაქციეფს. გურაფლენდჷ შალვა ნუცუბიძეშ ქართიშ უნივერსიტეტიწკჷმა ჸდორსხუაფილ კურსეფს, ნამუსჷთ ჩინებულენდეს „ნუცუბიძეშ კურსეფიშ“ ჯოხოთ. თე ოგურაფუ ქიმინჯალენდჷ რსული გიმნაზიაშ ნებეფით დო ტერენტიქ თექ გათუ გურაფა 1920 წანას. ქართის რინაშ ბორჯიშე იჭყანს ლიტერატურულ ხანდას (1917-1918). გრანელიშ ლერსეფი გიშმეგორუ ჯაბით დო მისტიციზმით (ტერენტიშ კათელეფი: „სამგლოვიარო ხაზები“, 1921; „სულიდან საფლავები“, 1922; „Memento mori“, 1924; „ტერენტი გრანელი“, 1926). ტერენტიშ ლერსეფს ბრელ ხანს ვარზენდეს თოჸუჯის. 1926 წანას ტერენტიქ გეგშაშქჷ ეკონია წინგი; 1926 წანაშე ნამთინ გაზეთი ვაუბეშტუნდჷ წინგეფს, პროლეტარულ პარტიეფი დო ჭარუობაშ მაკონტროლებერი სისტემაქ ქიდიჭყჷ ტერენტიშ თხოზინი. 80-იან წანეფშე ტერენტიშ, ათე გიშნაგორა პოეტიშ აკოქიმინჯალას ძივთიქ ქიგიადჷ. გჷშაშქუმალირქ იჸუ ლერსეფიშ კათელქ.

1927 წანას გეგშაშქვეს ართშახიანი გაზეთი „ტერენტი გრანელი“. 1930 წანას სურამიშ ფსიქიატრიული ოლეხეს ქუმახვამლეს, სოჸურეშეთ თიქ იინტჷ. ტერენტიქ ღურჷ „არამიანციშ“ ოლეხეს დო ნთხორეს პეტრე პავლეშ ოსაფულეს დო 1987 წანას გეგნასვანჯეს დიდუბეშ პანთეონშა.

ორდოშიანი პატრიოტული მოღალობა რედაქტირაფა

ქიანაშ დო კათაშ მოჸოროფე ტერენტიქ ქუდოდირთჷ თი ინტელიგენციაშ ხასჷლას, ნამუდგაშ ღანკი რდჷ რუსეთიშ იმპერიალისტურ რეჟიმშე საქორთუოშ დარსხება. ტერენტი ჭარჷნდჷ: „ერუანული დუდიშალა უდიდაშ პრობლემა რე ნამუდგარდია კათაშ რინას... არძოს უჩქუდას დო არძოქ გეგას, ნამუდა ჩქი პჸუმენა დუდიშული რინა დო მითინს ვემეფჩანთ ნებას ერდან ჩქინი უჟინაში ნებეფინ.“.[2]

ეჩი წანერი ტერენტი თელ სერიოზულობათ გონენს ერუანულ პრობლემეფშე:

„თე დაბას (ოჩამჩირე) ვანაფერო ძირუნთჷ ქორთულიშ მარჩქენჯეფს... ითამ თე კათას ვაფჷ გოაზჷრაფილი ქორთული ნინაშ დიდებუანობა, ითამ თენეფს ვაინტერესუნანო ნანაშ ნინა?! ცარიზმიშ ბორჯის ქორთული ნინაშ ურჩქინჯობას ვაბრალენდით ნიკოლოზიშ თარობას, ამუდღა მის ოკო დუაბრალათ?! თამამას შილებე ითქუას ნამუდა, თენა ჩქინ გურიშ არდებას დო გინოგვარებას ადასურენს. რშუდან, თქვან ოდაბადე გავალენა თქვა თქვან ნანაშ ნინაშ დოგურაფას. თეს, ჩქიმ აზჷრით, ჭარუა ხოლო ვაკო.“[3]

თენა რე ტერენტიშ ნაჭარეფიშ ჭიჭე ნორთი.

ქართი დო ოჭარუე-პუბლიცისტური კარიერა რედაქტირაფა

ტერენტის გურაფა ჸუმენდჷ. იაკობ შანავაშ მოხვარათ ქჷდიჸუნუ მუამუში დო უნჩაშ დაწკჷმა ართო ქართიშა მიდართჷ 1918 წანას. თე წანასჷნე ღურჷ მუამუშიქ ხოლო. უფარეთ დოსქილადირ ტერენტი მუშობას იჭყანს ქართიშ რკინაშარაშ გიორენჯის დიო ვაგონეფიშ გინმაბუნაფალო, დო უკულ კონდუქტორო. მარა თაქ ბრელ ხანს ვადარინჷ. მუსხირენ თუთაშ უკული ტერენტი მუშობას იჭყანს გაზეთ „სახალხო საქმე“-შ რედაქციას კურიერო. თე გაზეთიშ მელამოსექ სიმონ ყაუხჩიშვილქ უბეშტუ ტერენტის მუში მაართა ლერსი“[4]. სიმონ ყაუხჩიშვილი იშინანს:

 
„თენა რდჷ 1918 წანას... თი ხანეფს ჩქინწკჷმა ომუშებუს მინწყუ ართი ახალნორდიქ, თის ჯოხოდჷ ტერენტი. თიშ საღალეს აკმადგინანდჷ საქვარიშიან ქაღარდეფიშ სტამბაშა ღალა... ართიშა ჩქი ჟირი ვორდით ოთახის. ალამო შქას გჷნოკიჩილი ქაღარდი ქიგლამიდჷ ტაბაკშა, ოდო მუქ გალე გაგმოლჷ. ქაღარდი გობნწყი. ვორწყექ, გოსოფური ლერსი რე. ვა მიჩქუდჷ, ტერენტი ლერსეფს ქოჭარუნდჷნ. გუაბედი დო მითინშა ვამიკითხირჷნ, თეშ დობეფშტე... ქორთულ პოეზიას თიში მაართა ნობიჯგუეფიშ მახვამალი მა ვორდი[5].“

პოეტიქ ფსევდონიმი „გრანელი“ 1919 წანას გირთჷ. თე ფსევდონიმიშ გჷშაგორუას, ტერენტიშ დალეფიშ მაშო და ზოზია კვირკველიეფიშ გჷნოჩამათ, ოსხირო გიადჷ ლათინური ზიტყვა „granum“-ქ, მუთ კაკალს, ჸუბერს შანენს. ტერენტის თე ზიტყვა გინოღალირი შანულობათ გჷშუგორჷ:

 
„მა ხოლო, ონბოლი კაკალი, ქიანაშ უჭიჭაშ ნორთი ვორექია.“

მაჟირა გჷნოჩამაშ მეჯინათ, ტერენტის მოწონდჷ ოპერა - ”აბესალომ დო ეთერი” - მარეხიშ პარტიაშ მარსულებერ იტალიარ მობირე ოსური, გვარო გრანელი დო თიში პატიჩამათ გჷშუგორჷ თე ფსევდონიმი. მარა ჸოროფაქ უჸვაიჭარექ იჸუ, ჟირი წანაშ უკმაკური ჸოროფაშ უკული არტისტიქ მუში ოდაბადეშა მიდეშარჷ. ფსევდონიმქ - გრანელი - წჷმიტუ ტერენტიშ უმტუარი ჸოროფაშ ისტორია[6][7].

თე ბორჯიშო ქორთულ პოეზიას მოჭყანიერაფილი რდჷ სიმბოლისტური მიმალუობა. ტერენტის ხოლო ვეიაჩილითუ მოდერნიზმიქ დო სიმბოლისტურ პოეზიათ ხვამილაფირქ, 1919 წანას გეგშაშქჷ ხანტილურ-ოლიტერატურე გაზეთი „ია“ დო ჟურნალი „კრონოსის სარკე.“ ჟურნალს ბეშტელ თიშ სონეტეფს დო რეცენზიას, სოდგა ვალერიან გაფრინდაშვილიშ „დაისები“ რე აკოფასებულინ, არგამათ გიოხე სიმბოლისტური ესთეტიკაშ ნოქური. 1919 წანას გალაკტიონი გიშმაშქვანს „არტისტულ ყვავილეფს.“ ტერენტი გრანელქ თიწკჷმაშენო ქიჩინჷ დო აღიარჷ გალაკტიონიშ პოეტური სიდიდარე. მუშ ჸურე, გალაკტიონ ხოლო ნორკე პატის ვარზენდჷ ტერენტი გრანელიშ პოეტურ ტალანტის.

ოჭარუე კარიერაშ დოჭყაფა რედაქტირაფა

1920 დო 1921 წანეფს ტერენტი გრანელქ გეგშაშქჷ ლერსეფიშ ჟირი ჭიჭე წინგიე: „პანაშვიდეფი“ (სოდგა გობრონ აგარელიშ ლერსეფი ხოლო რე ბეშტელი) დო „ორგუალი ღოზეფი“ ("სამგლოვიარო ხაზები"). ტერენტიშ დორხველ სტილქ დო მონჭა აკმაქიმინჯალურ ხონარქ კარაკანო გიშერჩქინჷ დუდი ტერენტიშ მაართა ლერსეფშე მოჸუნაფილი... მაართა წჷმოძინაშ ეფურინათ პოეტიქ 1922 წანას გეგშაშქჷ ლერსეფიშ მოდიდარო წინგი „შურშე საფულეფი“ („სულიდან საფლავები“). თე კათელს გიშნაგორა რეცენზიეფი უჭარეს ტრისტან მაჩაბელქ, პაატა ორბელიანქ დო კონსტანტინე გამსახურდიაქ. ჭყინტი პოეტი ორგანიზაფას ურთჷ მუშ ლიტერატურული ონჯუეფს. პოეტის ეფურინათ აკმოხვადუნა ირდიხას.

ინტერესეფი რედაქტირაფა

ტერენტი გრანელი შხირას უძირჷნა რუსთაველიშ პროსპექტის პოეზიაშ მოჸოროფე ახალეფწკჷმა. ტერენტი, ეჩიებუდჷ ახალეფს პოეზიაშ დო მუსიკაშ მეშანილობაშე, ესთეთიკურ იდეალეფშე. ტერენტი ჭარჷნდჷ: „ხელუანებაშ შურდგჷმილ სინთექ ოკო განათას ჩქინ შურეფიშ უკუმელა კუნთხუეფი, შური ქინუდგას კოჩიშ აკოქიმინჯალას დო თოლიშ წოხოლე გეგნონწყას თოისერი სურათეფი სისქვამაში დო ემეთიშ. ნძალუანო ოკო ქიდირაგადუას თახმი ხელუანობაქ, ვარა, კოჩიქ ამარ-ამარი ნორტყო გინირთასინ ქიჸი უმაღალაშ ღიაბიშ გინაფეფს მორკებულქ დო უბადობაშ კოტოს ედომუშამო გინოლაფირქ.“[8]

ტერენტი ბრელს კითხულენდჷ, გიშაგორილო პოეზიას. ჯგირო იჩინენს მოსოფელიშ ლიტერატურაშ კორიფეეფს, რუსული ჭარუობას, ფრანგი სიმბოლისტეფიშ აკოქიმინჯალას, ბაირონიშ, შელიშ, მიუსეშ, ნოვალისიშ, ომარ ხაიამიშ პოეზიას, ნიცშეშ ფილოსოფიას. ტერეტნტიშ ოჸოროფულ რუსი პოეტეფი რენა ალექსანდრე პუშკინი, ბლოკი, ტიუტჩევი, ფეტი, ნადსონი. გოსოფურო კითხულენს ბლოკიშ დო ესენინიშ ლერსეფს, გჷნაფულენს თენეფწკჷმა შურიშ ხოლობუას. დოსტოევსკის აღორონთენს, მარა იშენ უჭირს თიშ რომანეფიშ კითხირი. მინშა თქუანდჷ, მუთ ოხვილური ვარენ ეფერეფს ჩუთხინუანთჷ-და, დოსტოევსკიშ ხელუანობა დო არზეფი გენიალური რენია.

მაჸალე პოეტიშ გობრონ აგარელიშ ალაჩამათ შხირას ოკათჷ უნივერსიტეტის სერგი დანელიაშ დო გრიგოლ წერეთელიშ ლექციეფს ანტიკურ პოეზიაშე დო ფილოსოფიაშე. ტერენტიშ ეფურინას გჷშმეჭანუანდჷ ანაქსიმანდრეშ დო ანაქსაგორეშ კოსმოლოგიური თოლწონუეფი.

სოციალური რინა დო ხასიათი რედაქტირაფა

ტერენტი ნაპტან მორდებუანი, ალალი, ბონი დო უოშქარე რდჷ. ხონარეკინელო ვანაფერო იჩიებუდჷ დო იძიცანდჷ. ოგორაფალ ზიტყვეფი ვეშულებუდჷ. ტერენტიშ არძაშ უმოს დიდი ოგორაფალი ზიტყვეფი რდჷ: სი პოეზიაშ მუ გარჩქილენია.

თე პერიოდის გრანელი დიდ გაჭირებას რე, სოთინ ვამუშენს. ოშქურ საქვარშა. თვითან ვაუჩქჷ მუჭო ოკო ეიჯუმუას დუდინ, ვარა სო ოკო ოთანუას სერინ. პეკი რე დო მითინს ვაგაგებაფუანს მუშ გაჭირებას. ვაუჸორს რაგადი მუში რინაშე. ჰონორარს ეჭოფუნსჷნ, ართ ჰალამო ახარჯენს, უჸორს მაჸალეეფიშ მენძელობა, მარა, თეშნერ შვანი ვანაფერო რე.

ზარხულიშ ტიბუ სერეფს ოთანუანს ორეკეშეეფს დო ოსაფულეეფს. შხირას გილურს მთაწმინდაშ დო დიდუბეშ პანთეონეფშა. უჸორს დღაშ დო სერიშ აკონთხაფა, ოსაფულეშ სირჩქალე, ხვალე რინა მუშ ფირქეფწკჷმა. შარას, შეწამაფაშ ვარა პანაშვიდიშ მუსიკაშ ხონარს გეგონენსჷნ, ალამო ქეიათხოზუ პროცესიას, გურშა ქიგიკოროფანს ხელეფს დო საფულეშახ ქიამიაჸუნუ. ვაინტერესჷ დო ვაკითხულენს მის ვარა სო ასაფულენან. არძო ართი რე თიშო. ხვალე თინა უჩქჷ ნამუდა მიდგარენს შეთმიწამუანა დო მუ ხოლო შეწამაფაშ მაკათურო გინმირთუ.

შხირას ოკათჷ წირუეფს, უჸორს ოხვამური ჭურქულუა, კათოლიკეეფიშ ორღანიშ ხონარი. გიშაგორილო, გურს მოხვადუ თანაფაშ ცერემონიალ დო გურუგუჩამუ ექსტაზიშა მიშმაჸუნს. საჩემარო გინაფულენს მუსიკას. შეულებ ბრელ ხანს გვალო ბრელ ხანს გედირთას შარას დო გორსიმინაფილქ ურჩქილას როიალიშ ხონარსჷნ. ტერენტის უჸორდჷ ფაეტონით ფელური, პეულეფი, გიშაგორილო ვარდი დო ია. გურშა ქიხუტოლუანს იეფს დო მაართა აკნახვამილა მაჸალე ძღაბის მიარზიენს. ბორჯგიშაშკუმალირო დალეფშა ხოლო მეურს სუმარო წალენჯიხაშა, მარა თექ ბრელ ხანს ვაგარზინე დო მალას ირთუ ქართიშა. ტერენტის უჸორდჷ ქართი. იალონშე შქა სერშახ ღურელიშ შურცალო გილაგაგანდჷ ქართიშ შოშეეფს, ირიათო ნერვიული დო ფერდინაფილი, თუმა ებურძგონილი; ზოთონ-ზარხულ სოფილი ბარგი მიკაქუნს. ტერენტიშ ლერსეფიშ უმენტაშობა ღილე ცაშ თუდო რე ჭარილი.

„გოჭითარაფაშ“ მოღალუეფი რედაქტირაფა

1921 წანას რუსეთიქ საქორთუოშ ანექსია ქჷმახვამილუ. ქიდიჭყჷ კათაშ მასიურ რხუალაქ, რეპრესიეფქ დო იდეოლოგიურ თხოზინქ, მუდგაქ ინტელიგენციას ხოლო ქიმკაწაწჷ. ტერენტიქ ეკონიაშა ქჷდოსქიდჷ ოდაბადეშ ართგურო. თინა ხონარმაღალო ივარანს „პარტიულ“ პოეზიას. 1924 წანას ჭარილ აკა კაკალია ლერსის ტერენტი სტალინს აკრიტიკენს დო დიქტატორს გითმიოდვანს. ტერენტიშ ანტიკომუნიტური ლერსეფი რე: "1921","პოეზია", "ფიქრები ქაქუცას მკვლელობის დღეს" დო ათაშ უკული. რჩქინელი ამბე რე ნამუდა გრანელს ართი კაკალი ლერსი ხოლო ვაუჭარჷ „ჭითეფშა“. თეშ გურშენ ტერენტი გეგშიჸონეს შოვინისტო დო მანებელ პოეტო დო ქჷდიჭყეს ტერენტიშ აკონჭირა. პროლეტარ პოეტეფქ დიხას ქიმთანთხორეს თიშ პოეზია, დო 1926 წანაშე შურო ვაუბეშტუნდეს ლერსეფს. ტერენტიშ ჯოხოს სერიოზულ ტაბუ ქიგიოდვეს. უზურეფი რე ნამუდა ტერენტი უციოთ მოხვადუდჷ 1937 წანაშ რეპრესიეფსჷნ.

"MEMENTO MORI" რედაქტირაფა

ტერენტი გრანელიშ პოეზიაქ კონკას მიანჭჷ 1924 წანას. თე პერიოდის თიქ გჷშაშქჷ ახალი ლერსეფიშ წინგი „Memento mori.“ დუდშე, წინგიშ დუდჯოხო ოკო რდჷკო „ფურინელი დღალეფი“ („გაფრენილი დღეები“), მარა თი დღალეფიშ საქორთუოშ სიტუაციაშ გეშა დუდჯოხო დუთირუ დო გიორთჷ „Memento mori“ - იალონს სტამბაშა მიდართჷ, კათელს ჯოხო დოუთირუ დო ქიგიოდჷ „Memento mori“ (ლათინურო: რშუდას ღურა). [9] თე წანას ტერენტის დიდ ლიტერატურლ ონჯუა მუნწყის დო სპეციალური გაზეთი ხოლო გეგშუშქვეს, სოდგა ივანე გომართელი, გიორგი ნადირაძე, კონსტანტინე კაპანელი, ვასილ ბარნოვი, პლატონ კეშელავა დო შხვეფი მაღალი აკოფასებას არზენდეს ტერენტიშ ლერსეფს.

ეკონია წანეფი დო ღურა რედაქტირაფა

1926 წანას ტერენტიქ გეგშაშქჷ ლერსეფიშ ეკონია წინგი. 1928 წანაშე იჭყაფუ პოეტიშ შურიელი დეპრესია. თე წანეფიშ ჭარილეფი, დღარეფიშ ენაჭარეფი დო ლირიკა მოწმენა ტერენტიშ შურიშ აკონთხაფას.

გოეთე ჭარუნდჷ: „კოჩის ორთას... გოხურგილი ფარდიშახ შეულებჷ მუჭოთ ხიოლიშ, თეშ ჭუაშ დო ჭიროთიშ გინოღალა; მუჭოთ თე ფარდის გეგნაჩირთჷნ, უციოთ მედინუ.“ ათაშ აღოლჷ გრანელს ხოლო. გოჩხირკინაფილ დო ღარჯილდინაფილ ძიუთ გილაგაგანდჷ. დუშქირტჷ მილაჩამილ თოლეფიშ ბარჩხალქ, გვალო მიშკჷ. გილეშ ქართიშ შარეფს - შურდგჷმილი შეწამაფა დო ჯაბი. ჯიბეთ გილუღუდჷ „ზისხირამ რვეული“ დო თიშ სახე სანთელცალო ნდღულუდჷ. ეკონია წანეფი პოეტი ქართიშ დო სურამიშ ოლეხეეფს რდჷ.

„...ფიროსმანცალო მეტებულქ დო გოჭყოლიდაფირქ, მონკათ დალახებულ ტერენტი გრანელქ ირიათონო დოწკურჷ თოლეფი 1934 წანაშ 10 ეკენიას „არამიანციშ“ ოლეხეს. მუსხირენ კოჩიქ ქეწირსფალჷ ტერენტის დო თიშ რსხული ქიმიაბარეს პეტრე-პავლეშ ოსაფულეშ დიხას. 1987 წანას ტერენტი გეგნასვანჯეს დიდუბეშ პანთეონშა."[10]

ლიტერატურა რედაქტირაფა

  • "ტერენტი გრანელი — ლირიკა". რედაქტორი ლერი ალიმონაკი. "საბჭოთა საქართველო", თბილისი, 1972.
  • "კვირის წირვები"-ავტორი ლერი ალიმონაკი.გამომცემლობა "მერანი", 1984 თბილისი.
  • "ქრონიკები" - სერგი ჭილაია, თბილისი 1984 წ.
  • "ვიცი დრო მოვა ჩემი გაგების" - გივი ცქიტიშვილი, თბილისი, 1990 წ.
  • "ტერენტი გრანელი" - რეზო ადამია. გამომცემლობა "ინტელექტი", თბილისი, 2008 წ.
  • "გრანელი" - თენგიზ ვერულავა. გამომცემლობა "საუნჯე", 2009 წ. თბილისი[2][ღურელი რსხილი]

ბიბლიოგრაფია რედაქტირაფა

  • პანშვიდები, 1920
  • სამგლოვიარო ხაზები, 1921
  • Memento moriI1, 1924
  • ლექსების (უკანასკნელი) კრებული, 1926

სქოლიო რედაქტირაფა

  1. ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედიაშ მეჯინათ
  2. გაზეთი „ია“ (1919)
  3. „სახალხო საქმე“, №202 (1918)
  4. გივი ცქიტიშვილი “ვიცი დრო მოვა ჩემი გაგების”, თბილისი, 1990 წელი
  5. გივი ცქიტიშვილი “ვიცი დრო მოვა ჩემი გაგების”, თბილისი, 1990 წელი
  6. სერგი ჭილაია, ქრონიკები, თბილისი 1984 წ.
  7. თენგიზ ვერულავა, ფსევდონიმი გრანელი [1]
  8. კრონოსის სარკე (1916)
  9. ლერი ალიმონაკი,"კვირის წირვები" 1984 თბილისი
  10. ლერი ალიმონაკი, გჷშმაშქუმალარობა „საბჭოთა საქართველო“ (თბილისი, 1972)

რესურსეფი ინტერნეტის რედაქტირაფა