აბრეშუმიშ დიდი შარა
აბრეშუმიშ დიდი შარა (ტრად. ჩინ.: 絲綢之路; გამარტ. ჩინ.: 丝绸之路; სპარს. راه ابریشم; თურქ: İpekyolu, ყირგ.: Жибек жолу), ტრანსკონტინენტური სავაჭარო-საქარავანო შარა, ნამუთ ჩინეთის სქირონაშქა დო უჩა ზუღეფიშ ოძგაშეეფს მითმიორცხუანდჷ.
თე შარათ ვაჭარუას დოჭყაფუქ ქიმიაჩჷ ჯვ. წ. II ოშწანურას. აბრეშუმიშ დიდი შარა იჭყაფუდჷ სიანს. ნოღა დუნხუანიშე თინა 2 ნოჸველათ მიშუ ბჟადალუშა. ჟირხოლო შარა - მაართა ლობნორიშ ტობაშ ოორუეშე ნ. ტურფანიშ, ოდო მაჟირა თი ტობაშ ობჟათეშე ნ. ხოტანიშ დო ნ. იარქენდიშ გულათ - ნ. კაშგარს აკმოკოროფუნდჷ დუდის. თაჸურეშე ოორუეშ შარა კასპიაშ ზუღათ არცხუაფუდჷ მოლენკავკაციას, გინოკვათუნდჷ საქორთუოს დო ფასისშე უჩა ზუღათ ბიზანტიას დო რომს ოჭირინუანდჷ. მაჟირა შარა კაშგარიშე ბალხის დო ოორუე ირანიშ გულათ შქაწყარმალონაშა, ოდო თეჸურეშე სქირონაშქა ზუღაშ ძგალეფშა მიშჷ.
აბრეშუმიშ დიდი შარათ უთარაშო გიშმუღუდეს მაღალხარისხამი ჩინური აბრეშუმი, ნამუშ თარი მახვარებუ რომიშ ჟინოსქუალეფი რდეს. აბრეშუმიშ ექსპორტი რომს (უკული ბიზანტიას) ხოლოშ ბჟაეიოლუშ დიდი სახენწჷფოეფიშ - პართიაშ დო მოგვიანაფილო სასანიანეფიშ ირანიშ - შქაშიულათ იხორციელებუდჷ. ჩინური აბრეშუმიშ მიშაღალა რომს ირწანურო 100 ვითოში სესტერციუსი უხედჷ. ჩინეთიშე მიშმუღუდეს თაშნეშე ორქო. აბრეშუმიშ დიდი შარაშ თი მუნაკვათაშო, ნამუთ ხოლოშ ბჟაეიოლუშა გიშმეშჷ, რომს დო ბიზანტიაშ ოშწანურამი ლჷმეფი უღუდეს დიო ხოლო პართიაწკჷმა, უკული სასანიანეფიშ ირანწკჷმა (ღოზგასუმალარიე, ნამდა აბრეშუმიშ დიდი შარაშ მარშრუტეფი პართიაშა სახენწჷფო ონოფულეთ იკოროცხჷდ). VII-IX ოშწანურეფს თე შარათ მიშაღალირი საქონელით ვაჭარუას არაბეფიშ სახალიფო უწენდჷ კონტროლს. უკული თინეფშე მონღოლეფქ გეჭოფეს მონოპოლია. აბრეშუმიშ დიდი შარაქ შანულობა მიოდინუ XVII ოშწანურაშ ლიას, მუჟამსჷთ ევროპელეფქ საბოლოთ გეჭოფეს საოკიანო შარა აფრიკაშ გულათ.
აბრეშუმიშ დიდი შარაქ ხე აკუნწყუ ეკონომიკური დო კულტურული ურთიერთობაშ გოვითარაფას ბჟაეიოლუშ დო ბჟადალუშ ქიანეფ შქას. თე შარათ მიშართჷ ჩინეთშა მინაქ, ფუფუნებაშ საგანეფქ, გიფაჩჷ ნამთინე კულტურული ჩანარქ, არაბული ცხენქ დო შხვაქ, მიშაჭირინუ თაშნეშე რელიგიური დო ფილოსოფიური მონძღვარუეფქ (ბუდიზმი, მანიქევლობა, იუდაიზმი, ისლამი, ნესტორიანელობა).
ქოძირით თაშნეშე
რედაქტირაფალიტერატურა
რედაქტირაფა- ჩოჩიევი ვ., ქსე, ტ. 1, ხს. 34-35, ქთ., 1975