არალიშ ზუღა
არალიშ ზუღა, თაშნეშე არალიშ ტობა (ყაზახ. Арал теңізі; უზბეკ. Orol dengizi; რუს. Аральскοе мοре) — ჯიმუამი ტობა ცენტრალურ აზიას, ყაზახეთიშ დო უზბეკეთიშ ხურგას. ასე ტობაშ დიდი ნორთი ესქირაფილი რე; დოსქილადირი რე ხვალე თიში ოორუე დო ობჟათე ნორთეფიშ მორჩილი ნოსქილედეფი, ნამუთ თე ბორჯიშო ართიანს წყარით ვეთმიარსხუაფჷნა. არალიშ ტობაშ ესქირაფა თით რე გჷმოჭანაფილი, ნამჷ-და ტობაშა ინმალი ცენტრალური აზიაშ ჟირი უდიდაში წყარმალუ სირდარია დო ამუდარია 1960-იანი წანეფშე გჷმირინუაფუ ყაზახეთის დო უზბეკეთის ბამბეშ ჸვანეფიშ ოწყარალო, მუშ შედეგო წყარმალუეფიშ წყარი ტობაშა პრაქტიკულო ვემიოჭირინუანს. 1960-იანი წანეფშე დოჭყაფილი ტობაშ ესქირაფაშ პროცესი ასეშა ადამიერიშით გჷმოჭანაფილი ართ-ართი უდიდაში ეკოლოგიურ კატასტროფათ მირჩქინუაფუ. ესქირაფაშახ ტობაშ ფართობი დოხოლაფიორო 68 000 კმ²-ს აკმადგინანდჷ დო თე მუნაჩემით თინა მაანთხა ტობა რდჷ მოსოფელს; სიდიდაშ გეშა გიადჷ არალიშ ტობას „ზუღაქ“.
| არალიშ ზუღა | |
|---|---|
| ყაზახ. Арал теңізі უზბეკ. Orol dengizi | |
 არალიშ ზუღა 2014 წანაშ მარაშინათუთას | |
| კოორდინატეფი:
/ | |
| ორენი |  ყაზახეთი უზბეკეთი
|
| ფართობი | 8300 კმ² (2015) კმ² |
| მოცულობა | დოხოლ. 1500—2000 კმ³ კმ³ |
| ინმალი წყარმალუეფი | სირდარია ამუდარია |
 არალიშ ზუღა | |
 თე თემაშე ვიკიოწკარუეს
| |
წყარიშ მალასიან ესქირაფას ხეს უნწყჷნს თი ელმოლ ხოლო, ნამჷ-და წანმოწანაშ გოძვენას თაქ ნოლექეფიშ მუდანობა ძალამ მერკე რე, ხვალე 100 მმ. აორქაფირი წყარი მეღებულშე 12-შახ უმოსი რე. აორქაფაქ გჷმიჭანუ ზუღას ჯიმუანობაშ ძინა, ნამუქჷთ მუშჸურე გჷმიჭანუ ფლორაშ დო ფაუნაშ მიარე ჯიშიშ ეშალაფა-მოჯალაგუა. ჩხომიშ ეშალაფაშ უკული მეჭყორდჷ თეიშახ ტობას გოფაჩილი მეჩხომალაქ. ესქირაფილ ტერიტორიას დჷთმოსქიდუ ჯიმუშ ფსქელი ფალეფი. ესქირაფაშ შედეგო 1989 წანას ტობაქ ჟირო გირთჷ: ოორუეშ დო ობჟათეშ არალიშ ზუღეფო. 2003 წანაშ ზუღაშ ჟინპიჯიშ ფართობი დუდმაართა ფართობიშ ნაანთხალს აკმადგინანდჷ, წყარი - დუდმაართაშ 10%-ის.
თაშნეშე ქოძირით რედაქტირაფა
რესურსეფი ინტერნეტის რედაქტირაფა
- არალიშ ზუღაშ ფონდი
- არალიშ ზუღაშ კრიზისი Archived 2017-05-12 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- არალიშ ზუღაშ რეაბილიტაციაშ პროექტი Archived 2012-02-13 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Water-related vision for the Aral Sea basin for the year 2025