არჩიბული ნინა
არჩიბული ნინა (არჩიული ნინა, არჭიული ნინა) — კავკაციური ნინეფიშ დაღესტანიშ ბუნაშ ნინა. არჩიბულ ნინაშა იჩიებუნა დაღესტანიშ რესპუბლიკაშ ჭარადიშ რაიონიშ ოფუტე არჩიბის, დოხოლაფირო 1 200 კოჩი (2006).[1]
არჩიბული ნინა ისტორიულო ლეზგიური გიმენბუნაშ ნინა რე, რე ხუნძური დო ლაკური ნინეფიშ გოფაჩუაშ არეალს. ოშწანურეფიშ გოძვენას მოჯგირე ნინეფიშ გოლინათ დითირჷ; ალმახანურ არჩიბულ ნინას გინმალი აბანი უკებუ ლეზგიური დო ხუნძურ-ანდიურ-დიდოური გიმენბუნაშ ნინეფს შქას. ხუნძური დო ლაკური ნინაშ ინტენსიური ჟიმოქიმინჯალას არჩიბული ნინა ამდღა ხოლო განიცადენს. ხოლო იძირება დარგუულ ნინაწკჷმა მუში ჯვეშოიანი ურთიერთალაშ კვალი.
არჩიბული ნინა დიდარიე წოროხონარიელეფით. რე პრერუპტივეფიშ დო უკოხოლენნინაშური ლატერალური წოროხონარიელეფიშ არსებობა. პრერუპტივეფით არჩიბული ნინა ლეზგიურ დო ლაკურ-დარგუულ ნინეფს ეხოლებუ, ლატერალური წოროხონარიელეფით — ხუნძურს დო ანდიურ-დიდოეურს. არჩიბულ ნინას რე ოთხი გრამატიკული კლასი. დოდასურაფილიე ოთხი ჯინჯიერო დო ეჩშახ აბანობური რთაფა. ჯინჯიერი რთაფეფიშ ფორმეფით არჩიბული ნინა უთარაშო ლეზგიური გიმენბუნაშ ნინეფს მეთხოზჷ, აბანობურ რთაფეფს დო თიშ ფორმანტეფს იძირებე ხუნძურ-ანდიურ-დიდოური ნინეფიშ გოლინა. კოროცხუაშ სისტემა ვითალათ რე. რიხცული ჯოხოეფიშ ართი ნორთი ლეზგიურ ნინას მეჸუნს, მაჟირა — ხუნძურს დო დიდოურს. თეჯგურა დგომარობა რე ჯოხონოთირეფს ხოლო. უღულაფა კლასუანი რე, მარა იძირებე პიჯუანი უღულაფაშ ინნასახეფი ხოლო, ზიტყვასქვილს მასანძღალი წოხოლე აწოჸუნს სანძღულს.
არჩიბული ნინა უჭარალე ნინა რე. ოჭარალე ნინათ გჷმორინაფილიე ხუნძური ვარა ლაკური.
ლიტერატურა რედაქტირაფა
- ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. I, ხს. 614, ქართი, 1975 წანა.