გიშაგორუეფი

გიშაგორუეფი — ოგიშაგორუე პროცესი, ნამუშ დოშანაფა დო შედეგი რე საჯარო ხეშუულაფაშ წჷმორინაფონი ორგანოეფიშ დო საჯარო ხეშუულაფაშ პოსტიშ პიჯეფიშ გიშაგორუა.

შხვადოშხვა სახენწჷფოშო გიშაგორუეფიშ შხვადოშხვა პროცედურა რე. ირ გიშაგორუეფი ერუანულ სუვერენიტეტიშ ჸოფაშ შვანს, პერიოდულ დო დუდიშულ გიშაგორუეფს გჷმოხანტილ კათაშ ნებას ოკო გერსხუდას. კათაშ ნება გეჸვენჯ ფაქტორეფს იკათუანს:

საარძო დო წორი ოგიშაგორუე ნება;
ქიანაშ მართუალას კათაფაშ ნება ბონი, ვარდა დუდიშული გიშაგორუეფიშ შედეგო გიშაგორილი წჷმმარინაფალიშ მეშქაშალათ;
დორხველურ ქიანას სახენწჷფო ნინალაშ მეღებაშ წორი ნება;
ფორილი კალიშრღვაფაშ, ვარ-და გიშაგორუეფიშ ანალოგიური პროცედურაშ ნება, ნამუთ გიშმაგორალეფიშ ნებაშ დუდიშულ გჷმოხანტუალას უნარღელჸვენს;
თინჩალამი აკოშაყარუაშ დუდიშულა;
ასოციაციეფიშ დუდიშულა;
ზიტყვაშ დო არზის გჷმოხანტუალაშ დუდიშულა, ირნერი სახეშ ინფორმაციაშ დო იდეეფიშ ზეპირი, ჭარილი, ვარდა ბეშტილი სახეთ გჷთოგორუაშ, მეღებაშ დო გოფაჩუაშ ნებაშამო;
ქიანაშ მენოღალეეფიშ ნება - დოთირუას მართუალაშ ფორმა კონსტიტუციური პროცედურეფიშ მეშქაშალათ.

გიშაგორუეფიშ სახეეფი

გიშაგორუეფიშ მუსხირენი სახე რე:

საართო გიშაგორუეფი - მორანწკე ვარდა რანწკუმუშო გიშაგორუეფი. მორანწკე გიშაგორუეფი — გიშაგორუეფი, ნამუთ იმანჯებუ საჯარო ხეშუულაფაშ წჷმარინაფონი ორგანოშ ვარდა საჯარო ხეშუულაფაშ პოსტიშ პიჯიშ ხემანჭუაფაშ ვადაშ თებაშ გეშა, საქორთუოშ კონსტიტუციათ დო კანონით დჷნადგინა ვადეფს. რანწკუმუშო გიშაგორუეფი — გიშაგორუეფი, ნამუთ იმანჯებუ საჯარო ხეშუულაფაშ წჷმმარინაფონი ორგანოშ ვარდა საჯარო ხეშუულაფაშ პოსტიშ პიჯიშ ხემანჭუაფაშ ვადაშახ მეჭყორიდუაშ გეშა.
შქადვალური გიშაგორუეფი – ომანგე ოგიშაგორუე ოლქის მაჟორიტარული ოგიშაგორუე სისტემათ, ოგიშაგორუე კოდექსით დჷნადგინა წესით მანჯაფილი გიშაგორუეფი, ნამუთ იმანჯებუ ხეშუულაფაშ წჷმმარინაფონი ორგანოშ აკოდგინალუაშ აკაფშაფალო;
ხეახალი გიშაგორუეფი – გიშაგორუეფი, ნამუეფით მორანწკე გიშაგორუეფშო დჷნადგინა წესით ხეახაშო იმანჯებუ: დო მაჟორიტარული ოგიშაგორუე სისტემათ მანჯაფილ გიშაგორუეფს ოკათუდჷ ართი კანდიდატი დო კანონით დჷნადგინა წესით მინწყუ მუში კანდიდატურა-და; დო პროპორციული ოგიშაგორუე სისტემათ მანჯაფილ გიშაგორუეფს მაკათური ნამთინი ოგიშაგორუე სუბიექტის ვეგნართინ ოგიშაგორუე ბარიერი-და, ვარ-და გიშაგორუეფქ ვამანჯაფილო გჷმიცხადჷ ოგიშაგორუე ოლქეფიშ გვერდშე უმოსის; დო გიშაგორუეფიშ შედეგეფქ ბათილო იჸუ ჩინებულქ სასამართალოშ გჷნოჭყვიდირით-და;

ოგიშაგორუე სისტემეფი

მოსოფელს მოქიმინჯე ოგიშაგორუე სისტემეფი რე: პლურალისტური/მაჟორიტარული, პროპორციული, ესვარილი დო შხვა სახეშ.

მაჟორიტარული ოგიშაგორუე სისტემა

მაჟორიტარული (უმენტაშობაშ) — თიჯგურა ოგიშაგორუე სისტემა, სოდე კანდიდატის მეთხუებუ, ნამჷ-და არძაშ უჭიჭაში, 50%-ის პლუს ართი დოსაბუთაფილი ხონარი მიღას, გიშაგორილქ იჸუასჷნ. მაჟორიტარული (უმენტაშობაშ) წესი გჷმირინუაფუ ოკანონმადვალე ორგანოშ გიშაგორუეფშო, დო უმოსო გოფაჩილი რე – ოპრეზიდენტე გიშაგორუეფშო. თიქ ხოლო შილებე იჸუას, ნამჷ-და ხონარეფიშ უმენტაშობაშო დჷნადგინა ფარდი აკა კანდიდატიქ ვეგნორთასჷნ. ეშანილი პრობლემაქ შილებე გინოჭყორდას რანჟირაფილი ხონარეფიშ მუსხირენი ტურიშ მეშქაშალათ.

პლურალურ-მაჟორიტარული სისტემაშ პრინციპი ლექინი რე. ხონარიშ მეჩამაშ დო ხონარიშ ტაბულაციაშ უკული გომორძგვილო გჷმიცხადებჷ კანდიდატი ვარდა პარტია, ნამუთ ხონარეფიშ უმენტაშობას დოშაყარანს (შილებე გეძინელი პიჯალეფჷთ ორდასჷნ). მორო, თეშს პრაქტიკულო გოხორციალაფაშ რზეფი ძალამ გინორთელი რე. აფხვადჷნა პლურალურ-მაჟორიტარული სისტემაშ ხუთი გვარობა: უბრალო უმრნტაშობაშ ოგიშაგორუე სისტემა, ბლოკური კალიშრღვადა, პარტიულ-ბლოკური კალიშრღვაფა, ალტერნატიული კალიშრღვაფა დო ჟირტურიანი სისტემა.

პროპორციული ოგიშაგორუე სისტემა

პროპორციული წჷმმორინაფალობაშ არძა სისტემაშ დოსაბუთაფა პარტიაშ ხონარეფიშ თიაშ ოკანონმადვალე ხეშუულებაშ მანდატეფიშ ომანგურ პროპორციათ ინტერპრეტაცია რე. პროპორციული წჷმმორინაფალობაშ ჟირი თარი გვარობა რსებენს – ერკებულითი პროპორციული წჷმმორინაფალობა დო აკა გინოჩამაფონი ხონარიშ სისტემა. პროპორციული წჷმმარინაფალობა ართშე უმოსი მაკათურშე აკოდგინელი ოგიშაგორუე ოლქეფიშ გჷმორინაფას მითხინს: ვაშილებე ართი პროცესით მოპალირი მანდატიშ პროპორციულო გორთუალა. არძა ოგიშაგორუე სისტემას წჷმმარინაფალობაშ ბარიერი უღუ: თენა რე ხუჯიშ დაკინებაშ ინიმალური ფარდი, ნამუსჷთ პარტია ოხვილჷ ოკანონმადვალე ორგანოშ მანდატეფიშ მაპალაფარო. თე ბარიერქ შილებე კანონიშ მეშქაშობათ მიშეღინას (ფორმალური ბარიერი) ვარდა ოგიშაგორუე სისტემაშ მათემატიკური მახასიათაფალიშ სახეთ არსებენდას (ეფექტური ვარდა ორთაშობური ბარიერეფი). საქორთუოს პროპორციული სისტემაშ ოგიშაგორუე ბარიერი რე 5%.

ესვარილი ოგიშაგორუე სისტემა

ესვარილი ოგიშაგორუე სისტემეფი პლურალურ/მაჟორიტარული დო პროპორციული წჷმმორინაფალობაშ ოგიშაგორუე სისტემეფიშ დადებითი მმახასიათაფალიშ კომბინაციას წჷმარინუანს. ესვარილ სისტემას ჟირი ოგიშაგორუე სისტემა რე, ნამუთ გინორთელ ფორმულას ირინუანს. ხონარს ართი დო იგივე გიშმაგორალი არზენს დო წმმორინაფალეფს ჟირხოლო სისტემაშ მეჯინათ გიშმაგორუნს. ასე საქორთუოს გჷმირინუაფუ პარალელური სისტემა - ართმანდატამ ოლქეფს გმირინუაფუ უბრალო უმენტაშობაშ ოგიშაგორუე სისტემა ერკებულით პროპორციულ წჷმმორინაფალობაწკჷმა ართო.

გიშაგორუეფს, რეფერენდუმს დო პლებისციტის კათაფაშ ნება

აქტიური ოგიშაგორუე ნება – საქორთუოშ მენოღალეშ ნება, ხონარიშ მეჩამაშ მეშქაშალათ ქაკათას საჯარე ხეშუულაფაშ წჷმმორინაფონი ორგანოს კათაშ წჷმმორინაფალეფიშ გიშაგორალო დო საჯარო ხეშუულაფაშ პოსტიშ დაკებელო მანჯაფილჷ საარძო გიშაგორუეფს, რეფერენდუმს, პლებისციტის. პასიური ოგიშაგორუე ნება – საქორთუოშ მენოღალეშ ნება, კალი ირღვას საჯარე ხეშუულაფაშ წჷმმორინაფონი ორგანოს გიშაგორალო დო საჯარე ხეშუულაფაშ პოსტიშ დაკებელო.

გიშაგორუეფს, რეფერენდუმს დო პლებისციტის კათაფაშ ნება ვა უღუ საქორთუოშ მენოღალეს, ნამუთ სასამარათლოქ უგუნურჯებეთ იჩინჷ ვარ-და სასამართალოშ დოსხუნუათ პატიმრალაშ/დუდიშულაშ გოხურგუაშ დჷნაწესებუეფს რე, თი პიჯიშ მოხ, ნამუსჷთ ნაქიმინა აფჷ მერკეთ მონკა დჷნაშებუ.

თაშნეშე ქოძირით

რესურსეფი ინტერნეტის

საქორთუოშ ცენტრალური ოგიშაგორუე კომისია Archived 2014-06-29 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
დოგურაფაშ ცენტრი

ათე სტატია მერკე რე.
თქვა შეგილებუნა ქიმეხვარათ ვიკიპედიას დო გაგშათინათ დო გახვეიანათინ.