კარლ V

კარლ V (ლათ. Carolus V, ნიდ. Karel V, გერმ. Karl V, ესპ. Carlos I, ფრანგ. Charles V; დ. 24 ფურთუთა, 1500 — ღ. 21 ეკენია, 1558) — საღორონთო რომიშ იმპერატორი დო ავსტრიაშ ერცჰერცოგი 1519-1556 წანეფს, ესპანეთიშ მაფა 1516-1556 წანეფს, ნიდერლანდეფიშ დო ბურგუნდიაშ ჰერცოგი 1506-1555 წანეფს, ჰაბსბურგეფიშ დინასტიაშ წჷმმარინაფალი.

კარლ V
კარლ V-შ პორტრეტი
საღორონთო რომიშ იმპერატორი
პოსტის გერინაშ ბორჯი
28 მანგი, 1519 – 27 მარაშინათუთა, 1556
წიმოხონი	მაქსიმილიან I
მონძე	ფერდინანდ I
ესპანეთიშ მაფა (მუჭოთ კარლოს I)
პოსტის გერინაშ ბორჯი
14 მელახი, 1516 – 16 ღურთუთა, 1556
წიმოხონი	ფერდინანდ II
მონძე	ფილიპე II
ავსტრიაშ ერცჰერცოგი (მუჭოთ კარლ I)
პოსტის გერინაშ ბორჯი
12 ღურთუთა, 1519 – 21 პირელი, 1521
წიმოხონი	მაქსიმილიან I
მონძე	ფერდინანდ I
ნიდერლანდეფიშ ჰერცოგი ბურგუნდიაშ ჰერცოგი (მუჭოთ კარლ II)
პოსტის გერინაშ ბორჯი
25 ეკენია, 1506 – 25 გჷმათუთა, 1555
წიმოხონი	ფილიპე I
მონძე	ფილიპე II
დუნაბადი	24 ფურთუთა, 1500 პრინსენჰოფი, ფლანდრია, ნიდერლანდეფი, საღორონთო რომიშ იმპერია
ნაღურა	21 ეკენია, 1558 (58 წანერი) იუსტე, კასტილიაშ დო ლეონიშ ომაფე, ესპანეთი
ნთხორუ აბანი	ესკორიალი, ესპანეთი
მუმა	ფილიპე I
ნანა	ხუანა I
ალმასქუ	იზაბელა პორტუგალიარი
სქუალეფი	ფილიპე II, ესპანეთიშ მაფა მარია, საღორონთო რომიშ იმპერატრიცა ხუანა, პორტუგალიაშ პრინცესა უკანონო სქუალეფი: მარგარეტი, ფლორენციაშ დო პარმაშ ჰერცოგინია ხუან ავსტრიალი
რელიგია	კათოლიციზმი
ხეშმოჭარუა

დებადჷ ფლანდრიას, ესპანეთიშ ხვისტას ჰაბსბურგეფიშ დინასტიაშ მაართა წჷმმარინაფალიშ ფილიპე I-შ დო თიში ალმასქუ ხუანა I-შ ფანიას. ჭიჭენობაშე მონძეობათ მიპალუ შხვადოშხვა ტერიტორიეფი. მუამუშიშ ღურაშ უკულ 1506 წანას - მიპალუ ბურგუნდიული ნიდერლანდეფი, 1516 წანას გინირთჷ ესპანეთიშ მაფათ, მუჭოთ კასტილიაშ დო არაგონიშ წორომამართალქ. ესპანური ტერიტორიეფი იკათუანდჷ ვესტ-ინდოეთიშ კასტილიური კოლონიეფს, მეინის, თაშნეშე ნეაპოლს, სიცილიას დო სარდინიას. ბაბუშ, მაქსიმილიანიშ ღურაშ უკულ 1519 წანას, კარლიქ მიპალუ ავსტრიული დიხეფი დო გინირთჷ საღორონთო რომიშ იმპერატორო. ევროპული დო ამერიკული ტერიტორიეფიშ პერსონალური უნიათ, კარლი მართუნდჷ "იმპერიას, სოდეთ ბჟა დღას ველმიშჷ". კარლიშ მართუალაშ ბორჯის, ესპანეთიქ გადიდჷ მუში ტერიტორიეფი მექსიკას დო პერუს. თაშნეშე, კარლიქ დაფინანჷ ფერდინანდ მაგელანიშ შარალუა დო თიში ოზუღე ექსპედიციას გეგნოჩჷ ხუთი გემი. მაგელანიშ ჸათე ექსპედიცია რდჷ მაართა შარალუა დიხაუჩაშ მუკი. მაგელანიშ ჸათე ექსპედიციაშ შედეგო გიჭყჷ ესპანური კოლონიეფქ ფილიპინეფს.

მართუალაშ დაჭყაფუშე მალას, კარლიქ საფრანგეთიშ მეხჷ წიმიჭყჷ იტალიური ლჷმეფი, ნამუთ სერიოზული ფინანსური ხარჯეფს თხულენდჷ. 1525 წანას, პავიაშ ბურჯაფის ტყვეთ ქინოლჷ საფრანგეთიშ მაფაქ ფრანსუა I-ქ. 1527 წანას, კარლიშ უკმაყოფილე არჸებული ჯარიშკოჩეფქ რომი გორჩვეს. 1526 წანას, კარლიშ მონირზექ, ოსმალეთიშ სულთანქ სულეიმან I-ქ ქიდიჸუნუ უნგრეთი დო დამარცხჷ ქირსიანეფი, მარა უკულ 1529 წანას ვენაქ ვეიაჭოფუ. 1535 წანაშო კარლიშ ჯარეფქ გეჭოფუ მილანი დო ტუნისი. 1541 წანაშო ბუდაშ ეჭოფუაქ ოსმალეფიშით დო ალჟირიშ ექსპედიციაშ კატასტროფაქ დონჩალჷ კარლიშ ანტი-ოსმალური პოლიტიკა.

მუჭოთ გერმანიაშ მაფა, კარლი აქტიურო აწურედჷ მარტინ ლუთერიშ რეფორმაციული ჸარაფის. კარლიქ რომიშ პაპის ლეო X-ს ხუჯი დუკინჷ დო 1521 წანაშ ვორმსიშ რაიხსტაგით ლუთერი კანონგალეთ გეგმაცხადეს. მარა რეფორმაციაქ ძალამს გიფაჩჷ გერმანიას დო ლუთერიშ მონძღვარუაქ ხოლო უმოს პოპულარულო გინირთჷ. 1555 წანაშ 25 ეკენიას აუგსბურგიშ რაიხსტაგის, კარლიქ გერმანალი პროტესტანტი თარეფიწკჷმა ქუდოდვჷ რელიგიური ზე, ნამუშ ნძალათ გეთუ კათოლიკეეფიშ ლჷმაქ ლუთერანეფიწკჷმა დო ლუთერანეფქ მიპალეს რელიგიური დუდიშულობა. აუგსბურგიშ ზეშ ხეშმოჭარუაშ უკულ მალას, 1556 წანას კარლიქ გეგნოდირთჷ. თიქ მონძეური დო იმპერიული ტერიტორიეფი გურთუ მუში სქუას ფილიპე II-ს (ესპანარი ჰაბსბურგეფი) დო ფერდინანდ I-ს (ავსტრიალი ჰაბსბურგეფი). 1557 წანას კარლიქ იუსტეშ მონასტერშა მიდართჷ, სოდეთ დოღურჷ 1558 წანაშ 21 ეკენიას. დასაფულებური რე ესკორიალს.

ლიტერატურა

• Grant, Neil. Charles V: Holy Roman Emperor. London: Franklin Watts (1970)
• Heath, Richard. Charles V: Duty and Dynasty: The Emperor and his Changing World 1500–1558. (2018)
• Kleinschmidt, Harald. Charles V: The World Emperor

რესურსეფი ინტერნეტის

• ენციკლოპედია ბრიტანიკა