მაგმა
მაგმა (ბერძენ. magma – ფსქელი საცხი) — სილიკატური (ნამთინეშა სულფიდური) აკოდგინალუაშ გონდღულაფირი მასა, ნამუთ რჩქინდუ დიხაუჩაშ ქერქის ვარა ჟიდონი მანტიას. ნამთინეშა დასაბაღას დიდი მუდანობათ იკათუანს ლექინორქუონი კომპონენტეფს, გორგილაფაშ გეშა მაგმა გჷთმარჩქინანს მაგმურ ქანეფს.
მარკვიებელეფიშ უმენტაშობაშ აზჷრით, მაგმაშ თარი ტიპეფი რე: ულტრანერჩი, ნერჩი (ბაზალიტური) დო ბჟე (გრანიტული); უმოსი ვანაფერი რე ტუტე მაგმა, ულტრანერჩი მაგმა დო ნერჩი მაგმა. რჩქინდუ ჟიდონი მანტიაშ ნიფთუანობაშ ნდღულაფაშ გეშა, ბჟე მაგმა – დიხაუჩაშ „გრანიტული“ ფინაშ სელექციური ნდღულაფაშ, ანატექსისიშ დო პალინგენეზისიშ გეშა. ნერჩი ვარა ბჟე მაგმაშ დიფერენციაციაშ დო მაკათური ქანეფიშ ასიმილაციაშ გეშა რჩქინდუ ტუტე მაგმა. მაგმური ნანდღულეფიშ გენერაციაშ ფაქტორეფი რე: რადიოგენური სიტიბა, ტომბური ზიაშ გორჩქინაშ გეშა წნევაშ ართუცფას რკება დო შხვა.
მაგმაშ ტემპერატურა, ქიმიური აკოდგინალობაშ ოსქვებურო, ითირუ 600-1200 °C ფარგალეფს. ვულკანურ განეფს მაგმა ოჭირინუანს დიხაუჩაშ ჟიდოხის დო ეშიბუნუ ლავაშ სახეთ. დიხაუჩაშ სიტომბას გორგილაფირი მაგმა გჷთმარჩქინანს ინტრუზივეფს.
ქოძირით თაშნეშე რედაქტირაფა
ლიტერატურა რედაქტირაფა
- ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 6, ხს. 324, ქართი, 1983 წანა.