მაიკლ ფარადეი

მაიკლ ფარადეი (Michael Faraday, FRS) (დ. 22 ეკენია, 1791 – გ.25 მარაშინათუთა, 1867) — ინგლისარი ქიმიკოსი დო ფიზიკოსი (ვარა ნატურფილოსოფოსი, თეხანური ტერმინოლოგიათ).

ბიოგრაფია

ლონდონარი ჭკადუშ, ჯეიმს ფარადეიშ ფანიას 1791 წანაშ 22 ეკენიას დებადჷ მასუმა სქუა მაიკლ ფარადეიქ. უკულშო გჷშარჩქინელ მენცარს დაჭყაფუ სკოლაქ ვათებუ. ფანიაშ ხემონჭირელი რინაშ გშეა მაიკლიქ აძვილებურქ იჸუ გუჭყვადუდუკო გურაფა დო წიგნეფიშ ემანწყუალიშ შეგირდო გინორთედუკო. თიქ თე ხელობა მარწკინელო ქიმკიწონუ, მარა წინგეფი უმოსო ოინტერესჷდჷ, ვინდარო თინეფიშ ენწყუალა. ბრელს კითხულენდჷ, თე ხანს ხშირას ოხოლჷდჷ საჯარო ლექციეფს, ნამუსჷთ ახალისენდჷ უნჩაში ჯიმა რობერტი, ნამუთ ფარას არზენდჷ ლექციეფშა მიოულარ ბილეთეფშო.

ფარადეი დო ჰემფრი დევი

1812 წანას ფარადეიქ მირჩქილუ ჩინებული ინგლისარი ფიზიკოსიშ დო ქიმიკოსიშ ჰემფრი დევიშ ლექციეფიშ კურსი. დევიში დო ფარადეიშ ურთიართალეფიშით, ნამუქჷთ ართი წანას იგინძორჷ, დევიქ ფარადეი ლაბორანტო ეჭოფუ დო ჟირწანამი შარალუაშა მიდეჸონჷ. შარალუაშ ჟამს თიქ გეჩინებაფუ გჷშარჩქინელი ფიზიკოსეფი დო ქიმიკოსეფი – ამპერი, გეი–ლუსაკი დო შხვეფი.
მაართა ხანეფს ფარადეი ქიმიას მუშენდჷ დო თიქ 1824 წანას ქლორი გაათხითხარჷ. თენა რდჷ მაართა თხითხონი გაზი მოსოფელს. ართი წანაშ უკული ფარადეიქ ბენზოლი ქიმიღჷ.
1824 წანას ფარადეიქ სამაფო ჯარალუაშ მაკათურო გინირთჷ, დო 1827 წანას პროფესორიშ კათედრა ქიმიღჷ.
1821 წანას ერსტედიშ მეგორაფაშ გოლინათ ფარადეიქ მუშ დღალურშა ენაჭარჷ ,,გინუორთინუათ მაგნეტიზმი ელექტროაფო". თე ზიტყვასკვილქ გინირთჷ თიში რკვიაფაშ მენცარული პროგრამათ ვითი წანაშ გოძვენას დო 1831 წანას მიოგორუ ელექტრომაგნიტური ინდუქციაშ მოლინას.
1833 წანა ფარადეიშ მენცარულ მოღალობას ეიოშანალი რე თით, ნამუდა თიქ დიჭყუ ჩინებული ნახანდა ,,ექსპერიმენტული რკვიაფაშ ელექტროობას", ნამუთ ეჩდომავითათ 1855 წანას გემშეშკუ.
მაიკლ ფარადეიქ დოღურჷ 1867 წანაშ 25 მარაშინათუთას. მაიკლ ფარადეიშ პატიოჩამალო, ელექტრონტირალაშ ართულს ფარადა გიოდვეს.

მაიკლიშ თია

ფარადეის შანულამი თია აფუ მიშარალირი ელექტრომაგნეტიზმისი დო ელექტროქიმიაშ დარგეფიშ გოვითარაფაშა. თიქ მიოგორუ ელექტრომაგნიტური ინდუქციას, დიამაგნეტიზმის დო ელექტროლიზის. თიქ დადგინჷ ნამუდა მაგნეტიზმის შეულებუდჷ სინთეშ ჩხორიეფშა ჟინჯირა დო ნამუდა თე ჟირ ფენომენს შქას ურთიართალა არსებენდჷ. მუჭოთ ქიმიკოსიქ, ფარადეიქ მიოგორუ ბენზინს, პოპულარიზაცია უღოლუ თიცალი ტერმინეფს, მუჭომეფითიე ანოდი, კათოდი, ელექტროდი დო იონი.