საინგილო
საინგილო — მუხური ფეოდალური ბორჯიშ საქორთუოს, ისტორიული კახეთიშ ოორუე-ელახშე. ისტორიული საინგილო ამდღა აზერბაიჯანიშ ტერიტორია რე. იკათუანს ბელაქანიშ, ზაქათალაშ დო კახიშ რაიონეფიშ ტერიტორიას. ტერმინი „საინგილო“ XIX ოშწანურაშე მოურს დო ჯოხო ინგილოეფით დოხორინელ აბანს. გამაჰმადიანებულ ქორთუს ინგილოს უძახჷდეს, მუთ თურქულო „ახალ მორჯულებულს“ ჯოხო. თაურეშე მოურს ჯოხოეფი „ინგილო“ დო „საინგილო“.
საინგილო აკმოდირთუდჷ (კაკ-ენისელი) დო ელისუშ სასულთანოშე. საინგილოშ ტერიტორია ორდოიან ოშწანურეფს ქორთულ პროვინცია ჰერეთიშა მიშმეშჷ. XI ოშწანურაშ დაჭყაფუს ადმინისტრაციულო მაჭიშ საერისთავოშა მიშეშ. XVI-XVII ოშწანურეფს პოლიტიკურ თირაფეფს კახეთიშ ომაფეს, ოსმალეთიშ დო სპარსეთიშ ირიათოიან აგრესიას დო დაღესტანარ ფეოდალეფიშ გენთხაფეფს მაჸუნჷ თე აკანიშ პოლიტიკურ დო ეკონომიკურ დონთხაფაქ. ინადგურებუდჷ ქორთული მახორობა დო თინეფიშ აბანს იხორუდეს წახურალი ავარეფი დო ლეკეფი. ართ ბორჯის ხვადუდუ ქორთუეფიშ დაჭკორება დო გომაჰმადიანაფა. საინგილოქ გამახორცქჷ კახეთიშ ომაფეს. XVIII ოშწანურაშ მაართა ნაოთხალს თაქ საეკონიოთ ქუმოხვადჷ ავარიალი (ჭარი, ბელაქანი, კატეხი, თალა, მუხახი, ჯინიხი) დო წახურალი (წახური, ელისუ, სუვაგილო და ყარადულაკი) ლეკეფიშ დუდიშულ თემეფიშ დორსხუაფაქ. ჯგირობუა ვამოჸუნაფუ კახეთიშ მაფეფიშ ცადეფს ელახ კახეთიშ დიხეფიშ დარსხებელო. 1803 წანაშე ჭარ-ბელაქანქ დო ელისუს სასულთანოქ რუსეთიშ იმპერიაშა მიშელჷ. 1830 წანას ცარიზმიქ გაუქვჷ თინეფიშ ზოხორინელობა დო დარსხუ დიო ჭარ-ბელაქანიშ ოლქი, 1840 წანას - ბელაქანიშ მაზრა, ნამუთ ადმინისტრაციულო საქორთუო-იმერეთიშ გუბერნიაშა მიშმეშჷ. 1842 წანას ზოხო ოლქო გინართინეს. 1860 წანაშე რდჷ ზაქათალაშ ოკრუგი დო მიშმეშჷ დაღესტანიშ ოლქიშა. 1921 წანაშე აზრბაიჯანიშ სსრ-შ ფარგალეფს რე. ამდღანერი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ გორთუალათ საინგილო იკათუანს აზებაიჯანიშ რესპუბლიკაშ ბელაქანიშ, ზაქათალაშ დო კახიშ რაიონეფიშ ტერიტორიას.
ლიტერატურა
რედაქტირაფა- ბერძენიშვილი ნ., აღმოსავლეთ კახეთის წარსულიდან, მის წგ-ში:საქართველოს ისტორიის საკითხები, წგნ. 3, ქართი, 1966;
- დუმბაძე მ., აღმოსავლეთ კახეთის (საინგილოს) ისტორიიდან, ქართი, 1953;
- პაპუაშვილი თ.,ჭარ-ბელაქანი, ქართი, 1972;
- პაპუაშვილი თ., ქსე, ტ. 8, ხს. 663, ქართი, 1984