გაიანა: გინორთი გინოჯინეფს შქას

ამდღანერი გაიანაშ ტერიტორიას, ევროპალეფიშ მულაშახ, ინდიელიინდიალი არავაკეფი ოხორანდესიოხორანდეს. XV ოშწანურაშ დალიას ესპანარეფქ გონწყეს გაიანაშ ჭყარპიჯიწყარპიჯი, მარა თინეფქ ვენკანჭეს თე აბანიშ სილენჭყეშ დო გლახა კლიმატიშ გეშა., მარა გაიანათ დეინტერესეს შხვა ევროპალეფქიევროპალეფქ.

XVIII—XIX ოშწანურეფიშ მონძასოშწანურეფს [[გოართიანაფილი ომაფე|გოართიანაფილი ომფეშ]], [[ნიდერლანდეფი|ნიდერლანდეფი]] დო [[საფრანგეთი|საფრანგეთიშ]] შქას რდჷ ლჷმა გვიანაშ გოლინაშო. მაართა გომორჯგუასგომორძგუას მიანჭუ [[ნიდერლანდეფი|ნიდერლანდეფქ]], ნამუქითნამუქჷთ 1773 წანას ქუდარსხუქჷდარსხუ მუშ სუმი დოხორუა, წყარმალუეფიშ - იესეკიბოშ, დემერარაშ დო ბერბისიშ ნოჸელეფს.

დუდშე [[ნიდერლანდარი ხალხინიდერლანდარეფი|ჰოლანდიარეფი]] დოკაფილი რდეს ინდიელიინდიალ ტომეფწჷკმა ვაჭრობუათვაჭარუათ. უკული ქიდჭყესქჷდიჭყეს პლანტაციური მეურნეობაშმეურნობაშ, [[თუთუმი (ჩანარი)|თუთუმიშ]], [[ბამბე (ჩანარი)|ბამბეშ]], [[ყავა (ჩანარი)|ყავაშ]], [[შანქარიშ ჭახაი (ჩანარი)|შანქარიშ ჭახაიშ]] კულტივირებაშ გოვითარაფა.თიშ ცადუაქ, ნამდა თე პლანტაციეფს ინდიელეფს უხანდებდესკონი, ვაგამართლუ, თიშ გეშა ნამდა ინდიელეფს თექ ხანდუა ვაკოდესი. XVII ოშწანურაშ ოშქაშეშე [[ნიდერლანდარი ხალხი|ჰოლანდიარეფქ]] [[აფრიკა|აფრიკაშე]] ნეგრიუჩაკანამი-ჭკორეფიშ მიშაჸონაფა ქიდიჭყესქჷდიჭყეს. მარა ნეგრეფიშ ნორთი მირტებუდუ პლანტაციეფშე ჯუნგლეფშა, თენეფქ თექ ქუდარსხუესქჷდარსხუეს ჯარალუეფი თაშ ჯოხოდვალირი ",,ტყაშ ნეგრეფი".

1803 წანას [[გოართიანაფილიგოართოიანაფილი ომაფე|გოართიანაფილგოართოიანაფილ ომფექ]] გეჭოფუ ჰოლანდიური დოხორუეფი, დო 1814 წანას ვენაშ აპიჯალათ ოფიციალურო მიღუ დიხეფი, ნამუთ 1831 წანას აკოართიანუ აკაართიანჷ ბრიტანეთიშ გვიანაშ ჯოხოდვალაშ თუდო.

[[გოართიანაფილიგოართოიანაფილი ომაფე|დიდ ბრიტანალეფქ]] ხოლო დეკესდეკინეს რინელი დიდი კოლუმბიაშ პერიფერიული დიხეფი,თაურეშე დუდთაჸურეშე გუჭყუდიჭყჷ ზოხორინელი [[ვენესუელა|ვენესუელაწჷკმა]] ტერიტორიულიტერიტორიულ ნირზინირზიქ გაიანა-იესკიბოშ ტერიტორიაშ (ბჟადალი გაიანა) გეშა.

1834 წანას [[გოართიანაფილიგოართოიანაფილი ომაფე|დიდ ბრიტანეთშე]] ჭკორობუაშ გოუქვაფაქგოუქვაფაშ შედეგო, ნეგრი-უჩაკანამი ჭკორუეფიშ პლანტაციებშეპლანტაციეფშე ნოღებშანოღეფშაა მასობურმასობურო ულა ქიდიჭყეს. ნეგრეფიშ ნორთიქ ქუდარსხუეს მუშ დოხორუეფი. გოდუდშულერიგოდუდიშულაფირი ერი ნეგრეფიშ პლანტაციეფს ხანდაშ ვაკორნებაქ, მახანდემოხანდე ნძალაშ საკითხიოკითხი კინე ქუდახუნუქჷდახუნუ. ინგლისარეფქ ქიდიჭყესქჷდიჭყეს მახანდე-კონტრაქტორეფიშ მიშაჸონაფა. თენეფი რდეს [[პორტუგალიარი ხალხიპორტუგალიარეფი|პორტუგალიარეფი]] [[მადეირა (კოკაკოკი)|კოკაკოკი მადეირაშე]], [[ჩინელი ხალხიჩინარი|ჩინელეფი]], მარა უმოს მეტი - ინდიელეფიინდიალეფი.

1926 წანას მიშეღეს ბრიტანეთიშ გვიანაშ მაართა კონსტიტუცია, დორსხილიე აბანური კანონდუმადვალიკანონდუმადვალუ ორსხუე.

1950 წანას დირსხუ გაიანაშ სახალხესაკათო პროგრესიულ პარტიაქ, ნამუთ მარქსისტულ-ლელინურ იდეოლოგიას გეჸუნდჷ. ფაქტიუროფაქტობურო, 1964 წანაშე თე პარტია მართენსმართუნს თარობას.

1966 წანაშ 26 მესეფსმესის გაიანა გიმოცხადებულიეგჷმოცხადებულიე ზოხორინელიზოხორინელ სახენწჷფოთისახენწჷფოთ, 1970 წანაშ 23 ფურთუთას ქიანა თირანს ოფიციალურ ჯოხოდვალას - კოოპერატიული გაიანაშ რესპუბლიკა.

ზოხორინაშ მეღებაშ უკული, ქიანაშ მახორობაშ უმენტაშიუმენტაშ ნორთიქ ემიგრაციაშა მიდართუმიდართჷ, უმენტაშო [[გოართიანაფილიგოართოიანაფილი ომაფე|გოართიანაფილგოართოიანაფილ ომფეშა]], [[ამერიკაშ აკოართაფილი შტატეფი|ააშ-შა]] დო [[კანადა|კანადაშა]].

დიპლომატიური ურთართობეფიურთიართობეფქ საქორთუოს დო კოოპერატიულ გაიანაშ რესპუბლიკას შქას დემყარუ დიჭყჷ 2012 წანაშ 23 პირელს.