ფედერაციული სახენწჷფო: გინორთი გინოჯინეფს შქას

'''ფედერაცია''' ([[ლათინური ნინა|ლათ.]] - foederātiō — გოართოიანაფა, რსხუ) — [[სახენწჷფო მონწყუალაშ ფორმა]], მუჟანსჷთ ფედერაციული სახენწჷფოშ ნორთი [[სახენწჷფო|სახენწჷფობური წუმნარსხუარეწუმნარსხუა]] რე, ნამუსჷთ [[სამართალი|იურიდიულო]] გონსაზღვრულიგოხურგილი [[პოლიტიკა|პოლიტიკური]] დუდრინალაზოხორინალა უღუ.

ფედერაციაშ ეკმადგინალიაკმადგინალი ნორთეფი - თენეფი მუშებური სახენწჷფობური წუმნარსხუეფი რენარე, ნამუთ ჯოხოიდვალუაფუნაჯოხოიდვალუაფუ მუჭოთ ფედერაციაშ სუბიექტეფი, ფედერაციაშ ტერიტორია ეკმოდირთუაკმოდირთუ თიშ სუბიექტეფიშ ტერიტორიეფშე.

== ფედერაციული სახენწჷფოშ თარი ნიშანეფიშანეფი ==

ფედერაციულ სახენწჷფოს, [[უნიტარული სახენწფოსახენწჷფო|უნიტარულშე]] გონშხვავებათგოშხვეებათ, თარობაშ უმაღალაშ ორგანოეფიშ ჟირი სისტემა უღუ (ფედერალური დო ფედერაციაშ სუბიექტეფიშ). ფედერაციაშ სუბიექტეფს, ფედერალური [[კონსტიტუცია|კონსტიტუციაწჷკმა]] ართო, დუმარსხუაფალიდჷმარსხუაფალი ხასიათიშ მუშ ნორმატიულ-სამართლებურისამართალებური აქტეფიშ, [[წესდვალუა]]ეფიშწესდვალუეფიშ დო თარი კანონეფიშ გიშაშქუმალა შეულებუნა). თენეფს რეგიონალური [[კანონი (სამართალი)|კანონეფი]]შ გიშაშქუმალაშ შულანება უღჷნა. ხშირას, ფედერაციაშ სუბიექტეფს მუშ [[ომაღალობა|ომაღალობაშ]] ინსტიტუტი, [[ნანანოღა]], [[გერბი]] დო სახენწჷფოშ კონსტიტუციურ-სამართლებური სტატუსიშ შხვა ელემენტეფი უღჷნა, [[სუვერენიტეტი|სახენწჷფობური სუვერენიტეტიშ]] მოხ.

თეწჷკმა ართო ფედერაციაშ სუბიექტის ოერეფშქაშე ურთართობეფიშ სუბიექტი ვეშულებუ რდასირდასჷნ, ფედერაციაშე ([[სეცესია|სეცესიათ]]) გიშულაშ უმუშო. ფედერაციაშ სუბიექტეფს შილებე შხვადოშხვა ჯოხოდვალუეფი უღუდანიუღუდანინ, ნამუთ, მუჭოთ წესი, გიმისაზღვრებუგიხურგუ ისტორიული დო სამართლებურისამართალებური ფაქტორეფით: [[შტატი (ტერიტორია)|შტატეფი]], [[პროვინცია|პროვინციეფი]], [[აანიაკანი (ადმინისტრაციული ართაული)|აანეფი]], [[კრაი|კრაიეფიაკანეფი]], რესპუბლიკეფი, დიხეფი დო ფედერალური დიხეფი (მუჭოთ [[გერმანიშ დიხეფი|გერმანიას]] დო [[ფედერალური დიხეფი (ავსტრია)|ავსტრიასიე]]) დო შხვა. ფედერაცია იშხვავებუ [[კონფედერაცია|კონფედერაციაშე]], ნამუთ სუვერენული სახენწჷფოშ ოერეფშქაშე-სამართლებურსამართალებურ კათუაშე ეკმოდირთუაკმოდირთუ.

ფედერაციული სახენწჷფოშ სუბიექტეფიშ კონსტიტუციურ-სამართლებურისამართალებური სტატუსით გიშმართუნა:

სიმეტრიული ფედერაციეფიშ სუბიექტეფს, ართნერი კონსტიტუციურ-სამართლებური სტატუსი უღუნა(მაგალთო, [[ეთიოპია|ეთიოპიაშ ფედერაციული დემოკრატიული რესპუბლიკა]], [[ამერიკაშ აკოართაფილი შტატეფი]]), ასიმეტრიულეფს — ფედერაციაშ სუბიექტეფიშ [[კონსტიტუცია|კონსტიტუციურ-სამართლებურისამართალებური]] სტატუსი ინშხვავებუიშხვეებუ (მაგალთომაგალითო, [[ინდოეთი|ინდოეთიშ რესპუბლიკა]], [[ბრაზილია|ბრაზილიაშ ფედერაციული რესპუბლიკა]]).

ფედერაციაშ ფორმირებაშფორმირაფაშ მუშობურობათ გიმირთუ:

ტერიტორიული ფედერაციაშ ფორმირებასფორმირაფას გიმირინუაფუ ტერიტორიული გეოგრაფიული ნიშანიშანი (მაგალთომაგალითო [[ამერიკაშ აკოართაფილი შტატეფი]], [[გერმანია]]), ერუანულ (ნაციონალურ) ფედერაციეფს — ნაციონალური (ერუანული) ნიშანითშანით (მაგალთომაგალითო რინელი ფედერაციეფი [[ჩეხოსლოვაკია]], [[იუგოსლვია]]). ნაკათეფი ფედერაცია იფორმირებუაფუიფორმირებუ ჟი შინელი ნიშანეფითშანეფით (მაგალთომაგალითო [[რუსეთი]]).

კონსტიტუციური ფედერაციეფი ხშირასშხირას დითმირსხუაფუნა წიმი რინელი უნიტარული სახენწჷფოეფიშ ბაზას (კანკალეშა [[იმპერია|იმპერიაშე]]). თეჯგურა ფედერაციეფიშ კონსტიტუციეფს, მუჭოთ წესი, წიმი დინოჭარილიე ქიანაშ ტერიტორიული თელუანობაშ პრინციპი დო ფედერაციაშ სუბიექტეფს, სახენწჷფოშ ეკოდგინალუაშე გიშულაშ დუდიშული შულადუდიშალა ვაუღუნა (მაგალთო [[გერმანია]], [[ბრაზილია]], [[რუსეთი]]).

აპიჯალური ფედერაცია დითმირსხუაფუ, წიმი ზოხორინელი სახენწჷფოეფიშ ართო გოართოიანაგაშგოართოიანაფაშ შედეგო, თე ღანკით გოართოიანაფაშ აპიჯალას მუთმაჭარუაფუ ხე. თეჯგურა აპიჯალას შილებე მიშაჭარუდასჷნ, თეჯგურა ფედერაციაშა სახენწჷფოეფიშ მიშულაშ (მაგალთო, [[ამერიკაშ აკოართაფილი შტატეფიშ კონსტიტუცია|კონსტიტუციას]] ) დო გიშულაშ ([[სეცესია|სეცესია]]) (მაგალთო, [[სრსრშ დორსხუფაშ აპიჯალა|დორსხუაპაშ აპიჯალას]]) შულეფინებეფი.

«ლიბუ„ლიბუ ფედერაცია»ფედერაცია“ — ფედერაცია, ნამუშ სუბიექტეფს [[სეცესია|სეცესიაშ]] შულანება უღუნა. ლიბუ ფედერაციაშ სუბიექტეფს, კინ მუნეფი რდანი ფედერაცია თიშ შულანება უღჷნა (თეჯგუათეჯგურა სუბიექტეფი რე ბოსნია დო ჰერცეგოვინაშ ფედერაციას).

[[ფაილი:Map of federal states.svg|thumb|center|797x797px|ასეიანი ფედერაციული სახენწფოეფისახენწჷფოეფი. მოსოფელიშ რუქას]]

# [[ეთიოპია| ეთიოპიაშ ფედერაციული დემოკრატიული რესპუბლიკა]]

# [[საბჭოთასხუნუეფიშ სოცილისტური რესპუბლიკეფიშ რსხუ]] ([[1922]]—[[1991]])

# [[იუგოსლავიაშ სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკა]] ([[1945]]—[[1992]]), [[იუგოსლავიაშ ორსხუე რესპუბლიკა]] ([[1992]]—[[2003]]), [[ცერბეთიშსერბეთიშ დო ჩერნოგორიაშ სახენწჷფო რსხუ]] ([[2003]]—[[2006]])

# [[ჩეხოსლოვაკიაშ სოციალისტური რესპუბლიკა]] ([[1968]]—[[1990]]), მოგვიანებითმოგვიანაფათ — [[ჩეხურსლოვაკური ფედერაციულირესპუბლიკაფედერაციული რესპუბლიკა]] ([[1990]]—[[1992]]) დო [[ჩეხეთიშ დო სლოვაკეთიშ ფედერაციული რესპუბლიკა]] ([[1992]])

# [[ობჟათე კავკაციაშ სოციალისტური ფედერაციული საბჭოთასხუნუეფიშ რესპუბლიკა]] (ობჟათე კავკაციაშ ფედერაცია, [[რუსული ნინა|რუს.]] - ЗСФСР) ([[1922]]—[[1936]])

== ქძ.ქოძირით ხოლო ==