ევროპა: გინორთი გინოჯინეფს შქას
დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ჭ.რ. Bot: Migrating 247 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q46 (translate me) |
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე |
||
ღოზი 1:
[[ფაილი:LocationEurope.png|300px|thumb|ევროპა]]
[[ფაილი:Europe countries map.png|300px|thumb|ევროპაშ ქიანეფი]]
'''ევროპა''' — მოსოფელიშ ნორთი, [[აზია|აზიაწჷკუმა]] ართო აკმოქიმინუნს [[ევრაზია|ევრაზიაშ]] კონტინენტის. თინეფს შქას ხურგაშ ღოზიშეხ [[ევროპა-აზიაშ ხურგა|არსებენს მუსხირენ ვარიანტი]].<br />
ევროპაშ ფართობი 10 180 000 კმ<sup>2</sup>-იე, მახორობა - 742 452 000. ევროპა ფართობიშ მეჯინათ მაჟია უჭიჭაში კონტინენტიე (ევროპას ხვალე [[ავსტრალია (კონტინენტი)|ავსტრალია]] უწორუანს), მარა მახორობაშ მუდანობათ ევროპა გინმამეტენს მუჭოთ ავსტრალიასინ, თეშ [[ოჩხანე ამერიკა|ოჩხანე ამერიკასით]], მახორობაშ მეჭედალათ ხვალე [[აზია|აზიას]] აკმოსკიდუ. ევროპას იდვალუაფუ 50 ქიანა. თაურჷშე 28 ქიანა რე [[ევროპაშ რსხუ|ევრორსხუშ]] მაკათური. ევროპას იდვალუაფუ 6 ბიძღა-სახენწჷფო:
* [[ანდორა]]
* [[მონაკო]]
* [[ლუქსემბურგი]]
* [[ლიხტენშტაინი]]
* [[სან
* [[ვატიკანი]]
== ევროპაშ რეკორდეფი ==
* უმაღალაში კონკა - [[იალბუზი]] (5642 მ)<br />
* უგირძაში წყარმალუ - [[ვოლგა]] (3 530 კმ)<br />
* უდიდაში ტობა - [[ლადოგიშ ტობა]] (17 700 კმ<sup>2</sup>)<br />
* უდიდაში ნოღა- [[მოსკოვი]] (მახორობა 11 503 500)<br />
* უდიდაში ქიანა - [[რუსეთი]] (თიში [[რუსეთიშ ევროპული ნორთი|ევროპული ნორთი]])<br />
* უჭიჭაში ქიანა - [[ვატიკანი]]<br />
* უდიდაში კოკი - [[დიდი ბრიტანეთი (კოკი)|დიდი ბრიტანეთი]]<br />
ევროპაშ უდიდაში გვალალეფი რე:
# [[მონბლანი]]
# [[მონტე-როსა]]
ღოზი 15 ⟶ 27 :
დო შხვა
ევროპაშ უდიდაშ ნოღა რე [[
* [[
* [[სტამბოლი]]
* [[ლონდონი]]
* [[
* [[მილანი]]
* [[რომი]]
* [[ბერლინი]]
უდიდაშ
ევროპას იდვალუაფუ 4 დიდი ჩქონი: [[სკანდინავიაშ ჩქონი|სკანდინავიაშ]], [[იბერიაშ ჩქონი|იბერიაშ]] ([[პირინეიშ ჩქონი|პირინეიშ]]), [[აპენინიშ ჩქონი|აპენინიშ]] დო [[ბალკანეთიშ ჩქონი|ბალკანეთიშ]] ჩქონეფი. უდიდაშ კოკი რე - კოკი დიდი ბრიტანეთი.
== ჯოხოშ ეტიმოლოგია ==
ზიტყვა „ევროპა“ [[ბერძნული მითოლოგია|ბერძნული მითოლოგიაშე]] მოურს. თაშ ჯოხოდჷ [[ფინიკია|ფინიკიაშ]] მაფაშ, აგენორიშ დო ტელეფასაშ ოსურსქუას, ნამუთ ზუღას ბონუაშ ბორჯის [[ზევსი|ზევსიქ]] ქოძირუ დო მეწონუ. ზევსიქ თე ოსურსქუას ჩე ხოჯიშ სახეთ გაგმაცხადჷ, მიტაცჷ დო კოკი [[კრეტა|კრეტაშა]] მიდეჸონუ. თაქ თენეფს სუმი სქუაქ ქეშეძინეს: [[მინოსი]] (მუმალს კრეტაშ ლეგენდარული მაფა), რადამანთისი დო სარპედონი. გვალე თე ოსურსქუაშ ჯოხო გიოდვეს ბერძნეფქ კონტინენტის. ეიოშინალიე, ნამდა [[ჰომეროსი|ჰომეროსიშო]] „ევროპა“ კრეტაშ მითიური ოსურმაფა რდჷ დო ვართ გეოგრაფიული ჯოხოდვალა.
== გეოგრაფია ==
ევროპაშ ფართობი დოხოლაფირო 10 მლნ კმ<sup>2</sup>-იე, თენეფს შქას კოკეფი აკმადგინუანა 730 ვითოშ კმ<sup>2</sup>-ს. ევროპას ელმოლს ალაჸუნს [[ატლანტიშ ოკიანე|ატლანტიშ]] დო [[ოორუეშ ჸინჩამი ოკიანე|ოორუეშ ჸინჩამი]] ოკიანეეფი დო თინეფიშ ზუღეფი. ევროპაშ წყარპიჯიშ ხაზი ერთობურო აკოწიწონელიე, ჩქონეფიშ ([[კოლიშ ჩქონი|კოლიშ]], [[სკანდინავიაშ ჩქონი|სკანდინავიაშ]], [[პირენეიშ ჩქონი|პირენეიშ]], [[აპენინიშ ჩქონი|აპენინიშ]], [[ბალკანეთიშ ჩქონი|ბალკანეთიშ]]) წილო მოურს ევროპაშ ფართობიშ 25%.
თიშ მიუკუჯინალო ნამდა, ვართფერი დიდი ფართობიშე აკმოდირთჷნი, ევროპა ორთაშ შინობურამი მუშობურობათ დო მიარეფერუანობათ გიშეგორუაფუ. მიარეფერუანიე ხვალე ევროპაშ ორთა ვარინ, მახორობაშ ეთნიკური აკოდგინალუა, სამეურნეო საქმიანობა,მეურნეობაშ გოვითარაფაშ ისტორია დო თიში გეჸე, პოლიტიკური რუკა დო შხვა ხოლო. მოსოფელიშ ეკონომიკურო გოვითარაფილი 31 ქიანაშე 24 ევროპასიე, თენეფს შქას 4 დიდი "შქვითიანიშე". ევროპა ოერეფშქაშე ტურიზმიშ თარი რეგიონიე, თეწჷკუმა უმანგარაში თირელი ტყარი ორთათი. ევროპა მოსოფელიშ ცივილიზაციაშ ართართი შინობურამი ონწე რე. მოსოფელიშ ცივილიზაციაშ ისტორიაშ არძაშე რჩქინელი 100 პიროვნებაშე, 71 ევროპალიე. თაურეშე გოძუდჷ უჯვეშაში ოვაჭრობუე შარეფი.
=== რელიეფი ===
საშვალო სიმაღალე 300 მ-იე, მაქსიმალური — 5,642 მ (გვალა [[იალბუზი]]). ევროპაშ რელიეფიშ უმენტაშობა რზენეფს უკებჷ, ნამუსჷთ შქას ეიოშინალიე — [[ბჟაეიოლი ევროპაშ ვაკე|ბჟაეიოლი ევროპაშ]], [[შქაევროპაშ ვაკე|შქაევროპაშ]], შქადუნაიშ, გიმენ დუნაიშ, [[პარიზიშ აუზი]]), გვალეფს ევროპაშ ტერიტორიაშ 17% უკებჷ. თარი გვალამი მასივეფიე: [[ალპეფი]], [[კარპატეფი]], [[პირენეეფი]], [[აპენინეფი]], [[ურალიშ გვალეფი]], [[სკანდინავიაშ გვალეფი]], [[ბალკანეთიშ გვალეფი]]. მაქიმინჯე [[ვულკანი|ვულკანეფიე]] [[ისლანდია|ისლანდიას]] დო შქასქირონა წყარპიჯიშ ღოზის.<br />
=== წყაპიჯიშ ზოლი ===
შხვა კონტინენტეფწჷკუმა შედარებათ, ევროპას მანგარი აკოწიწონილი წყარპიჯიშ ზოლი უღუ (წყრპიჯიშ ზოლიშ 1 კმ-შა მოურს ტერიტორიაშ 246 კვ კმ). წყარპიჯიშ ზოლიშ ედომუშამი სიგირძა დოხოლაფირო 38 000 კმ-იე. მაქსიმალური გოძვენა სქირონაშ დინოხოლენი ნორთეფიშე ზუღაშახ 1600 კილომეტრიე. ევროპაშ ფართობიშ 25% უკებჷ ჩქონეფს. ბრელი მუდანობათიე მორზენილი აკუმულაციური დო აბრაზიული წყარპიჯეფი. მაღალი დო აკოწეწილი ტექტონიკური წყარპიჯეფი უღჷნა: [[კოლიშ ჩქონი|კოლიშ ჩქონს]], [[პირენეიშ ჩქონი|პირენეიშ ჩქონს]] ოორუე ნორთის, [[ნორვეგია|ნორვეგიას]], [[ყირიმი|ყირიმს]] ობჟათე ნორთის, [[ხორვატია|ხორვატიას]], [[საბერძნეთი|საბერძნეთის]] დო შხვა.
წყარპიჯიშ ზოლი დიდარიე კოკეფით ([[კრეტა]], [[სარდინია]], [[სიცილია]], [[კორსიკა]], [[ზელანდია (კოკი)|ზელანდია]], [[ირლანდია (კოკი)|ირლანდია]],[[დიდი ბრიტანეთი (კოკი)|დიდი ბრიტანეთი]] დო შხვა), ჩქონეფით ([[პელოპონესიშ ჩქონი|პელოპონესი]], [[ყირიმიშ ჩქონი|ყირიმი]], [[კოლიშ ჩქონი|კოლი]], [[აპენინიშ ჩქონი]], [[პირენეიშ ჩქონი]], [[სკანდინავიაშ ჩქონი]], [[ბალკანეთიშ ჩქონი]] დო შხვა), ჸურეეფით ([[ბოტნიაშ ჸურე]], [[რიგაშ ჸურე]], [[ბისკაიშ ჸურე]] დო შხვა). ევროპას გოძჷ შქასქირონაშა ტომბათ მიშაჭკირილი ზუღეფი ([[უჩა ზუღა]], [[შქასქირონა ზუღა]], [[ბალტიაშ ზუღა]] დო შხვა).
[[ფაილი:Europe topography map en.png|737x599px|მინიატიურა|ცენტრი|ევროპაშ ფიზიკური რუკა]].
[[ფაილი:Danubemap.jpg|მინიატიურა|წყარმალუ [[დუნაი]]]]
=== დინოხოლენი წყარეფი ===
ევროპაშ დინოხოლენი წყარეფი ძალამი დიდი ონტირუეშიე. ევროპაშ წყარმალუეფიშ უმენტაშობა [[ატლანტიშ ოკიანე|ატლანტიშ ოკიანეშ]] აუზის ორხველჷ, დოსქილადირი - [[ოორუეშ ჸინჩამი ოკიანე|ოორუეშ ჸინჩამი ოკიანეს]] დო [[კასპიაშ ზუღა|კასპიაშ ზუღას]].
დიდი წყარმალუეფი [[ბჟაეიოლი ევროპა|ბჟაეიოლი ევროპაშ]] ვაკეეფს მეხჷრჩანა. არძა მაძირაფალით მაართა აბანსიე წყარმალუ [[ვოლგა]] (სიგირძა 3530 კმ, აუზიშ ფართობი 1360 ვითოში კვ კმ, საშვალო წანმოწანური გინმახჷრჩჷნა 800 მ³/მრ). [[ბჟაეიოლი ევროპა|ბჟაეიოლი ევროპაშ]] შხვა უდიდაში წყარმალუეფიე [[ურალი (წყარმალუ)|ურალი]], [[დნეპრი]], [[დონი (წყარმალუ)|დონი]], [[პეჩორა]], [[დნესტრი]], [[ოორუეშ დვინა]]. [[ბჟდალი ევროპა|ბჟადალი ევროპაშ]] უდიდაში წყარმალუეფიე: [[დუნაი]] (სიგირძ 2888 კმ (სიგირძათ მაჟია რე ვოლგაშ უკული), აუზიშ ფართობი 817 000 კმ²), [[ვისლა]], [[ოდრა]], [[ელბა (წყარმალუ)|ელბა]], [[რაინი]], [[ლუარა (წყარმალუ)|ლუარა]], [[რონა]], [[ტახო]].
ევროპაშ ტერიტორიას ტობეფი ვაწორწოთიე გორთილი. გონსაკუთრებულო ბრელი ტობა რე ვაკეეფს დო ნაჸინჩა გვალეფს. ტობეფიშ უმენტაშობა იდვალუაფუ ტექტონიკურ რღამილეფს, ნორთი დინოხვილირიე [[მორენა|მორენეფით]] ([[ლადოგიშ ტობა|ლადოგიშ]], [[ონეგიშ ტობა|ონეგიშ]], იმანდრიშ დო შხვა ტობეფი). ევროპაშ უდიდაში ტობეფიე: [[ლადოგიშ ტობა|ლადოგიშ]], [[ონეგიშ ტობა|ონეგიშ]], [[ჩუდიშ ტობა|ჩუდიშ]], [[ვენერნი]], [[ბალატონი]], [[ჟენევაშ ტობა|ჟენევაშ]] დო შხვა.
=== ორთაშური ზონეფი ===
არქტიკაშ კოკეფს დო ოორუეშ ჸინჩამი ოკიანეშ წყარპიჯეფს იდვალუაფუ არქტიკული ტიოზეფი დო ტუნდრეფი, თიშ ობჟათეშე — ტყატუნდრეფი, ესვარილი დო ფართოფურცელამი ტყალეფი, სტეპეფი, სუბტროპიკული ტყალეფი შქასქირონაზუღაშპიჯის, ობჟათე-ბჟაეიოლს — ნორთოტიოზეფი.
=== [[სასარგებლო წიაღისეული]] ===
ევროპას იშიბუაფუ [[ნავთობი]] დო [[ორთაშური გაზი]], ნამუშ საბადოეფი მიკორსხილიე, ართ კუნთხუთ, ბაქნეფიშ პალეოზოურ დო მეზოზოურ ნოლექეფწჷკუმა, მაჟირა კუნთხუთ, ალპური ჭირაკილი ორტყაფუშ გვალაშპიჯიშ დო შქაგვალეფიშ როფეფიშ ნეოგენურ ჭყაფუეფწჷკუმა. ნავთობიშ საბადოეფიე [[გროზნო|გროზნოს]] დო [[აფშერონიშ ჩქონი|აფშერონიშ ჩქონს]], თაშჷნეშე კასპიაშ ზუღას. თაშჷნეშე რე [[ქუანოშქერი]] ([[რუსეთი]], [[გერმანია]], [[პოლონეთი]], [[ბელგია]], [[გოართოიანაფილი ომაფე]], [[საქორთუო]]), რკინაშ მადანი (ურალი, [[უკრაინა]], [[კოლიშ ჩქონი]], [[შვედეთი]], [[საფრანგეთი]], [[ლუქსემბურგი]]), მანგანუმიშ მადანი ([[უკრაინა]], [[საქორთუო]]), [[ბოქსიტი|ბოქსიტეფი]] (ურალი, [[უნგრეთი]], [[საფრანგეთი]], [[იტალია]], [[საბერძნეთი]]), [[ფერამი ლითონეფი]] ([[გერმანია]], [[ესპანეთი]], [[ბულგარეთი]], [[პოლონეთი]]) დო შხვა.<br />
== ორთა ==
ტერიტორიაშ სიჭიჭარეშ მიუკუჯინალო, ევროპაშ ლანდშაფტეფი შინობურამი მიარეფერობუამობათ იხასიათებუაფუ. სკანდინავიაშ დო პირინეიშ ჩქონეფი, [[ფაილი:Europe biogeography countries.svg|მინიატიურა|მორძგვას|ბიოგეოგრაფიული რეგიონეფი]]ბრიტანეთიშ კოკეფიშ დიდი ნორთი დო კონტინენტიშ ბჟაეიოლი წუმორინელიე ჯვეში გვალეფით. ობჟთეს იფაჩუ ალპური გვგვალეფი. კონტინენტი დიდარიე, მუჭოთ ენერგეტიკული, თეშ ლითონური დო ვალითონური სახეშ სასარგებლო წიაღისეულით. კლიმატიშ გიმოქიმინუას შინობურამიე ატლანტიშ ოკიანეშ გოლინა. ტერიტორიაშ უდიდაშ ნორთის იფაჩუ ზომიერი კლიმატი. ბჟადალს უმენტაშო ოკეანური, დო ბჟაეიოლით - კონტინენტური პირობეფიე. ოორუეს კონწარი არქტიკული დო სუბარქტიკული, ობჟათეს - შქასქირონაზუღაური კლიმატიე. ევროპა დიდარიე ჰიდრორესურსეფით. ტერიტორიაშ უდიდაშ ნორთის იფაჩუ ტყალეფიშ ზონა, ნამუშჷთ შინობურამი ნორთი ათვისებულიე. ევროპაშ კანკალე რაიონი სერიზოული ეკოლოგიური პრობლემაშ წოხოლე რე.<br />
== გეოგრაფიული რეგიონეფი ==
ტრადიციაშობურო, ევროპას რთუნა 5 რეგიონო:
# [[ოორუე ევროპა]]
# [[ობჟათე ევროპა]]
# [[ცენტრალური ევროპა]]
# [[ბჟაეიოლი ევროპა]]
# [[ბჟადალი ევროპა]]
თე დორთუალა ძალამ პირობითიე, თიშ უმენტაშო, ნამდა თაქ წიმინდე გეოგრაფიულიშ მოხ გოთოლისწორებულიე პოლიტიკური ფაქტორეფი ხოლო. კანკალე ქიანა გორკვეული ”თოლოზირეშ” გეშა შილებე ორხველდასი შხვადოშხვა რეგიონს. მაგალითო, [[სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკეფიშ რსხუ|სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკეფიშ რსხუშ]] არსებობაშ ბორჯის, ევროპაშ დორთუალა ბჟაეიოლო დო ბჟადალო უმოსო პოლიტიკურირდჷ, ვინემ გეოგრაფიული. ბჟაეიოლ ნორთის ორხველდეს თ.გ. ”ოკათე დემოკრატიაშ” ქიანეფი: გერმანიაშ დემოკრატიული რესპუბლიკა (გდრ), პოლონეთი, ჩეხოსლოვაკია, უნგრეთი, რუმინეთი, ბულგარეთი, ალბანეთი, იუგოსლავია. ასე ევროპაშ გეოგრაფიული ცენტრი უკრაინასიე, გეჸვენჯით ჟიშინელი ქიანეფი ცენტრალურ ევროპას იდვალუაფუნა, დო ბჟაეიოლი ევროპა ახალი ქიანეფით ეკიფშუ. თენეფი რენა: რუსეთი, ბელარუსი, უკრაინა, მოლდოვა, საქორთუო დო ობჟათე კავკაციაშ ქიანეფი.<br />
== მახორობა ==
2003 წანაშ სტატისტიკური მუნაჩამეფით ევროპაშ მახორობა, რუსეთიშ მოხ, 800 მლნ-ს აკმადგინუანს. თაქ ოხორანს 6 ნინაშ ფანიაშ 209 ნინაშა მორაგადე კათა. ევროპას დო ევროპალეფს ისტორიულო დო კულტურო უდიდაში გოლინა უღუდეს მოსოფელიშ ცივილიზაციაშ ფორმირაფაშ პროცესის.
* '''ქიანეფი'''. ევროპაშ არძაშე მიარეკათამი ქიანეფიე (2004 წანაშ შეფასებათ, რუსეთიშ დო თურქეთიშ მოხ): [[გერმანია]] — 82 მლნ, [[საფრანგეთი]] — 64.5 მლნ, [[გოართოიანაფილი ომაფე]] — 60.5 მლნ, [[იტალია]] — 59.5 მლნ, [[უკრაინა]] — 48 მლნ, [[პოლონეთი]] — 39 მლნ.
* '''ნოღეფი'''. ევროპაშ უდიდაში ნოღეფიე: [[მოსკოვი]] — 13,6 მლნ, [[ლონდონი]] — 11,8 მლნ, [[პარიზი]] — 11,6 მლნ, [[სტამბოლი]]- 10,9 მლნ, [[მადრიდი]] — 5,6 მლნ, [[სანქტ-პეტერბურგი]] 5,6 მლნ, [[ბერლინი]] — 4,2 მლნ.
* '''ეთნოსეფი'''. ევროპას ეთნიკურ ბუნეფს შქას არძაშე მიარემუდანობამიე: [[გერმანალეფი]] — 90 მლნ, [[იტალიარეფი]] — 66 მლნ, [[ფრანგეფი]] — 48 მლნ, [[ინგლისარეფი]] — 48 მლნ, [[უკრაინალეფი]] — 46 მლნ, [[პოლონარეფი]] — 44 მლნ.
* '''რელიგია.''' ევროპაშ ტერიტორიას 4თარი რელიგიური მიმალობა რე გოფაჩილი. თაურეშე 23 ქიანას [[კათოლიციზმი|კათოლიკური]] უმენტაშობა რე (საფრანგეთი, ესპანეთი, პორტუგალია, იტალია, ობჟათე გერმანია, პოლონეთი, ავსტრია, ...), 10 ქიანას — [[მართალმადიდებელობა|მართალმადიდებელური]] (რუსეთი, საბერძნეთი, უკრაინა, რუმინეთი, სერბეთი, ბულგარეთი, საქორთუო), 9 ქიანას — [[პროტესტანტიზმი|პროტესტანტული]] (გოართოიანაფილი ომაფე, სკანდინავიაშ ქიანეფი, ოორუე გერმანია, ...), დო 5 ქიანას [[ისლამი|მუსულმანური]] მახორობა რე (აზერბაიჯანი, ალბანეთი, ბოსნია დო ჰერცეგოვინა, თურქეთი, კოსოვო).
== ევროპაშ ისტორია ==
=== პრეისტორია ===
=== ანტიკური ხანა ===
=== შქა ოშწანურეფი ===
== პოლიტიკური რუკა ==
ევროპაშ ტერიტორიას ედომუშამო ვარდა ნორთობურო იდვალუაფუ 49 სუვერენული სახენწჷფო, 2 დუდმართუ ტერიტორია ([[ფაროშ კოკეფი]], ორხველჷ დანიას, [[ალანდიშ ოკეფი]], ორხველჷ ფინეთის) დო 1 კოლონია ([[გიბრალტარი]]). თე სახენწჷფოეფიე:
{| class="wikitable sortable"
|-
! [[შილა]] !! ჯოხო !! [[ნანანოღა]] !! ფართობი<br />კმ² !! მახორობაშ<br />მუდანობა!! მეჭედალა<br />(კმ²-ს)!! [[ოფიციალური ნინა|ოფიციალური <br />ნინა (ნინეფი)]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|AUT}} || style="text-align:center;"|[[ავსტრია]] || style="text-align:center;"| [[ვენა]] || style="text-align:center;"| 83 858 || style="text-align:center;"| 8 169 929 || style="text-align:center;"| 97,4 || style="text-align:center;"| [[გერმანული ნინა|გერმანული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|AZE}} || style="text-align:center;"|[[აზერბაიჯანი]]<sup><small>1</small></sup> || style="text-align:center;"| [[ბაქო]] || style="text-align:center;"| 86 600 || style="text-align:center;"| 9 165 000 || style="text-align:center;"| 105,8 || style="text-align:center;"| [[აზერბაიჯანული ნინა|აზერბაიჯანული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|ALB}} || style="text-align:center;"|[[ალბანეთი]] || style="text-align:center;"| [[ტირანა]] || style="text-align:center;"| 28 748 || style="text-align:center;"| 2 831 741 || style="text-align:center;"| 98,5 || style="text-align:center;"| [[ალბანური ნინა|ალბანური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|AND}} || style="text-align:center;"|[[ანდორა]] || style="text-align:center;"| [[ანდორა-ლა-ველა]] || style="text-align:center;"| 468 || style="text-align:center;"| 68 403 || style="text-align:center;"| 146,2 || style="text-align:center;"| [[კატალანური ნინა|კატალანური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|BLR}} || style="text-align:center;"|[[ბელარუსი]] || style="text-align:center;"| [[მინსკი]] || style="text-align:center;"| 207 560 || style="text-align:center;"| 9 459 000 || style="text-align:center;"| 105,8 || style="text-align:center;"| [[ბელარუსული ნინა|ბელარუსული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|BEL}} ||style="text-align:center;"|[[ბელგია]] || style="text-align:center;"|[[ბრიუსელი]] || style="text-align:center;"|30 528 || style="text-align:center;"|11 007 000 || style="text-align:center;"|360,6 || style="text-align:center;"|[[ნიდერლანდური ენა|ნიდერლანდური]]<br />[[ფრანგული ნინა|ფრანგული]]<br />[[გერმანული ნინა|გერმანული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|BUL}} || style="text-align:center;"|[[ბულგარეთი]] || style="text-align:center;"|[[სოფია]] || style="text-align:center;"|110 910 || style="text-align:center;"|7 621 337 || style="text-align:center;"|68,7 || style="text-align:center;"|[[ბულგარული ნინა|ბულგარული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|BIH}} || style="text-align:center;"|[[ბოსნია დო ჰერცეგოვინა]] || style="text-align:center;"|[[სარაევო]] || style="text-align:center;"|51 129 || style="text-align:center;"|3 843 126 || style="text-align:center;"|75,2 || style="text-align:center;"| [[ბოსნიური ნინა|ბოსნიური]]<br />[[სერბული ნინა|სერბული]]<br />[[ხორვატული ნინა|ხორვატული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|GER}} || style="text-align:center;"|[[გერმანია]] || style="text-align:center;"|[[ბერლინი]] ||style="text-align:center;"|357 021 ||style="text-align:center;"|83 251 851 || style="text-align:center;"|233,2 || style="text-align:center;"|[[გერმანული ენა|გერმანული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|UK}} || style="text-align:center;"|[[გოართოიანაფილი ომაფე]] || style="text-align:center;"|[[ლონდონი]] || style="text-align:center;"|244 820 || style="text-align:center;"|61 100 835 || style="text-align:center;"|244,2 || style="text-align:center;"|[[ინგლისური ნინა|ინგლისური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|DEN}} || style="text-align:center;"|[[დანია]] || style="text-align:center;"|[[კოპენჰაგენი]] || style="text-align:center;"|43 094 || style="text-align:center;"|5 564 219 || style="text-align:center;"|129 || style="text-align:center;"|[[დანიური ნინა|დანიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|ESP}} ||style="text-align:center;"| [[ესპანეთი]] || style="text-align:center;"|[[მადრიდი]] || style="text-align:center;"|504 851 || style="text-align:center;"|47 059 533 || style="text-align:center;"|93,2 || style="text-align:center;"|[[ესპანური ნინა|ესპანური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|EST}} ||style="text-align:center;"| [[ესტონეთი]] || style="text-align:center;"|[[ტალინი]] || style="text-align:center;"|45 226 || style="text-align:center;"|1 340 194 || style="text-align:center;"|29 || style="text-align:center;"|[[ესტონური ნინა|ესტონური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|Vatican City}} || style="text-align:center;"|[[ვატიკანი]] || style="text-align:center;"|[[ვატიკანი]] || style="text-align:center;"|0,44 || style="text-align:center;"|900 || style="text-align:center;"|2 045,5 ||style="text-align:center;"|[[იტალიური ნინა|იტალიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|TUR}} || style="text-align:center;"|[[თურქეთი]]<sup><small>2</small></sup> || style="text-align:center;"|[[ანკარა (ნოღა)|ანკარა]] || style="text-align:center;"|783 562 || style="text-align:center;"|75 627 384 || style="text-align:center;"|98 ||style="text-align:center;"| [[თურქული ნინა|თურქული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|IRL}} || style="text-align:center;"|[[ირლანდია|ირლანდიაშ რესპუბლიკა]] || style="text-align:center;"|[[დუბლინი]] || style="text-align:center;"|70 280 || style="text-align:center;"|4 234 925 || style="text-align:center;"|60,3 || style="text-align:center;"|[[ირლანდიური ნინა|ირლანდიური]]<br />[[ინგლისური ნინა|ინგლისური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|ISL}} || style="text-align:center;"|[[ისლანდია]] || style="text-align:center;"|[[რეიკიავიკი]] ||style="text-align:center;"|103 000 || style="text-align:center;"|307 261 || style="text-align:center;"|2,7 ||style="text-align:center;"| [[ისლანდიური ნინა|ისლანდიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|ITA}} || style="text-align:center;"|[[იტალია]] ||style="text-align:center;"|[[რომი]] || style="text-align:center;"|301 230 || style="text-align:center;"|59 530 464 ||style="text-align:center;"| 197,7 || style="text-align:center;"|[[იტალიური ნინა|იტალიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|CYP}} || style="text-align:center;"|[[კვიპროსი]] || style="text-align:center;"|[[ნიქოზია]] || style="text-align:center;"|9251 || style="text-align:center;"|788 457 || style="text-align:center;"|85 || style="text-align:center;"|[[ბერძნული ნინა|ბერძნული]]<br />[[თურქული ნინა|თურქული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|LVA}} || style="text-align:center;"|[[ლატვია]] || style="text-align:center;"|[[რიგა]] || style="text-align:center;"|64 589 || style="text-align:center;"|2 067 900 || style="text-align:center;"|34,2 || style="text-align:center;"|[[ლატვიური ნინა|ლატვიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|LTU}} || style="text-align:center;"|[[ლიტვა]] || style="text-align:center;"|[[ვილნიუსი]] || style="text-align:center;"|65 200 ||style="text-align:center;"| 2 988 400 || style="text-align:center;"|45,8 || style="text-align:center;"|[[ლიტვური ნინა|ლიტვური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|LIE}} ||style="text-align:center;"|[[ლიხტენშტაინი]] || style="text-align:center;"|[[ვადუცი]] ||style="text-align:center;"|160 || style="text-align:center;"|32 842 || style="text-align:center;"|205,3 || style="text-align:center;"|[[გერმანული ნინა|გერმანული]]
|-
|style="text-align:center;"| {{flagicon|LUX}} || style="text-align:center;"|[[ლუქსემბურგი]] || style="text-align:center;"|[[ლუქსემბურგი (ნოღა)|ლუქსემბურგი]] || style="text-align:center;"|2 586 || style="text-align:center;"|448 569 || style="text-align:center;"|173,5 || style="text-align:center;"|[[ფრანგული ნინა|ფრანგული]]<br />[[გერმანული ნინა|გერმანული]]<br />[[ლუქსემბურგული ნინა|ლუქსემბურგული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|MKD}} || style="text-align:center;"|[[მაკედონია]] || style="text-align:center;"|[[სკოპიე]] || style="text-align:center;"|25 713 || style="text-align:center;"|2 054 800 || style="text-align:center;"|81,1 || style="text-align:center;"|[[მაკედონური ნინა|მაკედონური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|MLT}} || style="text-align:center;"|[[მალტა]] || style="text-align:center;"|[[ვალეტა]] || style="text-align:center;"|316 || style="text-align:center;"|397 499 || style="text-align:center;"|1 257,9 || style="text-align:center;"|[[მალტური ნინა|მალტური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|MDA}} || style="text-align:center;"|[[მოლდოვა]] || style="text-align:center;"|[[კიშინიოვი]] || style="text-align:center;"|33 843 || style="text-align:center;"|4 434 547 || style="text-align:center;"|131 || style="text-align:center;"|[[მოლდავური ნინა|მოლდავური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|MON}} || style="text-align:center;"|[[მონაკო]] || style="text-align:center;"| მონაკო|| style="text-align:center;"|1,95 ||style="text-align:center;"| 31 987 || style="text-align:center;"|14 403,6 || style="text-align:center;"|[[ფრანგული ნინა|ფრანგული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|NED}} || style="text-align:center;"|[[ნიდერლანდი]] || style="text-align:center;"|[[ამსტერდამი]] || style="text-align:center;"|41 526 || style="text-align:center;"|16 318 200 || style="text-align:center;"|393 || style="text-align:center;"|[[ნიდერლანდური ნინა|ნიდერლანდური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|NOR}} ||style="text-align:center;"|[[ნორვეგია]] || style="text-align:center;"|[[ოსლო]] || style="text-align:center;"|385 178 || style="text-align:center;"|5 018 836 || style="text-align:center;"|15,5 || style="text-align:center;"|[[ნორვეგიული ნინა|ნორვეგიული]]<br />([[ბუკმოლი]] დო [[ნიუნორსკი]])
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|POL}} || style="text-align:center;"|[[პოლონეთი]] ||style="text-align:center;"|[[ვარშავა]] || style="text-align:center;"|312 685 || style="text-align:center;"|38 625 478 || style="text-align:center;"|123,5 || style="text-align:center;"|[[პოლონური ნინა|პოლონური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|POR}} ||style="text-align:center;"|[[პორტუგალია]] || style="text-align:center;"|[[ლისაბონი]] ||style="text-align:center;"|91 568 || style="text-align:center;"|10 409 995 || style="text-align:center;"|110,1 || style="text-align:center;"|[[პორტუგალიური ნინა|პორტუგალიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|ROU}} || style="text-align:center;"|[[რუმინეთი]] || style="text-align:center;"|[[ბუქარესტი]] || style="text-align:center;"|238 391 || style="text-align:center;"|21 698 180 || style="text-align:center;"|91 || style="text-align:center;"|[[რუმინული ნინა|რუმინული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|RUS}} || style="text-align:center;"|[[რუსეთი]]³ || style="text-align:center;"|[[მოსკოვი]] || style="text-align:center;"|17 075 400 || style="text-align:center;"|142 200 000 || style="text-align:center;"|8,3 || style="text-align:center;"|[[რუსული ნინა|რუსული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|საბერძნეთი}} || style="text-align:center;"|[[საბერძნეთი]] || style="text-align:center;"|[[ათენი]] || style="text-align:center;"|131 957 || style="text-align:center;"|11 123 034 ||style="text-align:center;"|80,7 || style="text-align:center;"|[[ბერძნული ნინა|ბერძნული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|სან-მარინო}} ||style="text-align:center;"|[[სან-მარინო]] || style="text-align:center;"|[[სან-მარინო (ნოღა)|სან-მარინო]] || style="text-align:center;"|61 ||style="text-align:center;"| 27 730 || style="text-align:center;"|454,6 || style="text-align:center;"|[[იტალიური ნინა|იტალიური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|FRA}} ||style="text-align:center;"|[[საფრანგეთი]] || style="text-align:center;"|[[პარიზი]] || style="text-align:center;"|547 030 || style="text-align:center;"|63 182 000 || style="text-align:center;"|115,5 || style="text-align:center;"|[[ფრანგული ნინა|ფრანგული]]
|-
| style="text-align:center;"|[[ფაილი:Flag of Georgia.svg|25x17px|frameless|ცენტრი]]|| style="text-align:center;"|[[საქორთუო]]<small><small>1</small></small> || style="text-align:center;"|[[ქართი]] || style="text-align:center;"|69 700 ||style="text-align:center;"|4 661 473 || style="text-align:center;"|64 || style="text-align:center;"|[[ქორთული ნინა|ქორთული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|SRB}} ||style="text-align:center;"| [[სერბეთი]] || style="text-align:center;"|[[ბელგრადი]] || style="text-align:center;"|88 361 || style="text-align:center;"|7 120 660 || style="text-align:center;"|91,9 || style="text-align:center;"|[[სერბული ნინა|სერბული]]
|-
|style="text-align:center;"| {{flagicon|SVK}} ||style="text-align:center;"|[[სლოვაკეთი]] || style="text-align:center;"|[[ბრატისლავა]] ||style="text-align:center;"|48 845 || style="text-align:center;"|5 422 366 || style="text-align:center;"|111 || style="text-align:center;"|[[სლოვაკური ნინა|სლოვაკური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|SVN}} || style="text-align:center;"|[[სლოვენია]] || style="text-align:center;"|[[ლუბლიანა]] || style="text-align:center;"|20 273 || style="text-align:center;"|2 050 189 || style="text-align:center;"|101 || style="text-align:center;"|[[სლოვენური ნინა|სლოვენური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|ARM}} || style="text-align:center;"|[[სომხეთი]]<sup><small>1</small></sup> || style="text-align:center;"|[[ერევანი]] || style="text-align:center;"|29 800 || style="text-align:center;"|3 229 900 || style="text-align:center;"|101 || style="text-align:center;"|[[სომხური ნინა|სომხური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|UKR}} || style="text-align:center;"|[[უკრაინა]] || style="text-align:center;"|[[კიევი]] || style="text-align:center;"|603 700 ||style="text-align:center;"| 48 396 470 || style="text-align:center;"|80,2 || style="text-align:center;"|[[უკრაინული ნინა|უკრაინული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|HUN}} || style="text-align:center;"|[[უნგრეთი]] || style="text-align:center;"|[[ბუდაპეშტი]] || style="text-align:center;"|93 030 || style="text-align:center;"|10 075 034 || style="text-align:center;"|108,3 || style="text-align:center;"|[[უნგრული ნინა|უნგრული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|FIN}} || style="text-align:center;"|[[ფინეთი]] || style="text-align:center;"|[[ჰელსინკი]] || style="text-align:center;"|336 593 || style="text-align:center;"|5 175 537 ||style="text-align:center;"|15,3 || style="text-align:center;"|[[ფინური ნინა|ფინური]]<br />[[შვედური ენა|შვედური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|KAZ}} || style="text-align:center;"|[[ყაზახეთი]]<sup><small>4</small></sup> || style="text-align:center;"|[[ასტანა]] || style="text-align:center;"|2 724 900 || style="text-align:center;"|15 217 711 || style="text-align:center;"|5,6 || style="text-align:center;"|[[ყაზახური ნინა|ყაზახური]]<br />[[რუსული ნინა|რუსული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|SWE}} || style="text-align:center;"|[[შვედეთი]] || style="text-align:center;"|[[სტოკჰოლმი]] ||style="text-align:center;"|449 964 || style="text-align:center;"|9 090 113 || style="text-align:center;"|19,7 || style="text-align:center;"|[[შვედური ნინა|შვედური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|SUI}} || style="text-align:center;"|[[შვეიცარია]] || style="text-align:center;"|[[ბერნი]] || style="text-align:center;"|41 290 || style="text-align:center;"|7 507 000 || style="text-align:center;"|176,8 || style="text-align:center;"|[[ფრანგული ნინა|ფრანგული]]<br />[[გერმანული ნინა|გერმანული]]<br />[[იტალიური ნინა|იტალიური]]<br />[[რეტორომანული ნინა|რეტორომანული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|MNE}} ||style="text-align:center;"|[[ჩერნოგორია]] || style="text-align:center;"|[[პოდგორიცა]] ||style="text-align:center;"|13 812 || style="text-align:center;"|616 258 || style="text-align:center;"|44,6 || style="text-align:center;"|[[ჩერნოგორიული ნინა|ჩერნოგორიული]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|CZE}} || style="text-align:center;"|[[ჩეხეთი|ჩეხეთიშ რესპუბლიკა]] || style="text-align:center;"|[[პრაღა]] || style="text-align:center;"|78 866 || style="text-align:center;"|10 256 760 || style="text-align:center;"|130,1 || style="text-align:center;"|[[ჩეხური ნინა|ჩეხური]]
|-
| style="text-align:center;"| {{flagicon|CRO}} || style="text-align:center;"|[[ხორვატია]] || style="text-align:center;"|[[ზაგრები]] || style="text-align:center;"|56 542 || style="text-align:center;"|4 437 460 || style="text-align:center;"|77,7 || style="text-align:center;"|[[ხორვატული ნინა|ხორვატული]]
|}
<small>
<sup>1</sup> გოთანჯუაშ მეჯინათ, ნამუთ კავკასიონს ორხველუანს ევროპას, თე ქიანეფს ევროპას მიაზრენა.<br />
<sup>2</sup> ევროპული თურქეთი აკმადგინუანს ტერიტორიას ბოსფორიშ დო დარდანელიშ საროტეფიშ ბჟადალშე დო ოორუეშე.<br />
<sup>3</sup> ურალიშ გვალეფიშ ბჟადალშე მადვალუ რუსეთიშ ტერიტორია ევროპას ორხველჷ.<br />
<sup>4</sup> ყაზახეთიშ ევროპული ტერიტორია იდვალუაფუ წყარმალუ ურალიშ ბჟადალშე.<br />
</small>
== ლიტერატურა == {{ქსე|4|38-42}}<br />
== თაშჷნეშე ქოძირით ==
* [[ევრაზია]]
* [[ევროპაშ ისტორია]]
* [[აზია]]
* [[ევროპა-აზიაშ ხურგა]]
[[კატეგორია:ევროპა|*]]
| |||