იალბუზი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

'''იალბუზი''' ([[რუსული ნინა|რუსულო]] - Эльбрус, [[ყაბარდოული ნინა|ყაბარდოულო]] - Ошхомахо, [[ბალყარული ნინა|ბალყარულო]] - Мингитау) — [[კავკაციონი]]შ გვალეფიშ სისტემაშ უმაღალაში [[კონკა]], დოხოლაფირო 2000 წანაშ წოხოლე შქირატილი [[სტრატოვულკანი]]ე დო იდვალუაფუ [[ელახი ქჷნდჷრი|ელახ ქჷნდჷრს]], [[ყაბარდო-ბალყარეთი|ყაბარდო-ბალყარეთის]] დო [[ყარაჩაი-ჩერქეზეთი|ყარაჩაი-ჩერქეზეთის]], [[რუსეთი|რუსეთიშ ფედერაციაშ]] ტერიტორიას, [[საქორთუო]]შ [[ხურგა (სახენწჷფო)|ხურგაწჷკუმახურგაწკჷმა]]. თიში ბჟადალი (5642 მ) დო ბჟაეიოლი (5325 მ) კონკეფი გორთილიე ტომბა უნაგირათიუნანგერათ. თე გვალა ხვალე [[ევროპა|ევროპაშ]] უმაღალაში გვალა ვარინ (თიშ მიუკუჯინალოუმიკუჯინალო, თუნამჷდა სო გიმნურს კონტინენტიშ ხურგა), რუსეთიშ უმაღალაში წერტილიჭურჭული ხოლო რე.

იალბუზი წუმარინუანსწჷმარინუანს თარო [[ანდეზიტი|ანდეზიტეფით]] აკოგაფილ შქირატილი [[ვულკანური კონუსი|კონუსისვულკანი]] შქირატილიშ [[ვულკანივულკანური კონუსი|კონუსის]]ში, ნამუთ გედგჷ [[გრანიტი]]შ დო კრისტალური [[ფიქალი]]შ ფუნდამენტის. ფორილიე [[თირი]]შ დო [[ჸინი]]შ ოფორუეთ, სოიშეთსოჸურეშეთ არძაჸურე დინმურს 54 [[ჯიშთი]]. თინეფს შქას უდიდაშიე: [[დიდი აზაუ]], ირიკი, ტერსკოლი. ჯიშთეფიშ ედომუშამი ფართი 134 კმ²-იე.

იალბუზიშ ბჟაეიოლ კონკისკონკაშა მაართათ ეშართჷ ყაბარდოელიყაბარდოალ კ. ხაშიროვიქხაშიროვქ [[1829]] წანას, ბჟადალსბჟადალშა — ინგლისარიინგლისარ ალპინისტეფიალპინისტეფქ ფ. გროვეშ დუდალათ [[1874]] წანას. სხუნუეფიშ (სსრრ-შიშ) პერიოდის იალბუზიშ რაიონი რდჷ მასობური ალპინიადეფიშ ცენტრი. [[1967]] წანას თაქ ართობურო 2400 ადამიერქ ეშართუეშართჷ. იალბუზიშ რაიონი ოგვალე-სათხილამურო სპორტიშ დო [[ტურიზმი]]შ ართართი შინობურამიშანულამი ცენტრიე. თაქ რე ტურბაზეფი, დუდმიკაფორალეფი, ალპინისტური ბანაკეფი. ჩეგეტიშ გვალას აკოგაფილიე საბაგერო შარა 2719 მ-ს დო 3040 მ-ს შქას. ართართ გითაბიჯალს იდვალუაფუ [[1941]]-[[1945]] წანეფიშ პერიოდიშ იალბუზიშ მათხილეეფიშ ოლჷმე დიდებაშ მუზეუმი.

ქორთული საიოსტორიო წყუეფიშ მეჯინათ, [[ვახტანგ I]]-ქ 15 წანაშ ხანს გინილჷ დარიალიშ კარი, და სუმი წანაშ განობას დემორჩილუდემორჩილჷ ოსეფი, პაჭანიკეფი, ჯიქეფი; ოორუეშე მიშულირქ დეკუდეკჷნჷ აფხაზეთი ციხეჯიხა-გოჯიშახ, მუშ შედეგოთ დიდი ჯოხოშ მაღვენჯეთ დირთჷ სახვისტო ნოღა მცხეთაშა.<ref>ქართლიშ რინა, ტ. I, ს. ყაუხჩიშვილიშ რედ., ქთ., 1955, ხს. 156–157</ref> თე ლაშქრობეფიშლაშქარუეფიშ გეშა კათაქ ვახტანგ მაფას „იალბუზიშ გერგეზი“ გიოდჷ დო ლერსი ხოლო მეუნძღუმეუჯღუნჷ (ქორთულო):