მარგალური ნინა: გინორთი გინოჯინეფს შქას

1989 წანაშ მუნაჩემეფით, ქორთულწკჷმა ართო, მარგალურს ოდაბადურ ნინათ კოროცხჷნს 500.000 [[ქორთუეფი|ქორთუ]], ნამუნეფიშ უმენტაშობა ოხორანს ბჟადალ საქორთუოს, [[სამარგალო|სამარგალოშ]] მუხურც. მუხური აკმოდირთუ [[ოდიში]]შ გაბარშე დო [[კოლხეთიშ რზენი|კოლხეთიშ რზენშე]], [[უჩა ზუღა|უჩა ზუღაშ]] პიჯიშე შონეშ გვალეფშახ ოორუე-ბჟადალუშე დო [[წყარმალუ]] [[ცხენწყარი|ცხენწყარშა]] ბჟაეიოლშე. მარგალურინინამ მახორობაშ გარკვიული მუდანობა (40.000-შე უმოს ადამიერი) ოხორანს აფხაზეთიშ მუხურსჷთ. მარგალურნინამ მახორობაშ ობაღინაფალო დიდი მუდანობა (100.000 ადამიერშე უმოსი) ოხორანს საქორთუოშ ნანანოღას. [[აფხაზეთიშ ლჷმა|აფხაზეთიშ ლჷმაშ]] უკული მარგალურნინამ მახორობაშ ნორთიქ (მეხოლაფირო 50.000 კოჩიქ) მიდართჷ [[რუსეთი|რუსეთშა]] დო ამუდღა ხოლო თექ ოხორანს. [[იუნესკო]]ქ მარგალური ნქჷრაფაშ შარას გემარინჯი ნინეფიშ ერკებულშა გემშეჸონჷ.<ref>[http://www.unesco.org/culture/languages-atlas/en/atlasmap/language-id-1057.html UNESCO Interactive Atlas of the World’s Languages in Danger]</ref>

[[ოთარ ქაჯაია|ოთარ ქაჯაიაქ]] გჷშაშქჷ მარგალურ-ქორთული ლექსიკონი დო მარგალურ-გერმანული ლექსიკონი (ფ. ჰენრიხწკჷმა ართო). [[გივი ელიავა|გივი ელიავაქ]] გჷშაშქჷ მარგალურ-ქორთული ლექსიკონი. მა-20 ოშწანურაშ 60-იან წანეფს იჸუ გჷშაშქუმალირქ კაკა ჟვანიაშ ნათანგა [[ყილოშტყებამი|ყილოშტყებამქ]] („ვეფხისტყაოსანი“). [[ლაშა გახარია|ლაშა გახარიაქ]], [[გური ოტობაია|გური ოტობაიაქ]], [[გიორგი სიჭინავა|გიორგი სიჭინავაქ]] გჷშაშქვეს წიგნეფი მარგალურ პოეზიათპოეზიაშ წინგეფი. 2000 წანას [[გიორგი სიჭინავა]]შ რედაქტორობათ იბეშტჷ მარგალურ ლიტერატურულ ჟურნალქ - „ირიათონი.“ 2006 წანას გჷშართჷ ჟურნალ „მაფშალიაქ,“ ნამუსჷთ ანჯღვერდჷხემანჯღვერენდჷ [[რამაზ კუპრავა|რამაზ კუპრავა]].

მარგალური [[ქორთული ანბანი|ქორთული ანბანით]] იჭარუ დო გჷმირინუაფუ მხედრული ანბანიშ 33 ასო, ჸუნგა ასო „[[ჸ]]“(მაგ.სამანგოთ: ჸუდე - სახლი), ირაციონალური ხონარამიხონარიელი „[[ჷ]]“. უჯვეშაში მარგალურნინამი ტექსტეფი უმოსო რე ეთნოგრაფიული ლიტერატურა.

არძოშ უმოსი ჯვეში მარგალურნინამი ტექსტეფი ორხველჷ მა-19 ოშწანურას. 1880 წანას პეტერბურგიშ უნივერსიტეტიშ პროფესორქ, [[ალექსანდრე ცაგარელი|ალექსანდრე ცაგარელქ]] გჷმაბჟინუ მუში მენცარული ნახანდი '''მარგალური„მარგალური ეტიუდეფიეტიუდეფი“'''. ათე ნახანდიშ ართ-ართ დუცდუდს ჯოხო ,,მარგალური„მარგალური ნინაშ ფონეტიკაშ ანალიზი,,ანალიზი“. ალექსანდრე ცაგარელიშ საქვარი გაგინძორჷ მუშ მოგურაფე პროფესორ [[იოსებ ყიფშიძე|იოსებ ყიფშიძექ]], ნამუქჷთ 1914 წანას '''მარგალური„მარგალური (ივერიული) ნინაშ გრამატიკაგრამატიკა“''' გჷშაშქჷ [[სანქტ-პეტერბურგი]]ს.