დიაოხი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ღოზი 105:
ობჟათეშე თიშ თანჯეფშა ამდღანერი ნოღა [[არზრუმი]]შ ელჷ-მოლუეფით მიშმეშჷ, ოორუეშე [[ჯავახეთი]] უხურგანდჷ, ოდო ოორუე-ბჟადალშე თიში გოლინა [[უჩა ზუღა|უჩა ზუღაშახ]] ოჭირინუანდჷ.
 
დიაოხიშ ომაფე რსებენდჷaრსებენდჷ ჯვ. წ. XII-VIII ოშწანურეფს, თის ასურულ მუკნაჭარეფს დიაენი, ოდო ურარტულ წყუეფს დიაოხი ჯოხოდჷ. უმოსი გვიანი ჯვეში ბერძენეფი თე აბანეფიშ მახორუეფს ტაოხეფს უძახუდესუძახჷდეს. თე ჯოხოქ ქასქიდჷ ართ-ართი თაქიან ჯვეშ ქორთულ პროვინციას - ტაოს. დიაოხიშ ნანანოღათ იშინუაფუ [[ზუა]]. დიაოხიშ მაფეფშე ჩინებული რე:
 
*[[სიენი]] - დოხოლ. [[ჯვ. წ. 1120]] - [[ჯვ. წ. 1100]] წწ.
*[[ასია]] - დოხოლ. [[ჯვ. წ. 850]] - [[ჯვ. წ. 825]] წწ.
*[[უტუფურსი]] - დოხოლ. [[ჯვ. წ. 810]] - [[ჯვ. წ. 770]] წწ.
 
სიენი დო ასია ოჩხუპუდესოლჷმუდეს [[ასურეთი|ასურეთიშ]] მაფეფს: [[ტიგლათფილესერ I]]-ს დო [[სალმანასარ III]]-ს, ოდო უტუფურსი [[ურარტუ|ურარტუშ]] მაფეფს [[მენუა]]ს დო [[არგიშთი I (ურარტუ)|არგიშთი I]]-ს. [[ჯვ. წ. 755]] წანაშო ურარტუშით დოდაღარაფილი დიაოხი აკიართჷ [[კოლხაშ ომაფე]]ქ. ჯვ. წ. VII ოშწანურაშ I გვერდიშე VI ოშწანურაშ 90-ამ წანეფშახ რსებენდჷარსებენდჷ დიაოხიშ ტრადიციეფიშ მონძე [[სპერიშ ომაფე]].
 
==ისტორია==
 
===დიაოხიშ აწმარენჯობა [[ასურეთი|ასურეთწკჷმა]]===
დიაოხიქ [[ჯვ. წ. XII ოშწანურა]]ს დირსხუ. თე პერიოდის თინა აწმურედჷ [[ასურეთი]]ს, კერზოთ, [[ტიგლათფილესერ I]]-წკჷმა ([[ჯვ. წ. 1115 ოშწანურა|1115]] - [[ჯვ. წ. 1077 ოშწანურა|1077]] ოშწანურეფს). თეს მოწმენს [[ჯვ. წ. 1112 ოშწანურა|ჯვ. წ. 1112]] წანათ დოთარიღაფილჷ მიკნაჭარა, სოდეთ [[ტიგლათფილესერ I]] იშინუანს „60 მაფაშ გოართოიანაფას“ (ნაირიშ ქიანეფს). ზუსტას თე გოართოიანაფას გიორჯგინჷ [[ასურეთი|ასურეთიქ]] [[ჯვ. წ. 1112 ოშწანურა|ჯვ. წ. 1112]] წანას დო ოორუეშახ, ანუ [[უჩა ზუღა]]შახ ათხოზჷ.
 
===დიაოხიშ აწმარენჯობა [[ურარტუ]]წკჷმაურარტუწკჷმა ===
მართალი რე, [[ტიგლათფილესერ I|ტიგლათფილესერიშ]] ღურაშ უკული [[ასურეთი]] იდაღარებუდჷ, მარა დიაოხის ახალი აწმარნჯი ურჩქინდუ [[ურარტუ]]შ სახეთ. [[ურარტუ]] აწმურედჷ ხვალე დიაოხის ვარინ, [[ასურეთი|ასურეთიშ ომაფეს]] ხოლო, თეშენი თაიშახ ართიანს ოლჷმუდეს დიაოხიშ მაფა [[სიენი]] დო ასურეთიშ მონარქი [[ტიგლათფილესერ I]], ასე თინეფიშ ნოგორეფქ [[ასია]]ქ დო [[სალმანასარ III]]-ქ კოალიცია აკოქიმინეს დო ართობური ნძალებითნძალეფით აწუდირთეს [[ურარტუ]]ს. [[ჯვ. წ. IX ოშწანურა|ჯვ. წ. IX ოშწანურაშ]] ბოლოს დო [[ჯვ. წ. VIII ოშწანურა|VIII ოშწანურაშ]] დაჭყაფუს [[ურარტუ]]ქ გიორჯგინჷ [[ასურეთი]]ს დო დიაოხიქ ხვალეხეთ ქუდოსკიდჷქჷდოსქიდჷ ურარტუშ სააწმარენჯოს. დიაოხის დიო [[მენუა|მენუაქ]] (810-786 წანეფი) გიორჯგინჷ დო გჷნაგაფალეფი დუნიშნჷქოგიოდჷ, ნამუშეთ ჩქი თიშ ართ-ართ მიკნაჭარაშე ვგებულენთბგებულენთ, სოდეთ [[მენუა]] [[უტუფურსი|უტუფურსის]] იშინუანს, დიაოხშა - მანგარნძალიერი ქიანა უჯოხო. [[უტუფურსი|უტუფურსი]] ოლჷმუდჷ [[მენუა]]შ სქუას - [[არგიშთი I|არგიშთის]] (786-764 წანეფი). თიქით გიორჯგინჷ დო გჷნაგაფალეფი დუნიშნჷქოგიოდჷ.
 
===დიაოხიშ აწმარენჯობა [[კოლხეთიშ ომაფე|კოლხაწკჷმა]]===
დოდაღარაფილჷდოდაღარაფილ დიაოხისდიაოხიქ ასე [[კოლხეთიშ ომაფე|კოლხასკოლხაშ]] სააწმარენჯოთ ილჷმუ, ნამუთ ამდღანერი [[საქორთუო]]შ ტერიტორიას მადვალუ ადრეკლასობურიორდოკლასობური სახენწჷფო რერდჷ. [[კოლხეთიშ ომაფე|კოლხას]] ვაგაჭირებჷ მანგაროძალამო დოდაღარაფილჷდოდაღარაფილი დიაოხიშდიაოხიშა გერჯგინაფარჯგინა. [[ჯვ. წ. VIII ოშწანურა]]ს დიაოხიშ ქიანაშ რსებუაქარსებობაქ მეჭყორდჷ, თინა [[კოლხეთიშ ომაფე]]ქ მოჯალაგუ. შინელ ფაქტის ადასურენს [[არგიშთი I]]-შ მონძეშ [[სარდურ II]]-შ მიკნაჭარა, ნამუთ თე ტერიტორიას ლაშქრობაშლაშქარუაშ ბორჯის ვაშინუანს დიაოხის, თიშმიკნაჭარასთიშ მიკნაჭარას ხვალე [[კოლხეთიშ ომაფე|კოლხა]] იშინუაფუ.
 
==თაშნეშე ქოძირით==
გორილი რე "https://xmf.wikipedia.org/wiki/დიაოხი"-შე