არხო ბჟაეიოლი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

'''არხო ბჟაეიოლი''' — ({{lang-ar|الشرق الاوسط}}, {{lang-fa|خاور نزدیک}}, {{lang-hy|Մերձավոր Արևելք}}, {{lang-tr|Yakın Doğu}}, {{lang-az|Yaxın Şərq}}, {{lang-he|המזרח הקרוב}}, {{lang-ka|ახლო აღმოსავლეთი}}, {{lang-os|Æввахс Хурыскæсæн}}) ტერმინი, ნამუსთ შხირას არქეოლოგეფი დო ისტორიკოსეფი გჷმირინუანან, ბოლო ბორჯის ჟურნალისტეფი დო კომენტატორეფი ხოლო, დო მიოწურუანს რეგიონს, ნამუთ იკენს ალმახანური [[ისრაელი|ისრაელს]], [[პალესტინა|პალესტინაშ]] ტერიტორიეფს, [[იორდანია|იორდანიას]], [[სირია|სირიასა]] დო [[ლიბანი|ლიბანს]], თაშნეშე [[მორჩილი აზია|მორჩილ აზიას]] (ალმახ. [[თურქეთი]]), [[შქაწყარმალონა|მესოპოტამიას]] ([[ერაყი]] დო ბჟაეი. [[სირია]]) დო [[ირანის პლატო]] ([[ირანი]], [[ავღანეთი]] დო ბჟად. [[პაკისტანი]]). ალტერნატიულო თაშნეშე არსებენს ტერმინი [[შქა ბჟაეიოლი]], ნამუსჷთუმოსნამუსჷთ უმოსი მერკეთ გოთანჯილი ხურგეფი უღუ დო თეშ გეშა არქეოლოგეფიშ დო ისტორიკოსეფშე მერკეთ გჷმირინუაფუ. ხოლო ართი ალტერნატიული, ვა-ევროცენტრისტული ტერმინი, ნამუთ ბოლო ბორჯის გორჩქინდჷნ რე „ობჟათე-ბჟადალი აზია“, მარა თენა დიოდღარო ვართფერი პოპულარული რე.

[[ეგვიპტე]], თიშ უმკუჯინალო, ნამჷ-და თიში ტერიტორიაშ უდიდაში ნორთი [[აფრიკა|აფრიკაშ]] კონტინენტის იდვალუაფუნ, იხილუაფუმირჩქინუაფუ მუჭოთ არხო ბჟაეიოლიშ რეგიონიშ ნორთი. თე ფაქტი გოპიჯობაფილიგოპიჯალაფირი რე ეგვიპტეშ შანლამიშანულამი რსხუეფით არხო ბჟაეიოლიშ დოსქილადირ ქიანეფწკჷმა უჯვეშაში, შქაოშწანურეფიშ დო ალმახანური ისტორიააშ პერიოდეფს.

არხო ბჟაეიოლქ ძალამი შანულამი როლი ილაჸაფუილაჸაფჷ ისტორიას. თაქ წჷმიქიმინჷ დიხაშხანდუაქ დო ნოღეფქ. კინე თაქ აკიქიმინჷ ჭარალუაქ დო სუმისუმ დიდიდიდ რელიგიაქ — [[იუდაიზმი]], [[ქირსიანობა]] დო [[ისლამი]].

დოხოლაფირო ჯვ.წ. 5000 წანას [[შქაწყარმალონა|მესოპოტამიაშ]] ართ-ართ რეგიონს, წყარმალუეფიშ, [[ტიგროსი|ტიგროსიშ]] დო [[ევფრატი|ევფრატიშ]] რზენეფს მადვალუ [[შუმერი|შუმერს]] (ასეიანი ერაყი) უჯვეშაში ცივილიზაციაქ გორჩქინდჷ. შუმერეფქ დიდი ნოღეფი დო არხეფი აკაგეს დო ჭარალუაშ ართ–ართი უმაართაში გვარობა — [[ლისმარულიმარჭვალური ჭარალუა]] აკოქიმინეს. დოხოლაფირო ჯვ.წ. 3000 წანაშო [[ნილოსი|ნილოსიშ]] წყარპიჯის დიდიდიდ ეგვიპტურიეგვიპტურ ცივილიზაციაქ გოპეულუ.