შონე: გინორთი გინოჯინეფს შქას

დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ახალი გვერდი: მინი|შონეშ ორენი [[საქორთუოს]] '''შონე''' (შონური...
 
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ღოზი 1:
[[ფაილი:SvanetiHistorical.svg|მინი|შონეშ ორენი [[საქორთუო]]ს]]
'''შონე''' ([[შონური ნინა|შონ.]] შ{{უბრჯგუ}}ან, ლემშ{{უბრჯგუ}}ანიერა) — [[საქორთუო]]შ ისტორიულ-გეოგრაფიული აკანი. თინა იკენს [[კავკაციონი]]შ ქჷნდჷრიშ ობჟათე კართეფს დო წყარმალუეფიშ [[ინგირი (წყარმაალი)|ინგირიშ]] დო [[ცხენიშწყარი]]შ ჟილენწელს. ისტორიულ შინეშა მიშმეშ თაშნეშე თ. გ. [[ჟიმოლენი აფხაზეთი|აფხაზეთიშ შონე]] (წყარმალუ [[კოდორი]]შ ჟლენი ნორთი), [[სამარგალო]]შ, [[რაჭა|ჟილენი რაჭაშ]] დო [[ლეჩხუმი]]შ მოხურგე რეგიონეფი.
 
==გეოგრაფია==
ღოზი 28:
{{პოზრუკა~|საქორთუო|lat=41.72|long=44.78|mark=Blue-circle.gif|position=top|label=[[ქართი]]}}
}}
3 000–5 000 [[მეტრა]]შ სიმაღალაშ [[კავკაციონი]]შ გვალეფით აკოხურგელი შონე კავკაციას არძაშე მაღალო დოხორელ რეგიონო იკოროცხუ. კავკაციაშ 10 უმაღალაში [[კონკა]] შონეს იდვალუაფუ. თინეფს შქასიშქას რე საქორთუოშ უმაღალაში კონკა [[შხარა]] (5 201 მ), [[თეთნულდი]] (4 974 მ), [[შოთა რუსთაველიშ კონკა|შოთა რუსთაველი]] (4 960 მ), [[უშბა]] (4 710 მ), [[აილამა]] (4 525 მ), [[ლალვერი]], [[ლაცგა]] დო შხვა.
 
ორდოშიან ოშწანურეფს შონე [[კოლხეთიშ ომაფე]]შ აკმადგინალი ნორთი რდჷ, უკული - [[ეგრისიშ ომაფე]]შ. [[XI ოშწანურა|XI]]-[[XV ოშწანურა|XV]] ოშწანურეფს ართიან საქორთუოშ საერისთავო რდჷ. მუჟამსჷთ საქორთუოქ აკოცუ ომაგე-სამთავროეფონ, შონექ ხოლო მუსხირენ ნორთო გირთჷ: დუდიშულ, [[სადადეშქელიანო შონე|სადადეშქელიანო]] დო [[სადადიანო შონე|სადადიანო შონეთ]].
 
ასე შონე ჟირ ნორთო ირთუ, ჟიმოლენი დო თუდოლენი შონეთ. თინეფს გჷთმორთუნსგჷთმორთჷნს მაღალი შონეშ ქჷნდჷრი ლატფარიშ ზეკარით.
*ჟიმოლენი შონე — წყარმალუ [[ინგირი (წყარმაალიწყარმალუ)|ინგირი]]შ ლეხერიშ ოდუდეშე სამარგალოშ ხურგაშა
*თუდოლენი შონე — [[ცხენიშწყარი]]შ ლეხერიშ ოდუდეშე მურიშ ხინჯიშა (ნ. [[ცაგერი|ცაგერიშ]] გოხოლუას).
 
თეხანიშ ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დორთუალათ ჟიმოლენი შონე მიშმურს [[სამარგალო-ჟიმოლენი შონეშ აკანი|სამარგალო-ჟიმოლენი შონეშ აკანიშ]] [[მესტიაშ რაიონი|მესტიაშ რაიონშა]], თუდოლენი შნეშონე — [[რაჭა-ლეჩხუმიშ დო თუდოლენი შონეშ აკანი]]შ [[ლენტეხიშ რაიონი|ლენტეხიშ რაიონშა]]. შონეშ მახორობაშ აბსოლუტური უმენტაშობა [[ქორთუეფი|ქორთუ რე]], კერზოთ თინეფიშ ეთნოგრაფიული ბუნა—ბუნა — [[შონეფი]].
 
==ისტორია<ref>{{ქსე|9|309|სტატიაშე „შონე“}}</ref>==
[[ფაილი:Mestia.jpg|მინი|<center>[[მესტია]] [[1890|1890 წანა]]</center>|მარჯვნივ]]
ოროდიან ოშწანურეფს შონე [[კოლხეთი]]შ ომაფეშ აკმადგინალი ნორთი რდჷ, უკული — [[ეგრისი]]შ ომაფეშ. XI—[[XV ოშწანურა|XV]] ოშწანურეფს შონე საქორთუოშ ფეოდალური სახენწჷფოშ ართ-ართი [[საერისთავო]] რდჷ. ართიან საქორთუოშ ომაფე-სამთავროეფო აკოცჷმაშ ([[XV ოშწანურა]])უკულუკული მუსხირენ ნორთო გირთჷ:
*შონეშ სამთავრო (ჟ. შონეშ ბჟადალი ნორთი, ინგირიშ ლეხერი, [[ბალიშ ქჷნდჷრი]]შ თუდონი აკანი — კინე [[სადადეშქელიანო]] შონე)
*ბალჟიმოლენი შონე (ჟ. შონეშ ბჟაეიოლი ნორთი — კინე გვიან პერიოდიშ „დუდიშული შონე“)
ღოზი 49:
 
===შონური ქუდი===
ქომოლკოჩშქომოლკოჩიშ შონური ქუდი ნაბდიშე იკეთებუაფჷ. თინა ართნერო თხილანს ქოთ სინჩხეს დო ქოთ ჩხურუს. შონური ქუდი, მუჭოთ წესი, ტუტაშფერი რე. ჩა ქუდის ხვალე მემორგუალეფი გეთმირთვანა. ქუდი სადა რე დო თის აბრეშუმიშ სირმათ დო ბამბეშ ზონარით ჯვარი რე გჷმოხანტილი.
 
===ჩანგი===
ღოზი 57:
[[ადიშიშ ოთხდუდი]], [[XI ოშწანურა]]შ ბოლოს [[კლარჯეთი]]შე ღალირი ჯვეში ქორთული ნინაშ დო ჭარუაშ უშანულამაში ძეგლი. თინა გინოჭარილი რე [[897]] წანას დო უჯვეშაში ქორთული თარიღიანი სახარება რე. [[ასომთავრული]] ტექსტი ორქოშფერი მელნით რე ჭარილი. ადიშიშ ოთხდუდი ასე [[მესტია]]ს, [[შონეშ ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი|შონეშ ისტორიულ-ეთნოგრაფიულ მუზეუმს რე]] თხილერი.<ref>[http://svanetitrekking.ge/geo/pilirgim_info.htm მესტიაშ ეთნოგრაფიული მუზეუმი].</ref>
 
=== შონური ყორშიჸორში ===
{{თარი|შონური ყორშიჸორში}}
[[ფაილი:Swanetischer Turm Mestia.jpg|90პქ|მარცხნივ]]
შონური ყორში 20-25 მეტრაშ სიმაღალეშ ჟირფერდაორთვალამი დგჷმილი რე. ყორშეფს წყარმალუშ ქუალეფით დო დიდი ქუალეფით აკმაგანდეს დო გალეშე გიშაკერძაფილი სიმანგარეშ ბათქაშით ლასირანდეს. შონური ყორშეფი უმენტაშო ხუთსართულიანი რე თუდოლენი სართულიშ კიდალეფი 1.50 მეტრა სისაქში რე, ჟიდონი სართულეფიშისართულეფიშ 70-80 სანტიმეტრი. დგმილშა მინულა მაჟირა სართულშე შილებე ჯაშ მიოპონალი კიბეთ. ყორშიშ ბოლო სართულს ოლიმე ბაქანი დო ოთოფეეფი რე.
 
=== ლიფანალი ===
ღოზი 71:
{{თარი|ლემი}}
[[ფაილი:ლემის დროშა.jpg|90პქ|მარცხნივ]]
[[ლემი]] დუდიშული შონეშ [[შილა]]ს ჯოხოდჯოხოდჷ (შონურუშონურო ზიტყვა რე დო მარგალურო „ნჯილოს" შანენს), ლემი შონეშ უგეურჯგინებუობაშ გჷმოხანტუალა რე. შილა მეშილე-მენჯილეშ დორხველობას რდჷ დო არძა ლჷმას წჷმი უნჯღვერდჷ მალიმორეფს.
 
== ლიტერატურა ==
გორილი რე "https://xmf.wikipedia.org/wiki/შონე"-შე