ყირიმი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ღოზი 18:
'''ყირიმიშ ჩქონი''' ({{lang-ru|Крымский полуостров}}, {{lang-uk|Кримський півострів}}, {{lang-crh|Qırım yarımadası}}) — ჩქონი [[უკრაინა|ობჟათე უკრაინას]]. ფართობი 27 000 კმ². ბჟადალშე დპ ობჟათეშე ომძღჷ [[უჩა ზუღა]], ბჟაეიოლშე — [[აზოვიშ ზუღა]]. ოორუეშე პერეკოპიშ ინწრო ყელით მითმიარსხუ [[ბჟაეიოლი ევროპაშ ვე]]ს. ყირიმიშ ბჟაეიოლ კირდეს, უჩა დო აზოვიშ ზუღეფს შქას, იდვალუაფუ [[ქერჩიშ ჩქონი]], ბჟადალშე ყირიმი ითებუ [[თარხანკუთიშ ჩქონი]]თ. ყირიმიშ ოორუე-ბჟაეიოლ წყარპიჯიშ მანგას აზოვიშ ზუღაშ წყარმერჩხე ჸუჯეფი რე, ნამუეფით ზუღაშე გიშართილი რე ქვიშამი [[არაბატიშ ცელა]]თი. ყირიმიშ ოორუეშ დიდი ნორთი სტეპური ვე რე, ობჟათეშე მორჩინლი ნორთი უკებჷ [[ყირიმიშ გვალეფი|ყირიმიშ გვალეფს]], ნამუეფიშ ჯინჯის ყირიმიშ ობჟათე წყარპიჯიშ ინწრო ღოზი რე. ჩქონიშ უმენტაში ნორთი [[ყირიმიშ ავტონომიური რესპუბლიკა|ყირიმიშ ავტონომიურ რესპუბლიკაშ]] აკოდგინალუაშა მიშმურს.
 
სარგებელისასარგებელო დინოხურიშეფშედინოხურეფშე ყირიმს რე რკინაშ მადანი, ტოფეფს — ჯიმუეფი, სამკურნალო ლეტა დოშ ხვა. ჰავა ყირიმიშ ოორუე ნორთიშ ზჷმიერო ტიბუ რე. ობჟათე წყარპიჯის - ჰავა სქირონაშქა ზუღაშ ტიპიშ რე. წყარმალუეფი მორჩილწყარამეფი რე. თარი წყარმალუეფი რე: [[ჩორნაია]], [[ბელბეკი]], [[კაჩა]], [[ალმა (ყირიმი)|ალმა]], [[სალგირი]] დოხვა. თაშნეშე რე მუსხირენ დიდი ჯიმუამი ლიმანური იობა, თინეფს შქას [[კრასნოე]], [[სტაროე]], [[საქსკოე]] დო შხვა. ყირიმიშ ოორუე ნორთის იდვალუაფუ ჭუბურა დიხა, ცენტრალურ ნორთის — ობჟათეშ უჩადიხეფი. გვალეფს ჩანს ჭყონიშ დო წიფურიშ ტყალეფი, მოზო-მოზო ფაჭვაშ ტყა. ობჟათე წყარპიჯის [[სქირონაშქა ზუღა]]შ ჩანარობა ჩანს. თარი ნოღეფი დო კურორტეფი რე: [[სიმფეროპოლი]], [[სევასტოპოლი]], [[ქერჩი]], [[იალტა]], [[მისხორი]], [[ალუპკა]], [[სიმეიზი]], [[გურზუფი]], [[ალუშტა]].
 
== ისტორია ==
 
ყირიმს ადმიერიშ რინაშ უჯვეშაში ნოქური ორხველჷ [[პალეოლითი]]შ ეპოქას. ჯვეში წანეფიშეჭარუაშ I ოშწანურაშ II გვერდის ყირიმი ქჷდიჸუნეს რომაალექ, ახალი წანეფიშეჭარუაშ III-IV ოშწანურას გემშიჭკირეს შხვადოშხვა მეგვალრზენე ტომეფქ, [[IV ოშწანურა|IV]]-[[V ოშწანურა|ოშწანურეფს]] - ბიზანტიაშ ექსპანსიაშ ობიექტო გჷნირთჷ. [[X ოშწანურა]]ს ყირიმიშ ბჟაეიოლი ნორთი [[ტმუტარაკანიშ სათარო]]შ აკოდგინალუას რდჷ. [[XIII ოშწანურა]]ს ყირიმშა თათარ-მონღოლეფქ გემშიჭკირეს დო [[ორქოშ ურდო]]შ ყირიმიშ ულუსი ქჷდარსხუეს. [[XIII ოშწანურა|XIII]]-[[XV ოშწანურა|XV ოშწანურეფს]] ყირიმს გორჩქინდჷ გენუარეფიშ სავაჭარო ნოღაქ, ორქოშ ურდოშ აკოცჷმაშ უკული, 1443 წანას წჷმიქიმინჷ [[ყირიმიშ სახანო]]ქ. 1783 წანას [[რუსეთი|რუსეთის]] ქაკათუქაკათჷ. 1784 წანას გემშართჷ ტავრიდაშ ოლქშა (1787 წანაშე გუბერნია), ნაუმუშ ცენტრი რდჷ ნოღა [[სიმფეროპოლი]].
 
[[მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა]]შ ბორჯის ყირიმს მონკა ტროგებეფი მიშჷ. თაქ ტროგენდეს პარტიზანული რაზმეფი, პოლგიმე ორგანიზაციეფი. [[1944]] წანაშა მესის ყირიმი გადუდიშულჷ [[ჭითა არმია]]ქ. 1954 წანას [[ყირიმიშ ოლქი]]ქ [[რსფსრ]]-შ აკოდგინალუაშე გეგშართჷ დო გემშართჷ [[უკრაინაშ სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკა|უკრაინაშ სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკაშ]] აკოდგინალუაშა.
გორილი რე "https://xmf.wikipedia.org/wiki/ყირიმი"-შე