სოხუმი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ჭ.რ.ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ჭ.რ.ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ღოზი 19:
 
 
[[ფაილი:Gamba - view of sukhumi fortress.JPG|thumb|left|ჯიხა სუხუმ-კალე 19.ო ორდოიან დაჭყაფუს]]
 
ნოღაშ ისტორია იჭყაფუ ჯვ.წ. მა-6 ოშწანურაშ შქა ხანეფშე, მუჟამშეთ დიხორეს თაქ [[კოლხეთიშ ომაფე|კოლხურ]] ტომეფქ.
ნოღა ჯვეშ ბერძნული წყუეფს მოშინაფილი რე, მუჭოთ „დიოსკურია“ (ბერძნ. Διοσκουριάς), ნამუსჷთ მიორცხუანა არგონავტეფიშ ლაშქარუაშ მაკათურ ნაჟირა ჯიმალეფიშ - კასტორიშ დო პოლიდევკეშ (დიოსკურეფიშ) ჯოხოს. ართგანეფიშ არზით, „დიოსკურია“ აბანური კოლხური (ლაზ-მარგალურ) ტოპონიმი რე - „დიო-/დია-“ დიდა, დიდაღორონთი, „სკური“ - წყარი, წყარმაალი, „წყარიშ დიდა, წყარმაალიშ დიდაღორონთი.“ ჯვეშ ქორთულ წყუეფს მოშინაფილი რე, მუჭოთ „ცხომი,“ „ცხუმი.“ ოეგებიეთ, ეტიმოლოგიურო ცხუმი მოურს „ცხიმურშე“"(შონურო ცხჳიმრა", "ცხჳიმ"), ვარ და „ჩხომიშე.“ „ცხუმიშე“ რე მიღებული თურქიზებული ფორმა „სუხუმ“(თურქ. Suhum), ნამუქჷთ უკული ფართო გოფაჩუა ძირჷ შხვადოშხვა ნინეფს, თენეფ შქას ქორთულს დო მარგალურს. ნოღას ამდღა აფხაზურო ჯოხო აყუა (აფხ. Аҟəа), მუთ გვიანიშ მოლინა რე.
 
ნოღაშ ისტორია იჭყაფუ ჯვ.წ. მა-6 ოშწანურაშ შქა ხანეფშე, მუჟამშეთ დიხორეს თაქ [[კოლხეთიშ ომაფე|კოლხურკოლხური]] ტომეფქ.
ჯვეში დო უკულიანი ბჟადაალ [[ევროპა|ევროპულ]] წყუეფს ნოღა მოშინაფილი რე შხვადოშხვა ჯოხოეფით: სებასტოპოლი, სავასტოპოლი, სავატოპოლი, სანატოპოლი, ფავასტა, პორტო მეგრელო, ისგაური დო შხვა, მუჭოთ ონიშოლ კოლხას დო უკულ მუჭოთ სამარგალოშ ქიანას, საქორთუოს. XVIII ოშწანურაშ [[საფრანგეთი|ფრანგულ]] გეოგრაფიულ გჷმოჩამეფს სოხუმ სამარგალოშ ნანანოღათ რე მოშინაფილი (ჟან ბაპტის ლუი კლუე, ნიკოლ დელაკრუა დო შხვ.).
ნოღა ჯვეშ ბერძნული წყუეფს მოშინაფილი რე, მუჭოთ „დიოსკურია“ (ბერძნ. Διοσκουριάς), ნამუსჷთ მიორცხუანა არგონავტეფიშ ლაშქარუაშ მაკათურ ნაჟირა ჯიმალეფიშ - კასტორიშ დო პოლიდევკეშ (დიოსკურეფიშ) ჯოხოს. ართგანეფიშ არზით, „დიოსკურია“ აბანური კოლხური (ლაზ-მარგალურ) ტოპონიმი რე - „დიო-/დია-“ დიდა, დიდაღორონთი, „სკური“ - წყარი, წყარმაალი, „წყარიშ დიდა, წყარმაალიშ დიდაღორონთი.“ ჯვეშ ქორთულ წყუეფს მოშინაფილი რე, მუჭოთ „ცხომი,“ „ცხუმი.“ ოეგებიეთ, ეტიმოლოგიურო ცხუმი მოურს „ცხიმურშე“"(შონურო ცხჳიმრა", "ცხჳიმ"), ვარ და „ჩხომიშე.“ „ცხუმიშე“ რე მიღებული თურქიზებული ფორმა „სუხუმ“(თურქ. Suhum), ნამუქჷთ უკული ფართო გოფაჩუა ძირჷ შხვადოშხვა ნინეფს, თენეფ შქას ქორთულს დო მარგალურს. ნოღას ამდღა აფხაზურო ჯოხო აყუა (აფხ. Аҟəа), მუთ გვიანიშ მოლინა რე.
[[ფაილი:Gamba - view of sukhumi fortress.JPG|thumb|left|ჯიხა სუხუმ-კალე 19.ო ორდოიან დაჭყაფუს]]
ჯვეში დო უკულიანი ბჟადაალ [[ევროპა|ევროპულევროპული]] წყუეფს ნოღა მოშინაფილი რე შხვადოშხვა ჯოხოეფით: სებასტოპოლი, სავასტოპოლი, სავატოპოლი, სანატოპოლი, ფავასტა, პორტო მეგრელო, ისგაური დო შხვა, მუჭოთ ონიშოლ კოლხას დო უკულ მუჭოთ სამარგალოშ ქიანას, საქორთუოს. XVIII ოშწანურაშ [[საფრანგეთი|ფრანგულ]] გეოგრაფიულ გჷმოჩამეფს სოხუმ სამარგალოშ ნანანოღათ რე მოშინაფილი (ჟან ბაპტის ლუი კლუე, ნიკოლ დელაკრუა დო შხვ.).
 
მუშ სისქვამეშ გეშა, ოსმალეფი სოხუმს „მაჟირა სტამბოლს“ უძახჷდეს. სოხუმი აფხაზეთის ოსმალეფიშ პატჷნობაშ გიობიჯალი რდჷ. 1724 წანას ოსმალეფქ თაქიან ჯიხა ხოლო უმოსო გამანგარეს დო სუხუმ-კალე (სოხუმიშ ჯიხა) ქიგიოდვეს. 1725 დო 1728 წანეფს თაქ ანტიოსმალურ არყებეფს უღუდჷ აბან, მარა ნოღა ოსმალეფიშ ხეს სქჷდუდჷ. 1771 წანაშ არყებაშ უკული სოხუმქ ოსმალეფშე გიჩოლ, მარა ჭიჭე ხანით. მალას ნოღა კჷნ ოსმალეფქ ქჷდეკჷნეს. XVIII ოშწანურაშე ეკონიას სოხუმი აფხაზეთიშ თარიშ რეზიდენციათ გინირთჷ. ოსმალეფიშ პატჷნობაშ ბორჯის ნოღაქ ტყვეეფით ვაჭრუაშ ართ-ართ პუნქტო გინირთჷ. 1810 წანას სოხუმი რუსეთიშ ჯარქ გოჩოლუ ოსმალეფშე. XIX ოშწანურაშ 30-ამ წანეფშე დიიჭყჷ სოხუმიშ აწოკჷნაქ. 1832 წანას გიინწყჷ ოზჷრუქ (ქორთ. საბაჟო). 1846 წანაშე სოხუმს რე ონიშოლი. 1847 წანაშე ოფიციალურო მიაჩჷ ნოღაშ სტატუსიქ.
გორილი რე "https://xmf.wikipedia.org/wiki/სოხუმი"-შე