რუმე მატერია: გინორთი გინოჯინეფს შქას
დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე იარლიყეფი: რედაქტირაფა მობილურით რედაქტირაფა ვებ-ხასჷლაშ მობილური ვერსიათ |
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე იარლიყეფი: რედაქტირაფა მობილურით რედაქტირაფა ვებ-ხასჷლაშ მობილური ვერსიათ |
||
ღოზი 1:
'''რუმე მატერია''' ([[ინგლისური ნინა|ინგლ.]] Dark matter) — [[მატერია]]შ ჰიპოთეზური ფორმა რე, ნამუსჷთ მენცარეფიშ აზრით უკინებჷ [[ოქიანუ]]შ მატერიაშ 85 %. მენცარეფიშ კალკულაციათ გალაქტიკეფი აკიფაჩუდჷ დო თინეფი საერთოთ ვეფორმირებუდეს, დიდი მუდანობაშ უძირაფჷ მატერია ვაარსებენდასინჷ. კოსმოლოგიაშ ''Lambda-CDM'' მოდელით, ოქიანუ იკათუანს 5 % სტანდარტულ მატერიას დო ენერგიას, 27 % რუმე მატერიას დო 68 % ენერგიას, ნამუსჷთ [[რუმე ენერგია]]ს უძახჷნა. ჸათე კალკულაციათ რუმე მატერიაშ პროცენტულო მუდანობა დოხოლაფირო 85 % რე, რუმე ენერგია დო რუმე მატერია ართო 95 %. რუმე მატერიაშ არსებობა ექსპერიმეტულო დანტკიცებული ვარე. [[ფრიც ცვიკი]] რდჷ მაართა მენცარი, ნამუქჷთ წჷმარინუ რუმე მატერიაშ არსებობაშ კონცეფცია.
==რესურსეფი ინტერნეტის==
{{Commons category|Dark matter}}
* {{Curlie|Science/Astronomy/Cosmology/Dark_Matter}}
* {{cite web |url=https://arstechnica.com/science/2017/02/a-history-of-dark-matter/ |title=A history of dark matter |date=February 2017 |website=[[Ars Technica]]}}
* {{cite web |url=http://archive.cosmosmagazine.com/features/what-dark-matter/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20151120074531/http://archive.cosmosmagazine.com/features/what-dark-matter/ |url-status=dead |archive-date=2015-11-20 |title=What is dark matter? |website=CosmosMagazine.com}}
* [https://www.techexplorist.com/new-hubble-data-explains-missing-dark-matter/36391/ “Missing Dark Matter” in a far-away galaxy], Tech Explorer news item, from a 2020 ''Astrophysical Journal''article, DOI: 10.3847/1538-4357/abc340
* {{cite web |url=http://www.scilogs.com/the-dark-matter-crisis/2010/08/18/is-lambdacdm-or-standard-cosmology-a-4th-order-speculation-and-ought-it-be-further-researched/ |title=The Dark Matter Crisis |date=18 August 2010 |first=Pavel |last=Kroupa |department=posted in General |website=scilogs.com}}
* {{cite web |url=http://www.hap-astroparticle.org/ |title=Helmholtz Alliance for Astroparticle Physics|date=26 January 2018}}
* {{cite press release |url=http://www.nasa.gov/home/hqnews/2006/aug/HQ_06297_CHANDRA_Dark_Matter.html |title=NASA finds direct proof of dark matter |date=21 August 2006 |publisher=NASA}}
* {{cite web |url=http://today.slac.stanford.edu/feature/darkmatter.asp |title=Dark Matter Observed |author=Tuttle, Kelen |date=22 August 2006 |publisher=SLAC ([[Stanford Linear Accelerator Center]]) Today}}
* {{cite magazine |url=https://www.newscientist.com/article/dn7056-astronomers-claim-first-dark-galaxy-find/ |title=Astronomers claim first 'dark galaxy' find |date=23 February 2005 |magazine=[[New Scientist]]}}
* {{cite news |url=https://www.theguardian.com/science/2009/dec/17/dark-matter-detected |title=Dark Matter Detected |date=17 December 2009 |newspaper=Guardian |location=London, UK |first=Ian |last=Sample |access-date=1 May 2010}}
* {{cite AV media |url=http://video.ias.edu/the-fifth-element |title=lecture on dark matter |author=Tremaine, Scott |publisher=IAS |medium=Video }}
* {{cite web |url=https://www.sciencedaily.com/releases/2010/06/100613212708.htm |website=Science Daily |title=Astronomers' doubts about the Dark Side ...}}
* {{cite web |last1=Gray |first1=Meghan |title=Dark Matter |url=http://www.sixtysymbols.com/videos/darkmatter.htm |website=Sixty Symbols |editor-link=Brady Haran |editor=Haran, Brady |publisher=[[University of Nottingham]] |author2=Merrifield, Mike |author3=Copeland, Ed |date=2010}}
* {{cite journal |url=http://cosmos.nautil.us/short/144/the-physicist-who-denies-that-dark-matter-exists |title=The physicist who denies that dark matter exists |author=Carmeli, Oded |journal=Cosmos on Nautilus|date=27 February 2017 }}
| |||