|
'''ქორთუეფიქორთუეფ''' - ერინაცია, ეთნიკურ ბუნა (ეთნოს), [[კავკაცია|კავკაციაშკავკასიაშ]] აბორიგენიაბორიგენ (ავტოქთონიავტოქთონ) მახორობა. მუდანობა რე 7,200,000-შ უმოს. აკმადგინანა [[საქორთუო|საქორთუოშ]] მახორობაშ 83,8%-ს (მეხოლაფირო 4,000,000). თეშ გალე, მეხოლაფირო 1 მლნ. კოჩ ოხორანს [[რუსეთირუსია|რუსეთიშრუსონაშ ფედერაციას]], 3 მილიონიშ უმოს ოხორანს [[თურქეთითურქონა|თურქეთისთურქონას]], ისტორიულიისტორიულ ქორთულიქორთულ ტერიტორიეფს ([[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთი]], [[არტაანი|არტაანი]] (ამდღარი ამდღარ[[არდაგანი|არდაგანი]])). ქორთულიქორთულ ნაციონალურინაციონალურ იდენტობა უღჷ [[ლაზეფილაზეფ|ლაზეფიშ]] ართ ნოწილსნაწილს, უმოსო ოფუტე [[სარფი|სარფიშ]] მახორუეფს ([[აჭარაშ ავტონომიურიავტონომიურ რესპუბლიკა|აჭარაშ ავტონომიურიავტონომიურ რესპუბლიკას]], მეხოლაფირო 300.000 [[ირანიშ ისლამურიისლამურ რესპუბლიკა|ირანს]] ([[ფერეიდუნ შაჰრი|ფერეიდუნ შაჰრი]], ნეჯაფ აბადიაბად, რაჰშათ აბადიაბად, ორჯი მაჰალე, თავრიზი, თეირანი, შირაზი, თაქ ქორთუეფიქორთუეფ გინახორეს XVII—XVIII ოშწანურეფს), მეხოლაფირო 150.000 [[ავღანეთიავღანისტან|ავღანეთისავღანისტანს]] (ქორთუეფიქორთუეფ თაქ ხოლო XVII—XVIII ოშწანურეფს გინახორეს), 50.000-შ უმოს [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანს]], (ისტორიულიისტორიულ ქორთულიქორთულ ოლქი [[ჰერეთი|ჰერეთი]], ამდღარიამდღარ [[კახეთიშკახიშ რაიონირაიონ|კახეთიშკახიშ]], [[ზაქათალაშ რაიონირაიონ|ზაქათალაშ]] დო [[ბელაქანიშ რაიონირაიონ|ბელაქანიშ]] რაიონეფს), მეხოლაფირო 50.000 [[უკრაინა|უკრაინას]], 200.000-შახ [[ამერიკაშ აკოშქუმალირიაკოშქუმალირ შტატეფიშტატეფ|ააშ-ს]] დო [[ევროპა|ევროპაშ]] შხვადოშხვა ქიანეფს (უმოსო [[გერმანია|გერმანიას]], [[საფრანგეთიფრანგონა|საფრანგეთისფრანგონას]], [[ნიდერლანდეფინიდერლანდეფ|ნიდერლანდეფს]], [[ბელგია|ბელგიას]] დო შხვა ქიანეფს). კანადაშ ნაციონალურინაციონალურ სტატისტიკაშ ოაგენტეშ მეჯინათ, [[კანადა|კანადას]] 2190-შეშ უმოს ქორთუ რე.
ქორთუეფიქორთუეფ გაჯინალო იხასიათებჷნა, მუჭოთ ოშქარშე მაღალეფიმაღალეფ, ბონიბონ ეგაფილობათ. ბჟადაალ საქორთუოშ ეთნიკურიეთნიკურ ქორთულიქორთულ მახორობაშ დიდიდიდ ნოწილინაწილ ოშქარშე უმოს ღია ფერიშ თუმათ დო ღია ფერიშ თოლეფით რე გჷშაგორილიგჷშაგორილ, ბჟაეიოლ საქორთუოშ რზენიშ დო ობჟათეშ ქორთუეფიქორთუეფ უმოს დაბალეფიდაბალეფ რენა, ოშქარშე უმოს რუმე ფერიშ თუმათ დო ოშქარშე უმოს რუმე თოლეფით გჷშეგორუნა.
ისტორიულიისტორიულ ობჟათე-ბჟადაალ საქორთუოშ პროვინციეფიშ, ტაო-კლარჯეთიშ, შავშეთიშ, ობჟათე აჭარაშ, ერუშეთიშ დო ჭანეთიშ ვა თურქიზებულითურქიზებულ ქორთულიქორთულ მახორობა ღია ფერიშ თოლეფით, ღია ფერიშ თუმათ დო მაღალიმაღალ ეგაფილობათ გჷშეგორუ.
===='''ქორთუ ერიშნაციაშ ისტორია===='''
საქორთუოშ ამდღარიამდღარ ტერიტორია დო მუშ ობჟათე-ბჟადაალ აბანეფიშ დიხეფიდიხეფ უჯვეშაშ ბორჯიშე რდჷ დოხორელიდოხორელ ქართველურიქართველურ ტომეფით. თინეფ შქას ართიანწკჷმა რსხუალაშკავშირიშ დო ართიანწკჷმა აკოწყორუაშ გეშა ანთასობათ წანეფიშ წოხლე დიჭყჷ ქორთუ ნაციაშ აკოშქუმალაქ. ამდღარიამდღარ ქორთულიქორთულ ნინაშ გოჭყაფაშა თია მიშეღეს ჯვეშ ქორთულქ, მარგალურ-ლაზურილაზურ დო შონურიშონურ ნინეფქ. ქართველური ტომეფიშქართველურ კათეფიშ აკოშქუმალას ხე შეუნწყუეს ჯვ.წ VIII-VII დო IV-III ოშწანურეფს დორცხუაფილიდორცხუაფილ ქორთულიქორთულ სახენწჷფოეფქ - [[კოლხა|კოლხაქ]] დო [[იბერია|იბერიაქ]]. ქორთუეფიშ ართ ნაციათ გინოშქუმალას ხე შეუნწყუ IV ოშწანურას სახენწჷფო რელიგიათ ქირსიანობაშ გინორთინაქ, ქორთულიქორთულ ქირსიანულიქირსიანულ ჭარილობაშ მუშაღალაქ დო უმოს გვიანო (X ო.) ქორთულიქორთულ ომაფე-ოთარეეფიშ აკოშქუმალას შარათ ართამ ფეოდალურიფეოდალურ სახენწჷფოშ გოჭყაფაქ.
'''ქორთუეფიშ ისტორია XVIII ოშწანურაშე'''
XVIII ოშწანურაშ მაართა გვერდიშე საქორთუოს გლახა დემოგრაფიულ სიტუაციაქ იჸუიუ თურქეფიშ დო სპარსარეფიშ მუშაციმეფიშ დო დინახლენ ეფაჩილობეფიშ გეშა. თე პერიოდის საქორთუოშ მახორობა მინიმუმშა რდჷ მეულირ დო 750-770.000 კოჩ რდჷ მეხოლაფირო.
XIX ოშწანურას ქჷდიჭყჷ ეთნიკურ ქორთუეფიშ მოძინაქ საქორთუოს, მარა თე პერიოდეფშე დიჭყჷ შხვა ნაციეფიშ დოხორაფაქ საქორთუოშ ნოღეფს დო ოფუტეეფს, მუშ გეშათ დიჭყჷ აბორიგენ მახორობაშ ფარდობით თიაშ ჭიე-ჭიეთ რკებაქ. 1939 წანაშო საქორთუოშ მახორობაშ 61,4%-ს აკმადგინანდეს ეთნიკურ ქორთუეფ. ვართ თეიშა დო ვართ უკულ, მახორობაშ ეჭარუეფს ვა დუდგინუნა ქორთუეფიშ თეშნერ ჭიჭე ფარდობით წონა თელ მახორობას.
1926-89 წანეფს ქორთუეფიშ მუდანობაქ საქორთუოს გედიდ 2,1-შა, სხუნუეფიშ შხვა რესპუბლიკეფს 5,8-შა.
'''ქორთუეფიშ რიცხუანობაშ დინამიკა 1800-2002 წანეფს'''
1800 წ.----622,6 ანთას---- 79,4 %
'''ქორთუეფიშ რიცხობუაშ დინამიკა 1800-2002 წანეფს'''
1832 წ.----677,1 ანთას----75,9%
1865 წ.----950,6 ანთას----73,8%
1886 წ.----1188,1 ანთას----72,4 %
1897 წ.----1331,3 ანთას----69,4 %
1926 წ.----1788,2 ანთას----66,8%
1939 წ.----2173,6 ანთას----61,4 %
1959 წ.----2600,6 ანთას----64,3%
1970 წ.----3130,7 ანთას----66,8 %
1979 წ.----3433,0 ანთას----68,8%
1989 წ.----3787,4 ანთას----70,1%
2002 წ.----3661,1 ანთას----83,8 %
'''ეთნოგრაფიულ ბუნეფ'''
[[აჭარალეფ|აჭარალეფ]]
* 1800 წ.----622,6 ანთას---- 79,4 %
[[გუდამაყარალეფ|გუდამაყარალეფ]]
* 1832 წ.----677,1 ანთას----75,9%
[[გურულეფ|გურულეფ]]
* 1865 წ.----950,6 ანთას----73,8%
[[თუშეფ|თუშეფ]]
* 1886 წ.----1188,1 ანთას----72,4 %
[[იმერალეფ|იმერალეფ]]
* 1897 წ.----1331,3 ანთას----69,4 %
[[იმერხევარეფ|იმერხევარეფ]]
* 1926 წ.----1788,2 ანთას----66,8%
[[ინგილოეფ|ინგილოეფ]]
* 1939 წ.----2173,6 ანთას----61,4 %
[[კახარეფ|კახარეფ]]
* 1959 წ.----2600,6 ანთას----64,3%
[[ლაზეფ|ლაზეფ]] ჭანეფ
* 1970 წ.----3130,7 ანთას----66,8 %
[[ლეჩხუმარეფ|ლეჩხუმარეფ]]
* 1979 წ.----3433,0 ანთას----68,8%
[[მარგალეფ|მარგალეფ]]
* 1989 წ.----3787,4 ანთას----70,1%
[[მესხეფ|მესხეფ]]
* 2002 წ.----3661,1 ანთას----83,8 %
[[მთიულეფ|მთიულეფ]]
====ეთნოგრაფიული ბუნეფი====
[[მოხევეეფ|მოხევეეფ]]
[[აჭარალეფი|აჭარალეფი]]
[[რაჭარეფ|რაჭარეფ]]
[[გუდამაყარალეფი|გუდამაყარალეფი]]
[[შონეფ|შონეფ]]
[[გურულეფი|გურულეფი]]
[[ფერეიდანარეფ|ფერეიდანარეფ]]
[[თუშეფი|თუშეფი]]
[[ფშავარეფ|ფშავარეფ]]
[[იმერალეფი|იმერალეფი]]
[[ქართლარეფ|ქართლარეფ]]
[[იმერხევარეფი|იმერხევარეფი]]
[[ხევსურეფ|ხევსურეფ]]
[[ინგილოეფი|ინგილოეფი]]
[[კახარეფი|კახარეფი]]
'''ნინა დო ჭარილობა'''
[[ლაზეფი|ლაზეფი]] ჭანეფი
'''ნინეფ''': [[ქორთულ ნინა|ქორთულ]], [[შონურ ნინა|შონურ]], [[მარგალურ ნინა|მარგალურ]], [[ლაზურ ნინა|ლაზურ]] (ქართველურ ნინეფიშ ბუნა), წოვა - თუშურ (ბაცბურ) (ვაინახურ ნინეფიშ ბუნაშე).
[[ლეჩხუმარეფი|ლეჩხუმარეფი]]
'''ჭარილობა''': ქორთულ.
[[მარგალეფი|მარგალეფი]]
'''რელიგია'''
[[მესხეფი|მესხეფი]]
ქორთუეფიშ 90% ქირსიან (მართლმადიდებელ) რე, რენა კათოლიკეფ დო მუსულმანეფ ხოლო.
[[მთიულეფი|მთიულეფი]]
ლიტერატურა
[[მოხევეეფი|მოხევეეფი]]
სამსონ ფირცხალავა: ქართველთა წინაპრები და მათი მონათესავე ტომები წინა აზიაში 40 - 6 ს.ს. ძვ.წ
[[რაჭალეფი|რაჭალეფი]]
როლანდ თოფჩიშვილი: ქართველთა ეთნიკური ისტორია და საქართველოს ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარეები
[[შონეფი|შონეფი]]
Г. Меликишвили: Некоторые вопросы древнейшей истории грузинского народа
[[ფერეიდანარეფი|ფერეიდანარეფი]]
პ.გუგუშვილი, საქართველოსა და ამიერკავკასიის ეკონომიკური განვითარება XIX-XX სს. ტ.I, თბილისი 1949, გვ. 456-611;
[[ფშავარეფი|ფშავარეფი]]
ქართული სახელმწიფოებრიობის სათავეებთან, თბ., 2001. (სამეცნიერო დისკუსიის მასალები);
[[ქართლარეფი|ქართლარეფი]]
ვ.ჯაოშვილი, საქართველოს მოსახლეობა XVIII-XX საუკუნეებში, თბილისი 1984;
[[ხევსურეფი|ხევსურეფი]]
ვ.ჯაოშვილი, საქართველოს მოსახლეობა. თბილისი, 1996 გვ. 297-305.
====ნინეფი დო ჭარილობა====
საქართველოს მოსახლეობის აღწერის ძირითადი შედეგები, თბილისი 2002, ტ. I-II.
'''ნინეფი''': [[ქორთული ნინა|ქორთული]], [[შონური ნინა|შონური]], [[მარგალური ნინა|მარგალური]], [[ლაზური ნინა|ლაზური]] (ქართველური ნინეფიშ ბუნა), წოვა - თუშური (ბაცბური) (ვაინახური ნინეფიშ ბუნაშე).
'''ჭარილობა''': ქორთული.
[[Category:Wp/xmf|ქ]]
====რელიგია====
ქორთუეფიშ 90% ქირსიანი (მართლმადიდებელი) რე, რენა კათოლიკეფი დო მუსულმანეფი ხოლო.
== გჷმორინაფილი ლიტერატურა ==
* [http://www.amsi.ge/istoria/div/fircx.pdf სამსონ ფირცხალავა: ქართველთა წინაპრები და მათი მონათესავე ტომები წინა აზიაში 40 - 6 ს.ს. ძვ.წ ]
* [http://www.amsi.ge/istoria/div/ToFCiSvili_saqarT.html როლანდ თოფჩიშვილი: ქართველთა ეთნიკური ისტორია და საქართველოს ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარეები ]
* [http://www.amsi.ge/istoria/div/meliqiSvili.html Г. Меликишвили: Некоторые вопросы древнейшей истории грузинского народа ]
{{მერკე}}
[[an:Cheorchians]]
[[ar:جورجيون]]
[[av:Хъузхъул]]
[[az:Gürcülər]]
[[be:Грузіны]]
[[be-x-old:Грузіны]]
[[bg:Грузинци]]
[[bs:Gruzijci]]
[[cs:Gruzíni]]
[[cv:Грузинсем]]
[[de:Georgier]]
[[en:Georgian people]]
[[eo:Kartveloj]]
[[es:Georgianos]]
[[et:Grusiinid]]
[[fa:مردم گرجی]]
[[fi:Georgialaiset]]
[[fr:Géorgiens]]
[[he:גאורגים]]
[[hr:Gruzi]]
[[hu:Grúzok]]
[[hy:Վրացիներ]]
[[it:Georgiani]]
[[ja:グルジア人]]
[[ka:ქართველები]]
[[ko:조지아인]]
[[lbe:Гуржиял]]
[[lt:Gruzinai]]
[[nl:Georgiërs]]
[[os:Гуырдзиаг адæм]]
[[pl:Gruzini]]
[[ro:Georgieni]]
[[ru:Грузины]]
[[sh:Gruzijci]]
[[sk:Gruzínci]]
[[sr:Грузини]]
[[sv:Georgier]]
[[tr:Gürcüler]]
[[tt:Грузиннар]]
[[uk:Грузини]]
[[zh:喬治亞人]]
| 