ქორთუეფი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

'''ქორთუეფი''' - ნაცია, ეთნიკური ბუნა (ეთნოსი), [[კავკაცია|კავკასიაშ]] აბორიგენი (ავტოქთონი) მახორობა. მუდანობა რე 7,200,000-შ უმოსი. აკმადგინანა [[საქორთუო|საქორთუოშ]] მახორობაშ 83,8%-ს (მეხოლაფირო 4,000,000). თეშ მოხ, დოხოლაფირო 1 მლნ. კოჩ ოხორანს [[რუსეთი|რუსეთიშ ფედერაციას]], 3 მილიონიშ უმოს ოხორანს [[თურქეთი|თურქეთის]], ისტორიულ ქორთულ ტერიტორიეფს ([[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთი]], [[არტაანი|არტაანი]] (ამდღარი [[არდაგანი|არდაგანი]])). ქორთული ნაციონალური იდენტობა უღუ [[ლაზეფუ|ლაზეფიშ]] ართ ნორთის, უმოსო ოფუტე [[სარფი|სარფიშ]] მახორუეფს ([[აჭარაშ ავტონომიური რესპუბლიკა|აჭარაშ ავტონომიურ რესპუბლიკას]], მეხოლაფირო 300.000 [[ირანიშ ისლამური რესპუბლიკა|ირანს]] ([[ფერეიდუნ შაჰრი|ფერეიდუნ შაჰრი]], ნეჯაფ აბადი, რაჰშათ აბადი, ორჯი მაჰალე, თავრიზი, თეირანი, შირაზი, თაქ ქორთუეფი გინახორეს XVII—XVIII ოშწანურეფს), მეხოლაფირო 150.000 [[ავღანეთი|ავღანეთის]] (ქორთუეფი თაქ ხოლო XVII—XVIII ოშწანურეფს გინახორეს), 50.000-შ უმოსი [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანს]], (ისტორიულ ქორთული ოლქი [[ჰერეთი|ჰერეთი]], ამდღარი [[კახიშ რაიონი|კახიშ]], [[ზაქათალაშ რაიონი|ზაქათალაშ]] დო [[ბელაქანიშ რაიონი|ბელაქანიშ]] რაიონეფს), მეხოლაფირო 50.000 [[უკრაინა|უკრაინას]], 200.000-შახ [[ამერიკაშ აკოშქუმალირ შტატეფ|ააშ-ს]] დო [[ევროპა|ევროპაშ]] შხვადოშხვა ქიანეფს (უმოსო[[გერმანია|გერმანიას]], [[საფრანგეთი]]ს, [[ნიდერლანდეფი|ნიდერლანდეფს]], [[ბელგია|ბელგიას]] დო შხვა ქიანეფს). კანადაშ ნაციონალური სტატისტიკაშ ოაგენტეშ მეჯინათ, [[კანადა]]ს 2190-შ უმოსი ქორთუ რე.

საქორთუოშ ამდღარამდღარი ტერიტორია დო მუშმუში ობჟათე-ბჟადაალ აბანეფიშმუხურეფიშ დიხეფდიხეფი უჯვეშაშ ბორჯიშე რდჷ დოხორელდოხორელი ქართველურქართველური ტომეფით. თინეფ შქას ართიანწკჷმა კავშირიშ დო ართიანწკჷმა აკოწყორუაშ გეშა ანთასობათ წანეფიშ წოხლე დიჭყჷ ქორთუ ნაციაშ აკოშქუმალაქ. ამდღარამდღარი ქორთულქორთული ნინაშ გოჭყაფაშა თია მიშეღეს ჯვეშ ქორთულქ, მარგალურ-ლაზურ დო შონურ ნინეფქ. ქართველურქართველური კათეფიშ აკოშქუმალას ხე შეუნწყუეს VIII-VII დო IV-III ოშწანურეფს დორცხუაფილგოჭყაფილ ქორთულ სახენწჷფოეფქ - [[კოლხა|კოლხაქ]] დო [[იბერია|იბერიაქ]]. ქორთუეფიშ ართ ნაციათ გინოშქუმალას ხე შეუნწყუ IV ოშწანურას სახენწჷფო რელიგიათ ქირსიანობაშ გინორთინაქ, ქორთულქორთული ქირსიანულქირსიანული ჭარილობაშ მუშაღალაქ დო უმოს გვიანო (X ო.) ქორთულქორთული ომაფე-ოთარეეფიშ აკოშქუმალასაკოშქუმალაშ შარათ ართამართამი ფეოდალურფეოდალური სახენწჷფოშ გოჭყაფაქ.

'''===ქორთუეფიშ ისტორია XVIII ოშწანურაშე'''===

XVIII ოშწანურაშ მაართა გვერდიშე საქორთუოს გლახა დემოგრაფიულ სიტუაციაქ იუ თურქეფიშ დო სპარსარეფიშ მუშაციმეფიშ დო დინახლენდინახლენი ეფაჩილობეფიშ გეშა. თე პერიოდის საქორთუოშ მახორობა მინიმუმშა რდჷ მეულირმეულირი დო 750-770.000 კოჩკოჩი რდჷ მეხოლაფიროდოხოლაფირო.

XIX ოშწანურას ქჷდიჭყჷ ეთნიკურეთნიკური ქორთუეფიშ მოძინაქ საქორთუოს, მარა თე პერიოდეფშე დიჭყჷ შხვა ნაციეფიშ დოხორაფაქ საქორთუოშ ნოღეფს დო ოფუტეეფს, მუშ გეშათ დიჭყჷ აბორიგენაბორიგენი მახორობაშ ფარდობითფარდობითი თიაშ ჭიე-ჭიეთ რკებაქ. 1939 წანაშო საქორთუოშ მახორობაშ 61,4%-ს აკმადგინანდეს ეთნიკურეთნიკური ქორთუეფქორთუეფი. ვართ თეიშა დო ვართ უკულუკული, მახორობაშ ეჭარუეფს ვა დუდგინუნა ქორთუეფიშ თეშნერთეშნერი ჭიჭე ფარდობითფარდობითი წონა თელ მახორობას.

XX ოშწანურას ჩქჷნქორთუ ნაციაშ მუდანობაშ მოძინა აკობორკჷ ჟჷრჟირ თელქიანაშ ლჷმაქ დო 20-30-ამ წანეფიშ ზჷსხჷრამ რეპრესიეფქ.

1926-89 წანეფს ქორთუეფიშ მუდანობაქ საქორთუოს გედიდმიძინჷ 2,1-შა, სხუნუეფიშ შხვა რესპუბლიკეფს 5,8-შა.

'''===ქორთუეფიშ რიცხუანობაშ დინამიკა 1800-2002 წანეფს'''===

* 1800 წ.----622,6 ანთას---- 79,4 %

* 1832 წ.----677,1 ანთას----75,9%

* 1865 წ.----950,6 ანთას----73,8%

* 1886 წ.----1188,1 ანთას----72,4 %

* 1897 წ.----1331,3 ანთას----69,4 %

* 1926 წ.----1788,2 ანთას----66,8%

* 1939 წ.----2173,6 ანთას----61,4 %

* 1959 წ.----2600,6 ანთას----64,3%

* 1970 წ.----3130,7 ანთას----66,8 %

* 1979 წ.----3433,0 ანთას----68,8%

* 1989 წ.----3787,4 ანთას----70,1%

* 2002 წ.----3661,1 ანთას----83,8 %