ვაჟა-ფშაველა: გინორთი გინოჯინეფს შქას

დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ღოზი 11:
==ქიმერონი==
 
ვაჟა-ფშაველაშ მაართა კორესპონდენციაქ „წერილი ხევსურეთიდან“ [[1879]] იბეშტჷ („დროება“, № 1), მაართა თანგილქ [[ერკმან-შატრიანი]]შ თხობელუა „ფეოდალიშ ერდუალაქ“ — [[1880]] („ივერია“, № 4), მაართა ლერსიქ „მეომარი“ — 1881 („იმედი“, № 3-4), მაართა თხობელუა „სურათი ფშავლის ცხოვრებიდან“ — [[1881]] („დროება“, № 184). ვაჟა-ფშაველაშ ქიმერონი XIX ოშწანურაშ ქორთული კრიტიკული რეალიზმიშ უმაღალაში ოკუჩხურიე. ქიაჩიშ მაყარაფალი ნძალეფიშ, ორთაშ „ონოფულური ნინაშ“ ჭირინაფაშ უშქირატუ კორინი თის ქორთული რომანტიზმიშ კონკას [[ნიკოლოზ ბარათაშვილი|ნ. ბარათაშვილიშ]] ქიმერონს უმოჯგირუანც. მარა ბარათაშვილიშ ლირიკას ადამიერიშ დინახალენი, სუბიექტური ქიაჩი რე მორთაფილიმორთინაფილი თოჸუჯიშ ცენტრისიდა, მუჭოთ ჸოფიერაფაშ ოთებუ, უგნურთაფუ იდეეფიშ გჷმოხანტუა, თიში პოეზიაშ არძოშე ორგანული შინ-ანდი რე სითახმუეშ მატერიალისტური აჩამა, ქიანობუაშ, „უკოროცხუ ფერეფიში“ ედომშამი ძირაფაშრწყებაშ დო წჷმოსახუაშ უნარი. პოეტიშ ხანტუშური მსოფლგაგებაშ ქუაკუნთხონი რე კათაშურობა დო რეალიზმი. უკულნეშის თიშ ქიმერონც გიტომბარუ თი რეალისტური ტენდეციეფქ, ნამუეფსუთ [[ილია ჭავჭავაძე|ი. ჭავჭავაძექ]] დო [[აკაკი წერეთელი|ა. წერეთელქ]] მეჩჷ გეზა. ვაჟა-ფშაველაშ თხზულებებცთხზულებეფც სითახმუე ედომშამი მუში ხეონჭაფუ, ღვანდური რეალობათ წჷმმომდირთუნა. თიქ უტომბარაში ფორმათ გჷმოხანტჷ „დიხაშ“ დო „ცაშ“ — რეალისტურიშ დო რომანტიკულიშ — აკმაფშაფალი ედომუშამობა. პოეზიაშ ვაჟაშური სჷმჷნი, თიში რეალისტური კრედო ირწყებე ლერსეფც „მთას ვიყავ“ (1890); „სიტყვა ეული“, „ნუგეში მგოსნისა“ (1894); „სიმღერა“ (1896), ლიტერატულ-კრიტიკულ დო პუბლიცისტურ ჭარილეფც „ფიქრები“ (1891), „Pro domo sua“ (1896), «ფიქრები „ვეფხისტყაოსნის“ შესახებ» (1911) დო შხვა. პოეტიშ მერინა ოკათაშე ქიმერონშა კჷლმარჩქინდუ მუში ჭარილეფც „გმირის იდეალი ფშაურ პოეზიის გამოხატულებით“ (1889), „კრიტიკა ბ. [[ოპოლიტე ვართაგავა| იპ. ვართაგავასი]]“ (1914) დო შხვეფი.
 
[[სურათი:Georgische Familie.jpg|thumb|300px|ვაჟა-ფშაველა ფანიაწკჷმა]]
 
ქორთუ პოეტეფ შქას ვაჟა-ფშაველაქ არძოშე ტომბას დინანჭჷ ორთაშ ონოფულუობას. თიშ ლირიკას ორთაშ მოღეეფც დო მოლინეფც გვალო აფუ ასქილადირი პირველქიმინელი ფალობუა. პოეტიშო სისქვამე გოფინილიე თახმობუაშ უკოროცხუ კონკრეტულ ფორმას. თელარა ედომუშამი ანდაფერუობათ პოეტიშპოეტის მაღალი გაღიერობაშ დო სიკეთეშ გოსახიარაფათ აფუ აწორინაფილი („მუდარა“, [[1889]]; „დამსეტყვე, ცაო“, 1903; „სიცოცხლემ შხამი მასმია“, 1903 დო შხვა). მარა ვაჟა-ფშაველა, მუჭოთ დიდი ჰუმანისტი, შორსიე ეთიკური უგშუსხუნუობაშე. თიშო გვალეფი ხვალე ესთეტიკაშ რწყებაშ დო ჰამობაშ საგანი ვა რე, ვარინ ეთიკური კონკათ („გამამერია ჭაღარა“, 1894; „მთათ მითხრეს“, 1897 დო შხვ.). უნივერსალური ჰარმონიშა ნჭუაფას ვადუორიებჷ პოეტიშ თოლც ადამიერული ჸოფაშ წინანდეგობეფი.
 
 
ღოზი 22:
ვაჟა-ფშაველაშ პოეტური სტილი არგამათ გჷშმეგორუ ედომუშამი XIX ოშწანურაშ ფონც. ვაჟა-ფშაველაშ პოეზიაშ ნინაქ კამათიშ საგანო გინირთ (ა. წერეთელიშ ჩინებური ლერსი „ვაჟა-ფშაველას“, 1913 დო ვაჟა-ფშაველაშ „დოგვიანაფილი გამა აკაკის“, 1913). თიში ნინაშური პოზიცია დოორჩანაფას იჭანუნად ჩქინ ბორჯისჷთ. ვაჟა-ფშაველაქ გაფართინუ ქორთული პოეტური ჩიებაშ ჩარჩოეფი, კერძოთ, დიალექტური დო ჯვეში ქორთული ფორმეფიშ მჷშაღალათ გადიდარუ ლექსიკა, მიარეფერუანობა აკუძინჷ ლერსიშ ზიტყვიერი ნაშუას.
 
ვაჟა-ფშაველაშ თხობელუეფც გვალაშეფიშ ჸოფა-რინაშ ემასახალი რეალისტური სურათეფიშ, კოლორიტული ხასიათეფიშ ფონც გონწყუმილიე თიბორჯიშ საქორთუოშ სანწაკლე სოციალური კონფლიქტეფი („პატარა მწყემსის ფიქრები“, „დარეჯანი“, 1886; „პაპას მსოფლიო ფიქრები“, 1903; „უძმოს-ძმა“, 1906 დო შხვა). უნიკალური ანაჩიაშიე XIX ოშწანურაშ ქორთული ლირიკაშ პროზაშ ართმურთეფი „შვლის ნუკრის ნაამბობი“ (1883), „ხმელი წიფელი“ (1888—1889), „ქუჩი“ (1892), „მთიანი მაღალი“ (1895). გოშურდგუმილაფირიშურდინომბარილი ორთაშ პიჯით გჷმოხანტილიე უგურობაშ დო ნძალმორიაფაშ მეხჷ მეწურაფილი, ტომბა ჰუმანური იდეალეფით მილაჩამილი თოლწონუა.
ვაჟა-ფშაველაშ დრამატული ნაწარმონებეფშე („სცენა მთაში“, „სცენები“, 1889; „ტყის კომედია“, 1911; „ნაკვესები“, 1886—1908) ეიოშანალიე დრამა „მოკვეთილი“ (1894), ნამუთ წანეფიშ აშაბანც წჷმოძინელო იდგუმუდ ქორთულ სცენას.
 
ვაჟა-ფშაველა კორობუნდ დო ობჟინუანდ თიიშური პოეზიაშ ართმურთეფც. ქორთული ეთნოგრაფიაშ დო ფოლკლორისტიკაშო ფასუგუდვალუ რე უშიმუში ჭარილეფი „ფშავლები“, „ფშავლების ცხოვრებიდან“, „ხევსურები“ (1886), „ლაშქრობა“ (1888), „ფშაველი დედაკაცის მდგომარეობა და იდეალი ფშაურის პოეზიის გამოხატულებით“ (1889), „ძველი და ახალი ფშავლების პოეზია“ (1896) დო შხვები. „ცივილიზებულ“ ქიაჩიშე მოჩლითაფირი პოეტი ირიათონო თოლც ოჸუნუანდ კოჩანიერობაშშურიელი გოვითარაფაშ რთულ პროცესის დო დუდგოჭყოლადათ ოცადუდ გაკლუგორუდუკო გამა ეპოქაშ მაჭვებელი კითხირეფშა.
 
[[ფაილი:chargali2.jpg|thumb|300px|ჩარგალი. ვაჟა-ფშაველაშ ჸუდე-მუზეუმი.]]
 
ვაჟა-ფშაველაშ ნაჭარეფი პოეტიშშურდგუმას ზოხო წიგნო ვანაფერო იბეშტუდ (თხობელუეფიშ კორობილი, 1889, 1898; „თხზულებანი“, 1899; „ცრემლები“, 1909 დადო სხვებიშხვები). 1925-56 [[ალექსანდრე აბაშელი|ა. აბაშელიშ]] დუდობათ გჷმიბჟინუჭარუშგჷმიბჟინუ თხზულებეფიშარძოშეჭარუშ თხზულებეფიშ არძოშე რსულჸოფილი კორობილქ შკვით ტომო. ვაჟა-ფშაველაშ ნაჭარეფი თანგილიე რუსულ (მათანგალეფი [[ვლადიმერ დერჟავინი|ვ. დერჟავინი]], [[ნიკოლოზ ზაბოლოცკი|ნ. ზაბოლოცკი]], [[ოსიპ მანდელშტამი|ო. მანდელშტამი]], [[ბორის პასტერნაკი|ბ. პასტერნაკი]], [[მარინა ცვეტაევა|მ. ცვეტაევა]] დო შხვეფი), ინგლისურ, ფრანგულ, გერმანულ დო შხვა ნინეფშა. მშვიდობაშ საგებიო სხუნუშ გჷნოჭყვადუათ [[1961]] წანას ედომუშამი საგებიოს ეიშანუ თიში დაბადებაშ 100 წანაშდუდქ.
 
== ლიტერატურა ==