ბრონზე (მეტალი): გინორთი გინოჯინეფს შქას

დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ღოზი 1:
[[File:Corinthian helmet BM 2838.jpg|thumb|ბრინჯაოს მუზარადი]]
'''ძიმძიმიბრინჯაო''' — [[სპილენძილინჯი]]შ მიშანდღულაფამიშნანდღულეფი შხვადოშხვა ქიმიურ ელემენტეფწკჷმა, უთარაშო ლითონწკჷმა: [[კალა (ელემენტი)|კალა]] (კალამი ძიმძიმიბრინჯაო), [[ალუმინი|ალუმინი]] (ალუმინამი ძიმძიმიბრინჯაო), ბერილიუმი (ბერილიუმამი ძიმძიმიბრინჯაო) დო შხვა. ძიმძიმსბრინჯაო ვა უძახჷნა ხვალე სპილენძიშილინჯიში დო თუთიაშ ([[თითბერითითმერი]]), თაშნეშიშეთაშნეშე სპილენძიშილინჯიში დო [[ნიკელი]]შ მიშანდღულაფეფსმიშნანდღულაფეფს ([[სპილენძამილინჯამი მიშანდღულაფეფიმიშნანდღულაფეფი]]). უჯვეშაშიე კალამი ბრინჯაო. თიში ხაზირაფა დო გჷმორნაფა ადამიერს დიო ხოლო ჯვშ. წ. 3000 წანას უჩქჷდ ([[ძიმძიმიშბრინჯაოშ ფარანი]]). შკაშქა დო გვიან ძიმძიმიშბრინჯაოშ ფარანს სპილენძისლინჯის შხვადოშხვა მუდანობათ გეუძინანდეს [[დარიშხანიჭუკი-შანქარი|დარიშხანსჭუკი-შანქარს]], [[სტიბიუმი|სტიბიუმს]], [[ტყვია]]ს, [[თუთია]]ს, მარა აზძაშეარძაშე გოფაჩილი იშენით კალამ ძიმძიმიბრინჯაო რდჷ.
 
ვარაუდენა, ნამუდა [[საქართველოსაქორთუო]]ს ძიმძიმიშბრინჯაოშ ხაზირაფა დო გჷმორნაფაგჷმორინაფა ჯვშ. წ. მეხოლაფირო 2000 წანას დუჭყაფჷნა. მაართათ დარიშხანამიჭუკი-შანქარამი ძიმძიმიბრინჯაო მუხაზირაფუნა, უკულუკული თიშო სტიბიუმი გეუძინჷნა (დარიშხანა - კვალიშე 2-3%-შახ, სტიბიუმი - კვალიშე 12%-შახ). მიშანდღულაფირს დარიშხანიშჭუკი-შანქარიშ მუდანობას კოროცხჷნდეს ძიმძიმიშბრინჯაოშ კილიდანიშდანიშნულებაშ მიკოჯინათმეჯინათ, მაგ., ნოჭკადინაჭკადა ანჯარიშ ოხაზირაფალ ძიმძიმიბრინჯაო იკათუანდჷ 0,5-7% დარიშხანსჭუკი-შანქარს, სამკაულეფშო გინოდვალირი - 7-22%-ის. კალამი დო შხვა ბრინჯაოშ მეტალურგია საქართველოსსაქორთუოს გევითარუ ჯვშ. წ. II ანთასწანურაშ ოთებუსი დო I ანთასწანურაშ ოჭყაფუსდაჭყაფუს.
 
კალამი ბრინჯაო კალას 14-18 %-ის (მინშა უმოსისითუმოსისჷთ) იკათუანდჷ. თენერ რთული კათინაფაშაკოდგინალუაშ მიშანდღულაფირიშმიშნანდღულეფშე ნივთეფს ჭკადუათი დო ეკობუნათგითობუნათ ხაზირჷნდესახაზირენდეს. კალამი ძიმძიმიშბრინჯაოშ ფარსაკი ობუნური თვისებეფიშ გურშენ ფართას ირინუანდეს ოლჷმუროლჷმარი დო ოორინჯალეომეურნე ანჯარიშ (შუბეფიშუფეფი, მახვილეფიმაღულარეფი, ყამეფი, არგუნეფი), მონეტეფიშ, ხანტური ნოღოლამეფიშინოღოლამუეფიშ დო სამკაულიეფიშ ოხაზირაფალო. შკაშქა ოშწანურეფს ძიმძიმიშებრინჯაოშე ეკლესიაშოხვამეშშ ზარეფს ეკაბუნდესგითაბუნდეს. თენერ ბრინჯაო 20%-შახ კალას იკათუანდჷ. XIX ოშწანურაშე დიჭყეს ძიმძიმიშბრინჯაოშ გჷმორნაფაგჷმორინაფა მანქანაკიდუას (საკისრეფიშ მილისეფიშ, კიბირაკეფიშ, არმატურაში დო შხვეფიშ ოხაზირაფალო). თე დარგიშო გჷშაკერძაფილ შანულაშანულობა უღჷუღუ ძიმძიმიშბრინჯაოშ ანტიფრიქციულ ([[ანტიფრიქციული მასალეფიმოღეეფი]]) დო ანტიკოროზიულ თვისებეფს. გოჭყაფილიე ქიმინელიე შხვადოშხვა მარკაშ სამანქანოომანქანე ძიმძიმიბრინჯაო, ნამუთ იკათუანს კალას (10-15%-შახ), თუთიას (5-10%) დო ციკამორჩილი მუდანობათ ტყვიასიტყვიას დო ფოსფორს. XX ოშწანურას კალაშ დეფიციტურობაშენ ქჷდიჭყქჷდიჭყჷ ძიმძიმიშბრინჯაოშ მათირალიშომათირეშ ხაზირაფაქ. მაგ., გოჭყაფილიექიმინელიე ალუმინამი ძიმძიმიბრინჯაო, ნამუთ ფარსაკი თვისებეფიშიე. თინა იკათუანს ალუმინს (5-12%), ციკამორჩილი მუდანობათ რკინასკინას, მანგანუმსიმანგანუმს დო ნიკელს. ჯგჷრჯგირი თვისებებით გიშიკერძებუგჷშმეგორუ ბერილიუმამიბერილიუმამ ძიმძიმითბრინჯაოთ (დამუშებულიე 20-30-ამ წანეფს). მიშანდღულაფირიმიშნანდღულეფი, ნამუთ 2% ბერილიუმს იკათუანს, მინი ფოლადიშეფულანდიშე უმოსუმოსი მანგარბერჯეკი რე. მაღალი სიმანგარუეშიესიბერკეჯეშიე კადმიუმამი ძიმძიმითბრინჯაოთ. კადმიუმი უშანულოუშანულეთ ამერკენსურკენს თიშ ელექტროგამტარობაშელექტრომუკმაშქუმალობაშ უნარს. თეშენ თე მიშანდღულაფირსმიშნანდღულეფუს იეინუანაირინუანა ტელეგრაფიშ, ტელეფონიშიტელეფონიშ დო ტროლეიბუსიშ საკონტაქტოოკონტაქტე მავთულეფიშ ოხაზირაფალო.
ფარსაკფარსაკი თვისებეფიშიე თაშნეშიშეთაშნეშე სილიციუმამი ძიმძიმიბრინჯაო, ნამუთ მაღალი პლასტიკურობაშითპლასტიკურობაშ ადვილოგეშა ლექინას იმუშებაფუაფჷ წნევათ. ძიმზიმიშბრინჯაოშ თეხანურთეხანური მანქანაკიდუას, საავიაციოოავიაციე დო სარაკეტოორაკეტე ტექნიკას შანულამშანულამი აბანი უკინებჷ.
 
ძიმძიმიშბრინჯაოშ ფარსაკი ობუნერგითობუნური თვისებეფიშითთვისებეფიშ შილებეგეშა ნამთინე მოდელიშ უფაქიზესიუსალუქაშ დეტალეფიშ რეპროდუქცირაფა. ძიმძიმიბრინჯაო მკვრივიესკინჩალიე, ოქსილირეფიშოქსილირაფაშ შედეგოგეშა აშიძინანსმითმიძნანც მედეგგიმარენჯი ფერისფერს (ორთაშურორთაშური პატინას), ადვილიელექინიე თიში ქიმიური ტონირაფა (პატინირაფა), მოოქროვაფამოორქოვაფა, მოჭკადუა დო გრავირაფა, მუთ ნაკეთობეფიშნაღოლემუეფიშ ფერიშიფერიშ დო გამრავალფეროვნაფაშგომიარეფერუნაფაშ საშუალებასმეშქაშალას ირძენსირზენს. ძიმძიმიბრინჯაო ფართას ირინუაფჷ სამონეტოომონეტე საქვარობასსაქვარუას.
 
== ლიტერატურა ==
* ''აბესაძე ც.,'' ლითონიშ ხაზირაფა ამიერკავკასიასამიერკავკაციას ჯვშ. წ. III ანთასწანურას, თბქთ., 1969;
* სპილენძლინჯი-ძიმძიმიშბრინჯაოშ მეტალურგიაშ ისტორიაშო საქართველოსსაქორთუოს, თბქთ., 1958;
* ''Тавадзе Ф. И., Сакварелидзе Т. Н.,'' Бронзы древней Грузии, Тб., 1959;
* ''თავაძე ფ.,'' ქსე, ტ. 2, გვ. 523, თბ., 1977
 
[[კატეგორია:მიშანდღულაფეფიმიშნანდღულაფეფი]]