ვიკიპედია

სოხუმი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
← უწოხოლენი თირუეფიუახალაში თირუა →
დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ვიზუალურივიკიტექსტი
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
Xqbot (სხუნუა | ნახანდი)
4,851

რედაქტირაფა

ჭ.რ. r2.7.3) (ბოტის შეცვლა: eu:Sokhumi; cosmetic changes
ღოზი 1:
[[Fileფაილი:Building of the City Council.jpg|thumb|სოხუმიშ მერია]]
[[Fileფაილი:Coat of Arms of Sukhum.jpg|thumb|px150|გერბი]]
'''სოხუმი''' ([[აფხაზური ნინა|აფხ]] Аҟәа აყუა,[[ქორთული ნინა|ქორთ]]. სოხუმი) [[ნოღა]] [[საქორთუო|საქორთუოს]], [[აფხაზეთიშ ავტონომიური რესპუბლიკა|აფხაზეთიშ ავტონომიური რესპუბლიკაშ]] [[ნანანოღა]], [[სოხუმიშ მუნიციპალიტეტი|სოხუმიშ მუნიციპალიტეტიშ]] ადმინისტრაციული ცენტრი. იდვალუაფუ [[უჩა ზუღა|უჩა ზუღაშ]] ელახ წყარპიჯის. ნოღაშ სტატუსიქ მიაჩჷ 1848 წანას. 1991 წანაშ კონფლიქტიშახ სოხუმი [[საქორთუო|საქორთუოშ]] ართ-ართი მაჸონაფალი ოტრანსპორტე (ოზუღე პორტი, რკინაშარაშ ვაგზალი, აეროპორტი), კულტურული დო ოკურორტე-ტურისტული ცენტრი რდჷ. 1991 წანაშ მუნაჩემეფით, ნოღას ოხორანდჷ 120,000 კოჩი, 2010 წანაშ მუნაჩემეფით — 39,100 კოჩი.
 
1992-93 წანეფიშ რუსეთ-საქორთუოშ ლჷმაშ გეშა ნოღაქ მიოდინუ მუში შანულობა. 1993 წანაშ ეკენიას, რუსულ ჯარქ აფხაზ სეპარატისტეფწკჷმა, თექიან [[სომეხეფი|სომეხეფწკჷმა]] დო ოორუე-კავკასიარ მოხალისეეფწკჷმა ართო ნოღა შტურმით გეჭოფუ. მოხვადჷ ეთნიკური [[ქორთუეფი|ქორთუეფიშ]] დო შხვა ნაციეფიშ ეთნიკური წიმინდუაქ. თხოზინელეფი ამდღა ხოლო ელჷნა მუნეფიშ ჸუდეეფშა დორთას.
 
სოხუმი გეკიდილიე უთარაშო [[წყარმალუ|წყარმალუეფიშ]] [[გუმისთა|გუმისთაშ]] დო [[კელასური|კელასურიშ]] თუდოლენი მალობეფიშ შქას ნადველჷ რზენ-დჷკის, ოდო თიში ოჩხანე-ელახ თია — წყარმალუეფს [[ბესლეთი|ბესლეთიშ]] დო კელასურიშ შქას დვალირი ინწრო ძგა რზენ-დჷკის. ნოღაშ დოხორინი იფაჩუ გა-სუკეფს, ნამუეფჷთ ზუღაპიჯიშ დჷკის ოორუე-ელახჷშე ომძღჷ. სოხუმიშ ფართობი 23,3 კმ².
 
== ჯოხოდვალა ==
აფხაზურო ნოღას ჯოხო Аҟәа (აყუა), ნამუთ აფხაზურო ჯოხო „წყარს.“ [[ქორთული ნინა|ქორთულო]] ნოღას ჯოხო „სოხუმი,“ ვარ და „აყუ,“[[მარგალური ნინა|მარგალურო]] – „აყუჯიხა,“[[რუსული ნინა|რუსულო]] – Сухум, ვარ და Сухуми. ნოღაშ ეტიმოლგია რე სანირზო. შქა ოშწანურეფიშ ქორთული წყუეფს ნოღა მოშინაფილი რე, მუჭოთ „ცხუმი.“ მოგვიანაფილო, ოტომანეფიშ კონტროლიშ თუდო, ნოღას თურქულო ჯოხოდჷ სოხუმ-კალე.
ინგლისურო, არძაშ უმოსო იხვარებაფუაფუ Sukhumi. Sokhumi რე შინელი უმოსო ჯვეშ წყუეფს, Encyclopædia Britannica-ს MSN Encarta-ს.
 
== ზოგადი ინფორმაცია ==
სოხუმი იდვალუაფუ უჩა ზუღაშ ელახ წყარპიჯის, სოდეთ რე ონიშოლი, რკინაშარაშ ნოსქვი დო მასვანჯებელი კურორტი. ნოღა ჩინებული რე მუშ წყარპიჯეფით, სანატორიუმეფით, მინერალური წყარეფით დო გვერდოტროპიკული კლიმატით. ნოღას ასქვამენს ბოტანიკური ბაღი, ნამუთ 1840 წანაშე ფუნქციონირენს. რე ართ-ართი არძაშე უმოს ჯვეში ბოტანიკური ბაღი თელი [[კავკაცია|კავკასიას]].
 
== ისტორია ==
ნოღაშ ისტორია იჭყაფუ ჯვ.წ.ე. მა-6 ოშწანურაშ შქა ხანეფშე, მუჟამშეთ დიხორეს თაქ [[კოლხეთიშ ომაფე|კოლხური]] ტომეფქ.
ნოღა ჯვეშ ბერძნული წყუეფს მოშინაფილი რე, მუჭოთ „დიოსკურია“ (ბერძნ. Διοσκουριάς), ნამუსჷთ მიორცხუანა არგონავტეფიშ ურდუმუაშ მაკათური ნაჟირა ჯიმალეფიშ - კასტორიშ დო პოლიდევკეშ (დიოსკურეფიშ) ჯოხოს. ართგანეფიშ არზით, „დიოსკურია“ აკანური კოლხური (ლაზ-მარგალური) ტოპონიმი რე - „დიო-/დია-“ დიდა, დიდაღორონთი, „სკური“ - წყარი, წყარმალუ, „წყარიშ დიდა, წყარმალუშ დიდაღორონთი.“ ჯვეშ ქორთული წყუეფს მოშინაფილი რე, მუჭოთ „ცხომი,“ „ცხუმი.“ ოეგებიეთ, ეტიმოლოგიურო ცხუმი მოურს „ცხიმურშე“"(შონურო ცხჳიმრა", "ცხჳიმ"), ვარ და „ჩხომიშე.“ „ცხუმიშე“ რე მეღებული თურქიზაფილი ფორმა „სუხუმ“(თურქ. Suhum), ნამუქჷთ უკული ფართო გოფაჩუა ძირჷ შხვადოშხვა ნინეფს, თენეფი შქას [[ქორთული ნინა|ქორთულს]] დო [[მარგალური ნინა|მარგალურს]]. ნოღას ამდღა აფხაზურო ჯოხო აყუა (აფხ. Аҟəа), მუთ გვიანიშ მონახვამილა რე.
[[ფაილი:On quay. Sukhum.jpg|thumb|left| სოხუმიშ ონიშოლი]]
ჯვეში დო უკულიან ბჟადალ [[ევროპა|ევროპულ]] წყუეფს ნოღა მოშინაფილი რე შხვადოშხვა ჯოხოეფით: სებასტოპოლი, სავასტოპოლი, სავატოპოლი, სანატოპოლი, ფავასტა, პორტო მეგრელო, ისგაური დო შხვა, მუჭოთ ონიშოლი კოლხას დო უკული მუჭოთ [[სამარგალო|სამარგალოშ]] ქიანას, [[საქორთუო|საქორთუოს]]. XVIII ოშწანურაშ [[საფრანგეთი|ფრანგული]] გეოგრაფიული გჷმოჩამეფს სოხუმი სამარგალოშ ნანანოღათ რე მოშინაფილი (ჟან ბაპტის ლუი კლუე, ნიკოლ დელაკრუა დო შხვ.).
 
მუშ სისქვამაშ გეშა, ოსმალეფი სოხუმს „მაჟირა სტამბოლს“ უძახჷდეს. სოხუმი აფხაზეთის ოსმალეფიშ პატჷნობაშ გიობიჯალი რდჷ. 1724 წანას ოსმალეფქ თაქიან ჯიხა ხოლო უმოსო გაბერჯეკეს დო სუხუმ-კალე (სოხუმიშ ჯიხა) ქიგიოდვეს. 1725 დო 1728 წანეფს თაქ ანტიოსმალური არყაფეფს უღუდჷ აბანი, მარა ნოღა ოსმალეფიშ ხეს სქჷდუდჷ. 1771 წანაშ არყაფაშ უკული სოხუმქ ოსმალეფშე გიჩოლჷ, მარა ჭიჭე ხანით. მალას ნოღა კინ ოსმალეფქ ქჷდეკჷნეს. XVIII ოშწანურაშე ეკონიას სოხუმი აფხაზეთიშ თარიშ რეზიდენციათ გინირთჷ. ოსმალეფიშ პატჷნობაშ ბორჯის ნოღაქ ჭკორეფით ვაჭრუაშ ართ-ართი პუნქტო გინირთჷ. 1810 წანას სოხუმი რუსეთიშ ჯარქ გოჩოლუ ოსმალეფშე. XIX ოშწანურაშ 30-ამ წანეფშე დიიჭყჷ სოხუმიშ აწოკჷნაქ. 1832 წანას გიინწყჷ ოზჷრუქ (ქორთ. საბაჟო). 1846 წანაშე სოხუმს რე ონიშოლი. 1847 წანაშე ოფიციალურო მიაჩჷ ნოღაშ სტატუსიქ.
 
1993 წანაშ 27 ეკენიაშე ნოღა ოკუპირაფილი აფჷ [[რუსეთი|რუსეთის]].
ღოზი 45:
[[ბაგრატიონეფი|ბაგრატიონეფიშ]] ფარანიშ (XI ო.) აკნაცჷმეფი, ბოტანიკური ბაღი, [[სტალაქტიტური ფოქვი|სტალაქტიტური ფოქვეფი]] ოფუტე შრომაწკჷმა, უნიკალური ფერმა-ლაბორატორია — [[პრიმატარიუმი]]. სოხუმს რე [[ცხუმ-აფხაზეთიშ ეპარქია|ცხუმ-აფხაზეთიშ ეპარქიაშ]] კათედრა დო რეზიდენცია.
 
== ფოტოგალერეა ==
<center>
<gallery>
ღოზი 51:
ფაილი:Beslet bridge.JPG|თამარიშ ხინჯი
ფაილი:Suchumi.jpg|სოხუმი სატელიტშე
ფაილი:Gamba - view of sukhumi fortress.JPG|სუხუმ-კალე, ჯიხა XIX ოშწანურაშ დაჭყაფუს
ფაილი:Pravit.JPG|აფხაზეთიშ თარობაშ ნოდგჷმი
ფაილი:Dramatic theatre Chanba.jpg|სოხუმიშ დრამ. თეატრი
ღოზი 57:
</center>
 
== რესურსეფი ინტერნეტის ==
* [http://shavi-zgva.piczo.com/?cr=6 ვაოფიციალური საიტი]
* [http://www.amindi.ge/?cid=15 ტაროზი სოხუმს]
ღოზი 85:
[[es:Sujumi]]
[[et:Suhhumi]]
[[eu:SukhumSokhumi]]
[[fa:سوخومی]]
[[fi:Suhumi]]
გორილი რე "https://xmf.wikipedia.org/wiki/სოხუმი"-შე