|
'''ბიბლია''' ({{lang-el|Biblia}}, ზიტყვაზიტყვათ ''წიგნეფი'') — [[იუდაიზმი|იუდაისტური]] დო [[ქირსიანობა|ქირსიანული]] რელიგიეფიშ „საღორონთო“ წიგნეფიშ კორობილი. აკმოდირთუ [[ჯვეში აღითქმა|ჯვეში]] დო [[ახალი აღითქმა|ახალი აღითქმაშე]]. ქირსიანობა ჩინებულენც ბიბლიაშ ჟირხოლო ნორთის, ოდო იუდაიზმი ხვალე ჯვეში აღითქმას.
ჯვეში აღითქმაშ (39 წიგნი) დიდი ნორთი დოჭარილიე [[ჯვეში ებრაულიურიული ნინა|ძვეშჯვეშ ებრაულიურიული ნინაშა]]. ხვალე ნამთინე, ალაზიმაფათ გვიანიშ წიგნის (ეზრაში დო დანიელიში), აფხვადუნა მორჩილი დინნართა [[არამეული ნინეფი|არამეულ]] ნინაშა. ჯვეში აღითქმააკოდგინალუაშ ჸურე ძალამი შხვადოშხვანერი კორობილიე; იკათუანც ისტორიულ დოკუმენტეფც, ოკათაშე მითეფიშ დო ლეგენდეფიშ დინნაჭარეფც, შხვადოშხვა ეპოქაშის დო სოციალური ფალეფიშ მსოფლმხედველობაშ ემასახალი იურიდიულ დოკუმენტეფც, გოშხვანერაფილი რელიგიური კულტეფწკჷმა რსხუაფილი რიტუალეფიშემასახალი ტექსტეფც, რელიგიაშ დო ლირიკული პოეზიაშ მინუშეფც. თე მიარენერი მოღეშ კორბუა, რედაქცია დო კანონიზაცია მეჭედას არსხუაფუ ჯვეში ებრაულიურიული მონოთეისტური რელიგიური კონცეფციაშ გჷმოჸონდინაფას დო გოვითარაფას. ოეკონიესაბოლა სახე ებრაულიურიული ჯვეში აღითქმაქაპიანქ დასაბაღო გვიანც მიღჷ. თიში კანონიზაციაქ დიჭყუ ბაბილონიშ ჭკორალაშ უკული - ჯვ. წ. V ოშწანურას დო ითუ დოხოლაფირო ახ. წ. II ოშწანურას.
თიშ მკუჯინუო, ნამდა ჯვეში აღითქმაშ რედაქტორეფი ტექსტიშ აკოშქუმალაბორც ოცადუდეს ედომშამო გუდინუაფუდესკონი მაართამი შხვაობეფინ, წიგნის იშენი ახასიათენც ანაჩიაშური, ნინაშურ-სტილისტური დო ჟანრიშური სჯღარუე. ხშირიე მუჭოთ ანაჩიაშური,თაშნეშე ფაქტობრივი ჩილათეფი დო წინანდეგობეფი. ჯვეში აღითქმას ებრაულოურიულო არტამი დუდჯოხო ვა უღუ, თინა სუმი ნორთო ირთუ. პირველს ჯოხო კანონი ([[ებრაულიურიული ნინა|ებრაულიურიული.]] [[თორა]]), თიშ აკოდგინას ტრადიცია [[მოსე]]ს მიოჭარანც, აკმოდირთუ ხუთი წიგნიშე (დაბადება, გჷშულაშ, ლევიტელეფიშ, რიცხვეფიშ დო მაჟირა სჯული); მაჟირა ნორთიე აწმაჩამალეფი; თიშა მიშმურც წიგნეფი - ისუ ნავესი, მსაჯულეფიშ, სამოელიშ პირველი დო მაჟირა წიგნი (მარგალურო მაფეფიშ მაართა დო მაჟირა), მაფეფიშ მაართა დო მაჟირა (მარგალურო მაფეფიშ მასუმა დო მანთხა) წიგნი, ესაიაში, იერემიაში, ეზეკიელიშ დო 12 მორჩილი აწმაჩამალიშ - ოსიაში, იოელიშ, ამოსიშ, ობადიაშ, იონაშ, მიქეაშ, ნაუმიშ, ამბაკუმიშ, სოფონიაშ, ანგეაშ, ზაქარიაშ დო მალაქიაშ. მასუმა ნორთის, ნამუსუთ ებრაულოურიულო დოჭარიელფიჯოხნი, მიშმურც ფსალმუნეფი, სოლომონიშ იგავეფი, იობიშ წიგნი, ოცქვაფური ცქვაფა, იერემიაშ თვალუა, ეკლესიასტე დო წიგნეფი ესთერიშ, დანიელიშ, ეზრაშ, ნეემიაშ დო ნეშტთა (მაართა დო მაჟირა). ქრონოლოგიური თანჯი ჯვეში აღითქმაშ ზოხოამი ნორთეფც შქას ძალამი დიდიე.
[[ქორთული ნინა|ქორთულო]] ბიბლიაქ მაართათ, ქირსიანობაშ გოფაჩუაშე მალასჷთ, IV–V ოშწანურეფც ითანგჷ. თე პერიოდიშ მათანგალეფიშ მინობა უჩინებუე, ანდახ თინეფი ჯოხოშ უმუშინაფუო ქარანენდეს.
|
