პლინიუს უნჩაში: გინორთი გინოჯინეფს შქას

'''გაიუს პლინიუს სეკუნდუსი''' ([[ლათინური ნინა|ლათ.]]Gaius Plinius Secundus; [[23]] — [[79]]) თაშნეშე ჩინებულიე მუჭოთ ''პლინიუს უნჩაში'', მუში დასქუაშ [[პლინიუს უუკულაში|პლინიუს უკულაშიშე]] გინორთათ — რომალი [[ორთაშურიორთაშული ფილოსოფია|ორთაშურიორთაშული ფილოსოფოსი]], „[[ორთაშ ისტორია (პლინიუსი)|ორთაშ ისტორიაშ]]“ ''(Naturalis Historia)'' ავტორი.

[[59]] წანას პლინიუსიქ რომშა დირთჷ. თიშ უმკუჯინუო, ნამდა თინა უკვე დოინალაფირი ვეტერანი დო ჭარუ რდჷრდჷნ, თე პერიოდის თიშო კარიერული რდუალა ლექინი ვაჸოფე. იმპერატორ [[ნერონი]]შ მუკი-მუკი უმენტაშო ხელუანი კათა რდჷ დო ვართ ჸოფილი ცხენენდეფი. წორას თენა ოკო ორდას ართ-ართი ბაძაძი თიშ, მუდგაშენით ვადიჭყჷ პლინიუსიქ ოჯარალეოჯარალუ ინალუან. თე პერიოდის ედომუშამი ბორჯის პლინიუსი წინგეფც უჯღუნანდჷ. თინა ირო კითხულენდჷ ვარა ჭკორეფც ოკითხირაფუანდჷ, სადილობაბორჯის, შარას დო ობონუსჷთ ხოლო. მუჭოთ მუში დასქუაშ ნაჭარეფშე რე ჩინებულინ, პლინიუსი ფუჭეთ დინაფილო მირჩქინანდჷ ირი მერქას, მუჟამცჷთ მუდგენი ახალც ვაგურაფულენდჷნ. ირი კითხირელი წინგშე თინა ეშნაჭარეფც დო მერჩქინუეფც ორთჷდჷ. თე პეროდის თიქ ბრელი წინგი გჷმაბჟინუ შხვადოშხვა თემაშე.

[[62]] წანას პლინიუსიშ დას ქაშუ ბოშიქ - გაიუს კეცილიუს სეკუნდუსიქ. პლინიაქ მალასჷნე დერქვიუ, მუდგაშ უკულით, თიშ გეშა, ნამდათისნამდა თის დორხველი ჩილსქუა ვა ჸუნდჷნვაჸუნდჷნ, პლინიუსიქ დასქუა ქისქუალუ.

[[69]] წანას პლინიუსიშ რინაქ ედომუშამო დითირუ. მაართა რანწკის, [[68]] წანაშ ბოლოს იმპერატორ ნერონც [[რომიშ სენატი|სენატიქჷთ]] დო [[პრეტორიანული გვარდია|პრეტორიანელეფქჷთ]] ეარყჷ. თეშ გეშაიმპერატორქგეშა იმპერატორქ დუდი დიჸვილჷ. კჷნე თი წანას ართმაჟირაშ მეუჸნაფილომეჸუნაფილო ოხვენჯიშა ეშართჷ დო უკული ჸვილეს 3 იმპერატორი. რანწკით მაანთხა იმპერატორო გჷნირთჷ პლინიუსიშ მაჸალეშ მუმაქ [[ვესპასიანე]]ქ. წორას თექ გაპიჯალუ პლინიუსიშ კარიერული წჷმიულა. [[70]] წანას თიქ გჷნირთჷ [[პროკურატორპროკურატოროპროკურატორი|პროკურატორო]] გალიას, [[72]] წანას აფრიკას, [[73]] წაანს ესპანეთის დო [[75]] წანას ბელგიურ გალიას.

რომც ვარინელობაბორჯის თიქ დასქუას მორდუთ [[ვერგინიუს რუფუსი]] მეურჩქინჷ, მუში ვარენჯობა გლახათ ვესახელედჷკო მორდუშ ერდუალა-განათებაშეგანათებაშენ. გალიაშე დორთაშ უკული თიქ შანულამი პოსტი დეკჷნჷ უმეშქაშალეთ იმპერატორწკჷმა. მუ მიშმეშჷ თიშ ფუნქციეფშან უჩინებუ რე, მორო, მუჭოთ უკულაში პლინიუსი მოგვიანაფილო ჭარუნდჷნ, უნჩაში პლინიუსი ძალამი უჩოლამე რდჷ.

პლინიუსიშ კარიერას გეჸვენჯი ბიჯგი რდჷ მისენუმიშ ნიშუობაშ მადუდეთ დორინაფა. ასე ინა უკვე ბჟადალ [[სქინორნაშქა ზუღა|სქირონაშქა ზუღაშ]] უშქურანჯუობაშენიუშქურანჯალაშენ რდჷ გამამინჯებულიგამამინჯე.

[[79]] წანაშ [[მარაშინათუთა]]ს პლინიუსი, მუში და დო დასქუა მისენიუმც ორდეს. [[24 მარაშინათუთა]]ს პლინიაქ ქოძირჷ ზუღაშ მელე [[ვეზუვი]]შ გვალას ერხინილიედგინელი ფსქელი უმაშკუმაშ სჷმეტი დო ძიმასჯიმას ქუდოუძახჷქჷდოუძახჷ. თი ბორჯის რომალეფს დიო მუთუნი ვა უჩქუდეს [[ვულკანი|ვულკანეფიშ]] გეშა. თეშნერი უმურჩქვანუ ჸოფირებაქ პლინიუსიშ თოჸუჯით ქჷმკიჭოფჷ, ნამუსჷთ, უჩოლამობუობაშ უმკუჯინუო, ჭარილი აფუდჷ ფუნდამენტალური ნახანდი „[[ორთაშ ისტორია (პლინიუსი)|ორთაშ ისტორია]]“. თე ჸოფირებაშა ხოლოშე თოჸუჯიშ მიორინაფალო თიქ ფეიკარას ხვამარდიშ გახაზირება ზოჯჷ. პლინიუსის დასქუაშ ჸონაფა ხოლო ოკოდჷ, მორო თე ეკონიაქ გურაფა ისხუნუ. თე ბორჯის ქჷმორთჷ ჩინებაქ ნამდა [[პომპეი]]შ მახორობას ვულკანშე გლახა მელუდჷნ, ათეშენ პლინიუსიქ ხვალე ვეშარჷ ვეზუვიჸურენვეზუვიჸურე, ვარინნიშუობათვარინ ნიშუობა ხოლო გოუტუ მახორობაშ ევაკუაციაშო. ბორიაშ გეშა გამო თის პომპეიშა ვა მიაჭირინუ დო გაჩენდჷ სტაბიას, სოდეთ მაჸალეშ ჸუდეს გითისერუ. მაჟირა დღას თიქ ეშაგორგოთუაშ ზონას მიეხოლჷმიახოლჷ, რუჯგუშოუჯგუშო გეუჭარუდჷკო თინან დო ქოთ დოღურჷქიგიოღურჷ, ორჩანიეთ მუმაწამალარი გაზეფშეგაზეფიშ გეშა.

მაჟირა ნაწარმონები პლინიუსიქ [[52]] წანას ჭარჷ მუში მაგურაფალიშ დო უკული ოცხენენდე მადუდეშ ''პომპინიუს სეკუნდუსიშ რინაშ გეშარინაშენი'' (De vita Pomponii Secundi), მუჭოთ რჩქჷნ თე ეკონიაშ ღურაშ გეშა.

რეინიშ არმიაშიარმიას ინალუაბორჯის გერმანულიგერმანულ ტომეფიშ გეშატომეფიშენ ეჭოფილი რჩქინა დო გომორსაფილობა პლინიუსიქ აკოძინჷ ნახანდის ''გერმანალეფიშ ისტორია'', ნამუქჷთ 20 ტომო გჷშეშქვინჷ. თი ბორჯიშო თე ნაწარმონების უდიდაში შანულობა უღუდჷ, თის მოგვიანაფილო ირინუანდჷ [[პუბლიუს კორნელიუს ტაციტუსი]], ნამუთ თაშნეშე ჭარჷნდჷ გერმანალეფიშ ისტორიას.

59 წანას რომშა დორთელ პლინიუსის ნერონიშ ბორჯიშ პოლიტიკური სიტუაცია ვა უნწყუნდჷ ხეს ოჯარალუ ინალუაშო, ათეშენ დოსქილადირ დუდიშულ ბორჯის თინა წინგეფიშ კითხირც ოკორინუანდჷ. თე პერიოდის თიქ გეჸვენჯი ახალი წინგეფი გჷმაბჟინუ: როტირიკაშრიტორიკაშ ოხემანჯღვერეეფი სუმ წინგო (Studiosi), 8 წინგი გრამატიკული პრობლემეფიშ გეშა (Dubii Sermonis) დო ისტორიული ნახანდი 31 ტომო, ნამუეფსჷთ [[აუფიდიუს ბასუსი|აუფიდიუს ბასუსიშ]] ისტორიაშ გოგინძორაფა გიოდჷ. (A fine Aufidii Bassi), თიშ გეშა, ნამდა თიში ისტორია იჭყაფუ თი პერიოდიშე, სოდეთ ითებუ ბასუსიშ ისტორიაისტორიან.

არძო ჟიმოშინელი ნახანდიქ მედინჷ დო თინეფიშ გეშა ჩინებეფი ხვალე თი ბორჯიშ ავტორეფშე დო უმენტაშო პლინიუს უკულაშიშ ნაჭარეფშე მიპალუაფუ. აკა კაკალია კინოჩუალირიკჷნოჩუალირი რე "ორთაშ ისტორია" (Naturalis Historiae) 37 ტომო. თენა რე ენციკლოპედიური ბუნაშსახეშ ნახანდი, სოდეთ ეჭარილიე თიმ ბორჯის აკოშაყარელი რჩქინა ორთაშ გეშა.

ლექინი მიოხვამილაფარიე, ნამდა ათეშნერი სახეშ ენციკლოპედიურ ნახანდის თი ბორჯის უდიდაშ შანულობა აღვენუდჷ. თე ნახანდი ამდღათ ინტერესუანიინტერესუანიე თით, ნამდა მუმოჭირინუანამარზიენა პრაქტიკულო ეშმაწირალ ინფორმაციას თიბორჯიშ ორთაშურორთაშულ მენცარობაშ გოვითარაფაშ გეშა. თე ბორჯისჷნე თენა აკა კაკალია წყუ რე ანტიკურ ფარანც ლითონეფიშ დო დიდფასი უეფიშქუეფიშ დამუშებაშედამუშებაშენ, თეწკჷმა ართო, პლინიუსიშით გჷმოკოროცხილი ავტორეფიშ ნახანდეფიშ უმენტაშობა დინაფილიე, თეშენ თინეფშე შხირას აკა კაკალია ინფორმაცია ხვალე თე წინგის აფხვადუნა.