დიხაშნწალუა: გინორთი გინოჯინეფს შქას

დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ჭ.რ.ვა რე რედაქტირაფაშ რეზიუმე
ღოზი 1:
[[ფაილი:Quake epicenters 1963-98.png|მინი|250პქ|მარჯვნივ|გლობალური დიხაშნწალუეფი ეპიცენტრეფი 1963-1998 წანეფიშ მუნაჩემეფით]]
[[ფაილი:Global plate motion 2008-04-17.jpg|მინი|250პქ|დიხაუჩაშ ფილეფიშ ყარაფი]]
'''დიხაშნწალუა''' — ორთაშობური ბაძაძეფით გჷშაჭანაფილი [[დიხაუჩა|დიხაუჩაშ]] ჟიდოხიშ ძანძინი. დიხაშნწალუეფიშ უმენტაშობა დაღარი რე, შხირას თოლშა უმულაფუ რე ადამიერეფშო დო მუთუნინერი ფორას ვა გჷშმეჭანუანს. ოდო ნამთინე თინეფიშე დიდი პანჯუას გჷშმეჭანუანს, მუსჷთ კანკალეშა მოჸუნც ღურა ხოლო. დიხაშნწალუაშ სინძალიერე [[რიხტერიშ სინძალირეშ შკალა|რიხტერიშ შკალათ]] იზჷმუ. დიხაშნწალუა ჯინჯიერო, ტექტონიკური პროცესეფით რე გჷშაჭანაფილი. დიხაშნწალუაშ კერა დიხაუჩაშ გურიშ თი განს წჷმარინუანს, სოდეთ ქანეფს დიდი ხანიშ მალობას შაყარელი ენერგიაშ გინოხარგუა მუთმოხვადჷნ. დიხაშნწალუაშ სინძალიერე მაგნიტუდათ (რეღმეფიშ ოართე ენერგიათ) დო ბალეფით გჷშმეკოროცხუ. ბალიშ სიდიდა კერაშ სიტომბა დო მაგნიტუდაშა რე მიკობუნაფილი. დიხაუჩას ჟირი ჯინჯიერი სეისმური ორტყაფუ რე ჩნებულიჩინებული: ალპურ-ჰიმალაური დო წყჷნაროკიანური. [[საქორთუო]]შ ტერიტორია, მუჭოთ კავკასიაშ[[კავკაცია]]შ სეისმური რეგიონიშ უგმურთუ ნორთი, ალპურ-ჰიმალაურ სეისმოაქტიურ ორტყაფუს ორხველჷ. ჩქინი ქიანაშ ტერიტორია ოლებერი დიხაშნწალუეფიშ სინძალიერეთ დო მოჸუნაფუ ნეგატიური მოღალუეფით, ართ-ართი ურთულაში რეგიონიე დო 7-9 ბალიანი დიხაშნწალუეფიშ რისკიშ ზონას რე მორთინაფილი. დიხაშნწალუას შხირას მოჸუნც თიშით პროვოცირაფილი შხვა სტიქიური ჸოფირებეფი: [[ცუნამი]], [[მენწყერი]], [[სვიმონი|სვიმონეფი]], ღვარცოფი, დაჩხირი დო შხვა.
== თენა ინტერესუანიე ==
* [[1988]] წანაშ [[7 ქირსეთუთა]]ს [[სომხეთი]]შ ოორუე-ბჟადალს, სპიტაკის, 10 ბალამი დიხაშნწალუაქ მოხვადჷ. დიხაშნწალუაშ გეშა ედომუშამო მიჯილიკუ ნოღა [[სპიტაკი]]ქ, 58 ოფუტექ, ნორთობურო ნოღეფქ - [[ლენინაკანი]], [[სტეპანაკანი]], [[კიროვაკანი]] დო 300-შე უმოსი დოხორინელი პუნქტიქ. მედინჷ, დოხოლაფირო, 25 ვითოში კოჩიკოჩიქ, ოდო 514 ვითოში ადამიერქ ჸუდეკარიშ უმუშო ქჷდოსქიდჷ. დიხაშნწალუაქ სომხეთიშ ტერიტორიაშ დახე 40% ქიკინდუ. ოლებერი ავარიაშ რისკიშ გეშა გაჩენდჷ სომხეთიშ ატომური ელექტროსადგჷმიშ მუშობაქ.
 
* [[1991]] წანაშ [[29 პირელი|29 პირელს]] საქორთუოს მოხვალამირ დიხაშნწალუაშ ეპიცენტრი [[საჩხერე|საჩხერეწკჷმა]] ხოლოს იდვალუაფუდჷ. დიხაშნწალუაშ სინძალიერე 9 ბალი რდჷ. ოფუტე [[ხახიეთი]]ქ (დიხაშნწალუაშ ეპიცენტრი) ედომუშამო მიჯილიკუ. თაქ ნძალიერი ქუაცუმაქ იჸუ, მუქჷთ ნამითენგანს წყარმალუეფი გეგნოკილუ დო ხელობური ტობეფი გარჩქინჷ. დიხაშნწალუაშ გეშა დიქოსჷ ოხორინალ ჸუდეეფქ საჩხერეშ, [[ონი]]შ დო [[ამბროლაური]]შ რაიონეფს, დიგავალჷდიგავალუ ჟიმოლენი [[იმერეთი]]შ დო რაჭაშ ოფუტეეფქ. ღურულეფიშ მუდანობა დიდი ვა რდჷ, თიშენ ნამდა დიხაშნწალუაშ ეპიცენტრი დოხორინელი პუნქტეფიშე დოჩილითაფირო იდვალუაფუდჷ. თეწკჷმა, დიხაშნწალუაშბორჯისდიხაშნწალუაშ ბორჯის ადამიერეფიშ უმენტაშობა ომუშებუშა რდჷ ულირი დო ჸუდეეფს ვა რდეს.
 
* მერინაფილი მატერიარული გავალიშ დო ადამიერეფიშ ღურაშ მუდანობაშ მეჯინათ დიხაშნწალუა არძოშე მასშტაბული მუმაჯილიკარი სტიქია რე. დიხაშნწალუეფშე საგებიოს ირწანურო დოხოლაფირო 10 ვითოში ადამიერი დინუ. დიხაუჩას წარწმოწანას ოშქარულო ართი კატასტროფული დო 100 მუმაჯილიკარი დიხაშნწალუა ხვადუ.