ვაჟა-ფშაველა: გინორთი გინოჯინეფს შქას

ვაჟა-ფშაველაშ მაართა კორესპონდენციაქ „წერილი ხევსურეთიდან“ [[1879]] იბეშტჷ („დროება“, № 1), მაართა თანგილქ [[ერკმან-შატრიანი]]შ თხობელუა „ფეოდალიშ ერდუალაქ“ — [[1880]] („ივერია“, № 4), მაართა ლერსიქ „მეომარი“ — 1881 („იმედი“, № 3-4), მაართა თხობელუა „სურათი ფშავლის ცხოვრებიდან“ — [[1881]] („დროება“, № 184). ვაჟა-ფშაველაშ ქიმერონი XIX ოშწანურაშ ქორთული კრიტიკული რეალიზმიშ უმაღალაში ოკუჩხურიე. ქიაჩიშოქიანუშ მაყარაფალი ნძალეფიშ, ორთაშ „ონოფულური ნინაშ“ ჭირინაფაშ უშქირატუ კორინი თის ქორთული რომანტიზმიშ კონკას [[ნიკოლოზ ბარათაშვილი|ნიკოლოზ ბარათაშვილიშ]] ქიმერონს უმოჯგირუანც. მარა ბარათაშვილიშ ლირიკას ადამიერიშ დინოხოლენი, სუბიექტური ქიაჩიოქიანუ რე მორთინაფილი თოჸუჯიშ ცენტრისიდა, მუჭოთ ჸოფიერაფაშ ოთებუ, უგნურთაფუ იდეეფიშ გჷმოხანტუა, თიში პოეზიაშ არძოშე ორგანული შინ-ანდი რე სითახმუეშ მატერიალისტური აჩამა, ქიანობუაშ, „უკოროცხუ ფერეფიში“ ედომშამი რწყებაშ დო წჷმოსახუაშ უნარი. პოეტიშ ხანტუშური მსოფლგაგებაშ ქუაკუნთხონი რე კათაშურობა დო რეალიზმი. უკულნეშის თიშ ქიმერონც გიტომბარუ თი რეალისტური ტენდეციეფქ, ნამუეფსჷთ [[ილია ჭავჭავაძე|ილია ჭავჭავაძექ]] დო [[აკაკი წერეთელი|აკაკი წერეთელქ]] მეჩჷ გეზა. ვაჟა-ფშაველაშ თხზულებეფც სითახმუე ედომშამი მუში ხეონჭაფუ, ღვანდური რეალობათ წჷმჷმომდირთუნა. თიქ უტომბარაში ფორმათ გჷმოხანტჷ „დიხაშ“ დო „ცაშ“ — რეალისტურიშ დო რომანტიკულიშ — აკმაფშაფალი ედომუშამობა. პოეზიაშ ვაჟაშური სჷმჷნი, თიში რეალისტური კრედო ირწყებე ლერსეფც „მთას ვიყავ“ (1890); „სიტყვა ეული“, „ნუგეში მგოსნისა“ (1894); „სიმღერა“ (1896), ლიტერატულ-კრიტიკულ დო პუბლიცისტურ ჭარილეფც „ფიქრები“ (1891), „Pro domo sua“ (1896), «ფიქრები „ვეფხისტყაოსნის“ შესახებ» (1911) დო შხვა. პოეტიშ მერინა ოკათაშე ქიმერონშა კჷლმარჩქინდუ მუში ჭარილეფც „გმირის იდეალი ფშაურ პოეზიის გამოხატულებით“ (1889), „კრიტიკა ბ. [[ოპოლიტე ვართაგავა| იპ. ვართაგავასი]]“ (1914) დო შხვეფი.

ვაჟა-ფშაველა კორობუნდჷ დო ობჟინუანდჷ თიიშური პოეზიაშ ართმურთეფც. ქორთული ეთნოგრაფიაშ დო ფოლკლორისტიკაშო ფასუგუდვალუ რე მუში ჭარილეფი „ფშავლები“, „ფშავლების ცხოვრებიდან“, „ხევსურები“ (1886), „ლაშქრობა“ (1888), „ფშაველი დედაკაცის მდგომარეობა და იდეალი ფშაურის პოეზიის გამოხატულებით“ (1889), „ძველი და ახალი ფშავლების პოეზია“ (1896) დო შხვები. „ცივილიზებულ“ ქიაჩიშეოქიანუშე მოჩლითაფირი პოეტი ირიათონო თოლც ოჸუნუანდ კოჩანიერობაშშურიელი გოვითარაფაშ რთულ პროცესის დო დუდგოჭყოლადათ ოცადუდ გაკლუგორუდუკო გამა ფარანიშ მაჭვებელი კითხირეფშა.