ობჟათე ამერიკა: გინორთი გინოჯინეფს შქას

დინორექ დილასჷ დინორექ ქეგიაძონუ
ღოზი 29:
ობჟათე ამერიკა იდვალუაფუ ეკვატორულ, ოორუე დო ობჟათე სუბეკვატორულ, ტროპიკულ, სუბტროპიკულ დო ზომიერ კლიმატურ ორტყაფუეფს. [[ეკვატორული ორტყაფუ]] მიკინენს ამაზონიშ დაბლობიშ დიდ ნორთის, სოდგათ ირიათო ნოტიო დო ჩხე ჰავა რე. ბჟადაალ ნორთის — [[ანდეფი|ანდეფს]] — გვალაშ ეკვატორული ჰავა რე. სუბეკვატორულ ორტყაფუს [[ზარხული]] ჩხე დო ლამე უჩქჷ, [[ზოთონჯი]] — ტიბუ დო სქირე. სუბეკვატორული [[ჰავა]] რე ობჟათე ამერიკაშ ოორუეს, ლიანოშ-ორინოკოშ რზენს, [[გვიანა|გვიანაშ]] გაბარიშ ოორუეს, ბრაზილიაშ გაბარიშ ოორუეს დო ცენტრალურ ნორთეფს, აკრი-ბენი-მამორეშ რზენეფს დო [[ეკვადორი]]შ ბჟადალ რაიონეფს. ტროპიკულ ორტყაფუს დოსიროსაფა ირკენს ბჟაეიოლშე ბჟადაალუშე. ცენტრალურ [[ანდეფი|ანდეფს]] დვალირი პუნა ბჟაეიოლეფიშ ბორიეფშენ დახე იზოლირებულიე; თიშ ოორუე ნორთის ტროპიკული მაღალი [[გვალა|გვალაშ]] ჰავა რე, ცენტრალურ დო ობჟათე ნორთის — კონტინენტური [[ტიოზი]]ში. ორტყაფუშ წყინაროკიანურ ნორთის [[ჰავა]] გჷშაკერძაფილო სქირე რე, ნოლექეფი ხშირას წანობით ვა მოურს; [[ოძგაშე]] ღოზი იშიკერძებუ [[ზოთონჯი|ზამთარ]]-[[გაზაფხული]]შ ძალიერი ნირსით დო ცჷზაფით, თაშნეშე ალაზიმაფათ წალენ ტემპერატურეფით. სუბტროპიკული ორტყაფუშ ბჟაეიოლ ნორთის (ბრაზილიაშ გაბარიშ ობჟათე; ბჟაეიოლ პამპა) ტიბუ დო ირიათო [[ლამე ჰავა]] რე. დჷმახასიათაფალიე ობჟათეშ ძალიერი [[ბორია]] - [[პამპერო]], ნამუთ ზოთონჯობათ იჭანუანს გინოჸინაფეფს. ბჟადაალუს ჰავა უმოსო სქირე რე, ნოლექეფი ხვალე ზარხულს მოურს. რჩქალი ოკიანეშ ძგა სექტორს ([[ჩილე]]) სქირონაშქა ზუღაშ ტიპიშ ჰავა რე, სქირე ზარხულით დო ნოტიო ზოთონჯით. ზომიერი ორტყაფუშ ჰავაშა დიდ გოლინას ორინუანს [[ჰავა]]შ მასეფიშ ბჟადალუშა გინოღალა. თინეფს [[ანდეფი]]შ ბორია ძგა ბჟადალ კართაშა დიდი მუდანობათ მოუღუნა ნოლექი,[[პატაგონია]] "ჭვემაშ ოროს" ხვადუ დო [[ჰავა]] [[გვერდოტიოზი]]შიე.
 
=== დინოხოლენდინოხოლენი წყარეფი ===
[[ფაილი:Lake Titicaca on the Andes from Bolivia.jpg|300px|thumb|ტობა [[ტიტიკაკა]]]]
[[ფაილი:Bariloche- Argentina2.jpg|300px|thumb|]]
ობჟათე ამერიკა დიდარიე ჟიდონი დო [[დიხაშთუდონი წყარეფი]]თ. თაქიე საგებიოსმოსოფელს არძაშე წყარხვეიამი წყარმალუ [[ამაზონი]]. ობჟათე ამერიკაშა მოურს [[დიხაუჩა|დიხაუჩაშ]] წყარმალუეფიშ გინნაველიშ 27 %, გინნაველიშ ოშქარი ფა (58 სმ) ედომიშ სქინონაშ მუნაჩამუშემუნაჩემშე დახე ჟჷრშა უმოსიე, მარა ვამანგასიე დოთიალაფირიდორთილი - მუზმარენ მმ-იშე ოშარი სმ-შახ. თაშნეშე ვამანგასიე დოთიალაფირიდორთილი [[ობჟათე ამერიკაშ წყარმალუეფიშ ერკებული|წყარმალუეფი]] [[ოკიანე]]ეფიშ აუზეფიშ მიკოჯინათ. წყინარირჩქალი ოკიანეშ აუზი ვითოჟჷრშა მორჩილიე ატლანტიკურშაატლანტიკურშე (თინეფიშ წყარგჷმართუ [[ანდეფი|ანდეფშა]] მეურს). თეშ გალე, ობჟათე ამერიკაშ ტერიტორიაშ 10 % დინოკილერი აუზიე, ნმუთნამუთ იჭყაფუ გუაიაკილიშ ჸუჯიშე, გოურსგინმურს ცენტრალური [[ანდეფი]]შ გვალონაშა დო იგინძორებუ ობჟთეობჟათე პამპაშა. [[წყარმალუ]]ეფი ჯინჯიერო სარდოვენაირდუნა [[ჭვემა|ჭვემაშ]] წყარით, უძგაშაში ობჟთესობჟათეს - [[თირი]]თი დო [[ჯიშტი|ჯიშტეფითი]]. [[რზენი|რზენიშ]] წყარმალუეფი გიმორნაფილიეგჷმორინაფილიე ონიშებელო. გვალაშ [[წყარმალუ]]ეფს ბრელი [[ჭორომი]] დო [[ოხარჩალაია]] რე ([[ანხელი]], [[კაიეტური]], [[იგუასუ]] დო შხვა). წყარმალუეფი დიდარიე ჰიდროენერგორესურსეფით.
 
ჯიშტური გოჭყაფაშ დიდი [[ტობა|ტობეფიე]] [[ლაგო-არხენტინო]], [[ბუენოს-აირესი (ტობა)|ბუენოს-აირესი]], [[ლიან-კიუე]], დო შხვა. ანდეფსიე საგებიოსმოსოფელს არძაშე ჟიდო აბანდვალირაბანდვალირი ტობა - [[ტიტიკაკა]], თაქინიეთაქი რე ტობა [[პოოპო]] დო შხვა. ლაგუნურილაგუნურ ტობეფიშე ეკაღანკალიეეიოშანალი რე [[მარაკაიბო]], [[პატუსი]], [[ლაგოა-მირინი]].
 
=== ნიადაგი დო ჩანარეულობა ===