ქართლიშ ომაფე
ქართლიშ ომაფე — ფეოდალური სახენწჷფო 1484–1762 წანეფს, ნამუთ საქორთუოშ ართოიანი ფეოდალური მონარქიაშ პოლიტიკური აკოცჷმაშ შედეგო გჷმიქიმინჷ. პოლიტიკური დო ეკონომიკური ცენტრი რდჷ ნოღა ქართი.
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
 ქორთული ომაფე-ოთარეეფიშ რუკა | |||||||
| ნანანოღა | ქართი | ||||||
| ნინა | ქორთული | ||||||
| რელიგია | მართლმადიდებლობა | ||||||
| დუდალაშ ფორმა | მონარქია | ||||||
| ისტორია | |||||||
| - კონსტანტინე II | 1479–1505 | ||||||
| - ერეკლე II | 1744–1762 | ||||||
| ათე სტატია რე ნორთი სერიაშე საქორთუოშ ისტორია | |
|---|---|
.jpg) | |
| უჯვეშაში ისტორია | |
| დიაოხიშ ომაფე | |
| კოლხეთიშ ომაფე | |
| იბერიაშ ომაფე | |
| ლაზიკა-ეგრისიშ ომაფე | |
| ჯვეში დო ახალი ისტორიეფი | |
| ტაო-კლარჯეთიშ ომაფე | |
| აფხაზეთიშ ომაფე | |
| ჰერეთიშ ომაფე | |
| ქართლიშ ომაფე | |
| კახეთიშ ომაფე | |
| იმერეთიშ ომაფე | |
| ქართლ-კახეთიშ ომაფე | |
| სამცხე-საათაბაგო | |
| ართოიანი ქორთული სახენწჷფო | |
| რუსეთიშ იმპერიაშ აკოდგინალუას | |
| უახალაში ისტორია | |
| საქორთუოშ დრ | |
| საქორთუოშ სსრ | |
| საქორთუოშ რესპუბლიკა | |
| საქორთუო | |
საქორთუოშ პორტალი |
დოხოლაფირო ჟირშე უმოსი ოშწანურაშ გოძვენას ურცხოულ დჷმაჭოფალეფიშ გამწე მიშაკათინეფით ეკონომიკურო დო პოლიტიკურო დოდაღარაფილი საქორთუოს XV ოშწანურაშ შქა წანეფს, ახალი აგრესიული სახენწჷფო ოსმალეთიქ დემეძობელჷ. საქორთუოს გეჭყანიერჷ დინოხფეოდალურ ლჷმეფქ. 1463 წანას, საქორთუოშ მაფა გიორგი VIII-ს ჩიხორიშ ბურჯაფის (ასეიანი ჩხარიშ ოორუე-ბჟაეიოლშე) გიორჯგინჷ ბაგრატ ბაგრატიონქ, ნამუქჷთ დუდი იმერეთიშ მაფათ გჷმაცხადჷ (უკული ქართლ-იმერეთიშ მაფა ბაგრატ VI). 1465 წანას, სამცხე-ოათაბაგეშ თარი ყვარყვარე II-ქ გიორგი VIII ჭკორო ქაშეჸოთჷ. თეთ ირგებუ ბაგრატიქ, ნამუქჷთ 1466 ქართლი ქჷდიყუნუ დო დუდი მაფეფიშ მაფათ გჷმაცხადჷ. ჭკორალაშე გოდუდიშულაფირი გიორგი VIII-ს ვადართინინჷ ხვისტაქ, კახეთშა გეგნორთჷ დო ოსხირი გუჭყჷ კახეთიშ ომაფეშ ზოხორინელ ჸოფას. ქართლიშ დო იმერეთიშ მაფათ გჷნირთჷ ბაგრატ VI-ქ (1466–1478), ქართლ-იმერეთიშ ომაფეს დინოხფეოდალური ბურჯაფეფი იგჷნძორებუდუ მაფა კონსტანტინე II-აშ (1478–1505) ბორჯისჷთ. 1483 წანას, არადეთიშ ბურჯაფის ყვარყვარე II-ქ გიორჯგინჷ კონსტანტინე II-ს, თეთ ირგებუ ბაგრატ VI-აშ ქომოლსქუაქ ალექსანდრექ დო 1484 წანას, დუდი ბჟადალი საქორთუოშ მაფათ გჷმიცხადჷ. კონსტანტინე II-აშ ცადებაქ, აკუდგინუდჷკო ქართლ-იმერეთიშ ართოიანობან, 1489 წანას მარცხით გეთუ. თაშ გაჭყჷ ოსხირქ ქართლიშ ომაფეშ ზოხორინელ ჸოფას.
XV ოშწანურაშ 90-იანი წანეფიშ დაჭყაფუს, კონსტანტინე II დო ქართლიშ ომაფეშ შხვა პოლიტიკური მოღალეეფქ აძვილებურქ იჸუეს აკორიგებედესკონ აკოქიმინელ ვითარაფას, ზება ქჷდუდვალდესკონ კახეთიშ დო იმერეთიშ მაფეფწკჷმა დო ათაბაგწკჷმა. სამცხე-ოათაბაგე მორო ქართლიშ ომაფეშ აკოდგინალუაშა მიშმეშჷ, მარა ფაქტობურო ოთარე რდჷ. ომაფე-ოთარეეფს შქას ბურჯაფეფი იგჷნძორებუდჷ. 1513 წანას, ქართლიშ ომაფექ კახეთიშ ომაფე ქჷდიჸუნუ, მარა ქართლ-კახეთიშ გოართოიანაფილ ომაფექ ხვალე 1513–1520 წანაშახ იარსებჷ. თის ბოლო მუღჷ სპარსეთიშ დო ოსმალეთიშ აგრესიაქ. 1518 წანას, ქართლიშ ომაფექ აძვილებურქ იჸუ მეუღებუდჷკო სპარსეთიშ იმპერიაშ ვასალობა. 1520 წანას, კახეთიშ ზოხორინელ ომაფექ კინ აკიგდინჷ. ომაფე-ოთარეეფიშ გოართოიანაფაშო ლჷმას მარცხი თით ხოლო რდჷ გოპიჯაფილი, ნამჷ-და შხვა ომაფეეფი ქართლიშ ომაფეს მაართობას ვაუთმენდეს. ქართლიშ ომაფე ოცადჷდჷ დუდი გეგშუღალუდჷკო სპარსეთიშ ვასალობაშე. თეშ გეშა 1522 წანას, ქართლის ყიზილბაშეფიშ ლესქერქ ქაშაკათჷ. დჷმაჭოფალეფქ თელეთიშ ბურჯაფიშ უკული გეჭოფეს ნოღა ქართი. 1524 წანას, ირანს დინოხიანი ბურჯაფეფიშ გოუფრაშაფილ პიჯალეფს ქართლიშ ომაფექ ქართი დირთინუ დო, მუჭოთ ჩქუ, ვასალობაშეთ გედუდიშულჷ. თე ბორჯიშენ 16 წანაშ გოძვენას ქართლიშ ომაფე ფაქტობურო სუვერენული სახენწჷფო რდჷ. 1541–1554 წანეფს, ირანიშ შაჰი თამაზ I-ქ ოთხშა მინაკათჷ ქართლის. ქართი გეჭოფჷ დო ნოღას ყიზილბაშეფიშ გარნიზონი ქენარინუ. ქართლიშ მაფა ლუარსაბ I-ქ (1527–1556) პარტიზანული ბურჯაფი გემწიჭყჷ. 1547 წანაშ ღურთუთას, შაჰიქ მაჟირაშა მინაკათჷ ქართლის, აკორაბადუ ჯავახეთი, ნამუთ ქართლიშ ომაფეშ აკოდგინალუაშა მიშმეშჷ დო ათაბაგ ქაიხოსრო II-ს ქჷდუჸუნუ, მარა ქართლი ბურჯაფის აგჷნძორენდჷ. ლუარსაბიქ კინ დირთინუ ჯავახეთი.
ლიტერატურა რედაქტირაფა
- გუჩუა ვ., ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 10, ხს. 466-469, ქართი, 1986 წანა.