ქუთეშიშ გუბერნია
ქუთეშიშ გუბერნია (რუს. Кутаи́сская губе́рния) — რუსეთიშ იმპერიაშ ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ართული 1846-1917 წანეფს. ადმინისტრაციული ცენტრი — ქუთეში.
|
ქუთეშიშ გუბერნია | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
 ქუთეშიშ გუერინია 1900 წანას | |||||||
| ნანანოღა | ქუთეში | ||||||
ისტორია რედაქტირაფა
ადმინისტრაციული დორთუალა რედაქტირაფა
დორსხუაფა 1846 წანას რედაქტირაფა
ქუთთეშიშ გუბერნიაშ ფორმირაფაქ დენტკიცჷ ნიკოლოზ I-აშ ზოჯუათ[1] 1846 წანაშ 14 ქირსეთუთას[2]. ცენტრი — ქუთეში.
საქორთუო-იმერეთიშ გუბერნიაშ აკოცჷმაშ შედეგო მოლენკავკაციას წჷმიქიმინჷ ოთხ ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ართულქ, ქართიშ, ქუთეშიშ, შემახაშ დო დერბენტიშ გუბერნიეფქ[3].
ქუთეშიშ გუბერნია დუდმაართაშე დორთილი რდჷ 5 მაზრათ[4]:
- ახალციხეშ (რეზიდ. ახალციხე)
- ქუთეში (რეზიდ. ქუთეში)
- ოზურგეთიშ (რეზიდ. ოზურგეთი)
- რაჭაშ (რეზიდ. ონი)
- შორაპანიშ (რეზიდ. საქასრია)
ქუთეშიშ მაზრაშა მიშმეშჷ წყარმალუ ძირულაშ მარძგვანი წყარპიჯი, შორაპანიშ მაზრას კარჩხანი წყარპიჯი. რაჭაშ მაზრაშა მიშმეშ თაშნეშე მამისონიშ ლეხერი (დვალეთიშ კუნთხუ), ახალციხეშ მაზრას — გოართიანაფილი რდჷ აბასთუმანიშ დო ხერთვისიშ განობეფი.
თირუა 1848 წანას რედაქტირაფა
1848 ქუთეშიშ გუბერნიაშ აკოდგინალიუაშა მიშმეშჷ თაშნეშე სამურზაყანოშ ოკრუგი. ბჟაეიოლიშ ლჷმაშ (1853-1856) ბორჯის ოურდუმე ვითარაფაქ ბჟადალ საქორთუოშ ტერიტორიას გჷმიჭანუ ქუთეშიშ გუბერნიაშ ომენოღალე დო ოურდუმე ხეშუულებაშ გოართოიანაფა. 1856 წანაშ მარაშინათუთას აკიქიმინჷ ქუთეშიშ ოგენერალგუბერნატორექ. 1867 წანას, ჸოფილი სამარგალოშ სათარო (ზუგდიდიშ, სანაკიშ დო ლეჩხუმიშ მაზრეფი) ოფიციალურო ქუთეშიშ გუბერნიაშა მიშმეშჷ. 1867 წანას, ახალციხეშ მაზრა ქართიშ გუბერნიაშ პატჷნალაშა მიშმეშჷ. 1883 ქუთეშიშ გუბერნიაშა მიშმეშ ბათუმიშ ოკრუგი დო სოხუმიშ ოკრუგი. 1903 წანას, ართვინიშ, ბათუმიშ დო სოხუმიშ ოკრუგეფქ გგჷშერთეს ქუთეშიშ გუბერნიას. ქუთეშიშ გუბერნიაქ გეუქვუ 1917 წანას.
ფართობი 25,942 კვ. ვერსი. მახორობა 914 ვითოში ადამიერი (თინეფს შქას ნოღას 62 ვთშ.). ქართლარი 282, იმერალი 271, მარგალი 239, აფხაზი 59, შონი 16, რუსი 13 ვთშ. თარი ოფუტე-ომეურნე კულტურა ლაიტი დო ჸურზენი. ივითარებუდ მეთუთუმობა. თაშნეშე უჩა ზუღაშ წყარპიჯიშ მანგას მიარეთ რდჷ ჯახილიშ ბაღეფი. 314 ფაბრიკა-ქარხანა (1900), ნამუფიშ წარმებაშ ნტირა 8,5 მილიონ მანათის აკმადგინანდჷ. რკინაშარაშ სიგჷრძა 379 ვერსი. შკვითი მაზრა: ქუთეშიშ, ზუგდიდიშ, ლეჩხუმიშ, ოზურგეთიშ, რაჭაშ, სანაკიშ დო შორაპნიშ. ოთხი ნოღა. 1903 წანას ქუთეშიშ გუბერნიაქ გაგჷშერთჷ ბათუმიშ ოლქის.
რცხილი, ნამუთ ოძირანს წანეფიშ მწჯინათ განობეფიშ, მაზრეფიშ დო მახორობაშ თირუას ქუთეშიშ გუბერნიაშ ტერიტორიას.
| მაზრეფი, ოკრუგეფი, განობეფი |  მახორობა[5] |
| ქუთეშიშ მაზრა | 192513 |
| I. ქუთეშიშ განობა (რეზიდ. ქუთეში) | 35660 |
| II. ტყიბულიშ განობა (რეზიდ. ტყიბული) | 28947 |
| III. ბაღდათიშ განობა (რეზიდ. ბაღდათი) | 46102 |
| IV. სამტრედიაშ განობა (რეზიდ. სამტრედია) | 40844 |
| V. ხონიშ განობა (რეზიდ. ხონი) | 40960 |
| ზუგდიდიშ მაზრა | 124220 |
| I. ზუგდიდიშ განობა (რეზიდ. ზუგდიდი) | 45537 |
| II. წალენჯიხაშ განობა (რეზიდ. წალენჯიხა) | 48433 |
| III. რედუტ-კალეშ განობა (რეზიდ. ხობი) | 30250 |
| ლეჩხუმიშ განობა მაზრა | 51646 |
| I. ალპანიშ განობა (რეზიდ. აჟარა) | 20431 |
| II. ცაგერიშ განობა (რეზიდ. ცაგერი) | 19521 |
| III. შონეშ განობა (რეზიდ. ბეჩო) | 11694 |
| ოზურგეთიშ მაზრა | 87455 |
| I. გურიანთაშ განობა (რეზიდ. ოზურგეთი) | 23095 |
| II. ლანჩხუთიშ განობა (რეზიდ. ლანჩხუთი) | 29124 |
| III. ჩოხატაურიშ განობა (რეზიდ. ჩოხატაური) | 35236 |
| რაჭაშ მაზრა | 67918 |
| I. ონიშ განობა (რეზიდ. ონი) | 32371 |
| II. ამბროლაურიშ განობა (რეზიდ. ამბროლაური) | 35547 |
| სანაკიშ მაზრა | 109482 |
| I. აბაშაშშ განობა (რეზიდ. აბაშა) | 33812 |
| II. მარტვილიშ განობა (რეზიდ. მარტვილი) | 37053 |
| III. ნაქალაქევიშ განობა (რეზიდ. ჯვეში სანაკი) | 29727 |
| სანაკიშ პრისტავსტვო (რეზიდ. გიმენი სანაკი) | 8890 |
| შორაპანიშ მაზრა | 156201 |
| I. ყვირილაშ განობა (რეზიდ. ყვირილა) | 29264 |
| II. საჩხერეშ განობა (რეზიდ. საჩხერე) | 31994 |
| III. ჭიათურაშ განობა (რეზიდ. ჭიათურა) | 30945 |
| IV. ჩხარიშ განობა (რეზიდ. ჩხარი) | 29828 |
| V. ბელოგორიშ განობა (რეზიდ. ხარაგაული(ბელოგორი) | 31137 |
| VI. ჭიათურაშ ორეწუალე განობა | 3033 |
| სოხუმიშ ოკრუგი | 67846 |
| I. გუმისთაშ განობა (რეზიდ. სოხუმი) | 6609 |
| II. გუდაუთაშ განობა (რეზიდ. გუდაუთა) | 14887 |
| III. კოდორიშ განობა (რეზიდ. ოჩამჩირე) | 15821 |
| IV. სამურზაყანოშ განობა (რეზიდ. ოხუმი) | 30529 |
| ბათუმიშ ოკრუგი | 54853 |
| I. ჟილენი-აჭარაშ განობა (რეზიდ. ხულო) | 20146 |
| II. გიმენი-აჭარაშ განობა (რეზიდ. ქედა) | 14396 |
| III. გონიოშ განობა (რეზიდ. ჟილენი მარადიდი) | 9934 |
| IV. კინტრიშიშ განობა(რეზიდ. ჩურუკსუ) | 10377 |
| ართვინიშ ოკრუგი | 49085 |
| I. ართვინიშ განობა (რეზიდ. ართვინი) | 12406 |
| II. არტანუჯიშ განობა (რეზიდ. არტანუჯი) | 14698 |
| III. შავშეთ-იმერხევიშ განობა (რეზიდ. სათლელ-რაბათი) | 21981 |
ლიტერატურა რედაქტირაფა
- ცინცაძე ზ., ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 10, ხს. 571, ქართი, 1986 წანა.
რესურსეფი ინტერნეტის რედაქტირაფა
- ქუთეშიშ გუბერნიაშ გეოლოგიური რუკა 1887 წ. საქორთუოშ ერუანული არქივი
სქოლიო რედაქტირაფა
- ↑ Полное собрание законов Российской империи, собрание 2-е, т. XXI, ук. 20701, ст. 647
- ↑ § 3. Въ составъ губернии Кутаиской отделяются части теперешней Грузино-Имеретинской губернии: Кутаиский и Гурийский уезды; Абасъ-туманский и Хертвисский участки Ахалцыхскаго уезда, вместе съ г. Ахалцихомъ; селения Горийскаго Уезда, лежащия на западъ отъ хребта Хепинисхеви, и ущелье Мамисонское Осетинскаго округа. Сверхъ того къ обшему составу Кутаиской губернии причисляются: Мингрелия и Сванетия. Губернскимъ городомъ сей губернии назначается Кутаисъ.
- ↑ § 2. Кутаиская губерния разделяется на 5 уездовъ: 1) Кутаиский; 2) Шаропанский; 3) Рачинский; 4) Озургетский, и 5) Ахалцихский.
- ↑ Уезды сий состовлябтся изъ следующихъ частей: 1) Кутаиский, изъ настоящихъ участковъ Кутаискаго, Вакинскаго и Сабекскаго (теперешняго Кутайскаго уезда), съ отделениемъ къ Шаропанскому уезду: отъ перваго всех селении, лежащихъ по левую сторону реки Дзирули, а отъ втораго всего пространства от Багдада до границы Ахалцихскаго уезда, по правую сторону реки Ханис-Цхали. 2) Шаропанский, изъ нинещнихъ участковъ: Сачхерскаго и Шаропанскаго (Кутаискаго же уезда), съ присоединениемъ отъ Кутаискаго участка селении, лежащихъ по левую сторону реки Дзирули; отъ Сабескаго селении, расположенныхъ по правую сторону реки Ханис-Цхали; и сверхъ того, селений Горийскаго уезда, лежащихъ на западъ отъ хребта Хепинисхеви. 3) Рачинский, изъ настоящего Рачинскаго участка (теперешняго Кутаискаго уезда), съ присоединениемъ къ оному отъ Осетинскаго округа ущеля Мамисонскаго, и 5) Ахалцихский, изъ нинешняго Ахалцихскаго уезда: Абас-Туманскаго и Хертвисскаго|ბრძ. 20702, მუხლი 3
- ↑ «Кавказский календарь» на 1902 год: 57-й год - Тифлис, 1901