ტირანა
ტირანა (ალბ. Tiranë) — ალბანეთიშ ნანანოღა დო ქიანაშ თარი პოლიტიკური, ეკონომიკური დო კულტურული ცენტრი.
| ნანანოღა
ტირანა
|
მუჭოთ არქეოლოგეფი ანტკიცენა, თეხანური ტირანაშ ტერიტორია დიო ხოლო 10,000 წანაშ კინოხ დოხორელი რდჷ. მორო თიში, მუჭოთ ნოღათ გჷმოქიმინუაქ 1614 წანას მოხვადჷ დო ოსმალეთიშ იმპერიაშ გენერალ სულეიმან ბარჯინიშ (იგივე სულეიმან ფაშაშ) ჯოხოს არსხუაფუ.
ასე თიში ძეგლი ტირანაშ თარი მოედანს გედგჷ, თიშ ჯოხო უღჷ ართ-ართი ცენტრალური შოშესჷთ. ტირანას ნანანოღაშ სტატუსი 1920 წანაშ 8 ფურთუთაშე უღჷ.
მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა დო კომუნიზმირედაქტირაფა
1939 წანაშე ტირანა ფაშისტეფიშით დორინაფილი ალბანეთიშ მარიონეტული თარობაშ ორენს წჷმარინუანდჷ. 1941 წანაშ გერგობათუთას ენვერ ხოჯაქ გჷმაქიმინჷ ალბანეთიშ ხანდაშ პარტია, ნამუთ აქტიურო ოწიუდ კომუნისტურ პროპაგანდას. ზუსტას სუმი წანაშ უკული, 1944 წანაშ 17 გერგობათუთას ტირანას სხუნუეფიშ არმიაქ გათუ ნაცისტური რეჟიმი დო ქჷდიჭყჷ მუში, ნამუთ 1992 წანაშახ იგჷნძორებუდჷ.
მახორობარედაქტირაფა
ტირანა — ალბანეთიშ არძაშე დიდი ნოღა დო მა-6 ბალკანეთის.
ეთნიკური ბუნეფირედაქტირაფა
ალბანარეფი წჷმარინუანა მახორობაშ 84,1%-ის, ბერძენეფი - 0.35%-ის, არომუნეფი - 0.11%-ის, მაკედონარეფი - 0.07%-ის, 0.03% — იტალიარი რე.
რელიგიარედაქტირაფა
ისლამი — თარი რელიგია რე ნოღას (65%). ქირსიანობა — მაჟირა არძაშე დიდი რელიგია რე დო გორთილი რე კათოლიკეეფს დო მართლმადიდებელეეფს შქას.
რელიგიარედაქტირაფა
ტირანაშ მახორობაშ 52.9 % ისლამიშ გემაჸვენჯი რე. დოსქილადირი — ათეისტი დო ქირსიანული უმორჩილაშობები ართო ეჭოფილი, 47.1%-ის აკმადგინანა.
კულტურარედაქტირაფა
ტირანას იდვალუაფუ ალბანეთიშ ერუანული თეატრი, ალბანეთიშ ოპერაშ დო ბალეტიშ ერუანული ცენტრი, ალბანეთიშ ერუანული ოხანტურე გალერეა. ირწანას ნოღას იმანჯებუ ტირანაშ ჯაზ ფესტივალი, ნამუთ ადრიატიკაშ დო ბალკანეთიშ ქიანეფშე მოჭანაფილ ჯაზ მარსულებერეფს მენძელენს.
სპორტირედაქტირაფა
ტირანა რე თარი სპორტული ცენტრი ალბანეთის. ნოღას სუმი ოკუჩხბურთე ბუნა რე, თენეფი რე ფ.კ. ტირანა, პარტიზანი დო დინამო
ლიტერატურარედაქტირაფა
- Abitz, Julie. Post-Socialist Development in Tirana. Roskilde: Roskilde Universitetscenter, 2006.
- Agorastakis, Michalis and Giorgos Sidiropoulos. 2007. Population change due to geographic mobility in Albania, 1989–2001, and the repercussions of internal migration for the enlargement of Tirana. Population, Space and Place 13, no. 6, pp. 471–481
- Aliaj, Besnik; Keida Lulo and Genc Myftiu. Tirana: the Challenge of Urban Development, Tirana: Cetis, 2003 ISBN 99927-880-0-3
- Aliaj, Besnik. A Short History of Housing and Urban Development Models during 1945-1990, Tirana 2003.
- Bertaud, Alain. Urban Development in Albania: the Success Story of the Informal Sector, 2006.
- Bleta, Indrit. Influences of Political Regime Shifts on the Urban Scene of a Capital City, Case Study: Tirana. Turkey, 2010.
- Capolino, Patrizia. 2011. Tirana: A Capital City Transformed by the Italians. Planning Perspectives 26, no. 4, pp. 591–615
- Felstehausen, Herman. Urban Growth and Land Use Changes in Tirana, Albania: With Cases Describing Urban Land Claims. University of Wisconsin-Madison, 1999
- Galeteanu, Emira. Tirana: the Spectacle of the Urban Theatre. MA Dissertation. Carleton University: Ottawa, 2006.
- Guaralda, Mirko (2009). Urban Identity and Colour : the Case of Tirana, Albania. Spectrum e-news, 2009(Dec), pp. 13-14.
- Jasa, Skënder. Tirana në shekuj: Terona, Theranda, Tirkan, Tirannea, Tirana: monografi, disa artikuj e materiale arkivore kushtuar historisë së Tiranës, Tirana 1997.
- Kera, Gentiana. Aspects of the Urban Development of Tirana: 1820-1939, Seventh International Conference of Urban History. Athens, 2004.
რესურსეფი ინტერნეტისრედაქტირაფა
Tirana, ტურისტული მანჯღვერე Wikivoyage-ს
