უნგრეთიშ ომაფე
უნგრეთიშ ომაფე უნგრ. Magyar Királyság, ლათ. Regnum Hungariae, გერმ. Königreich Ungarn) — მონარქია, ცენტრალური ევროპას. 1000 წანას იშტვან I-შ (არპადეფიშ დინასტია) კორონაციათ იჭყაფჷ უნგრეთიშ ომაფეშ ისტორია. არპადეფიშ დინასტია ომაფეს დოხოლაფირო 300 წანაშ გოძვენას მართუნდჷ.
|
უნგრეთიშ ომაფე | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| დევიზი Regnum Mariae Patronae Hungariae (ლათ.) Mária királysága, Magyarország védőnője (უნგრ.) "მარიამიშ ომაფე, უნგრეთიშ მაფორალი" | |||||||||
| ჰიმნი უნგრეთიშ ჰიმნი | |||||||||
 უნგრეთიშ ომაფე 1190 წანას | |||||||||
| ნანანოღა | ბუდაპეშტი | ||||||||
| ნინა | ლათინური ნინა, უნგრული ნინა, გერმანული ნინა იტალიური ნინა | ||||||||
| რელიგია | კათოლიციზმი, კალვინიზმი, ლუთერანობა, მართლმადიდებლობა, უნიტარიანიზმი, იუდაიზმი | ||||||||
| ფარაშ ართური | ფლორენტინუსი (1325–1553) ტალერი ფლორინი (1754–1867) ფორინტი (1867–92) კრონა (1892–1918) კრონა (1919–26) პენგე (1927–46) ადოპენგე (1946) | ||||||||
| ფართობი | 282,870 კმ² (1200) 282,870 კმ² (1910) 93,073 კმ² (1930) 172,149 კმ² (1941) | ||||||||
| მახორობა | 2,000,000 (1200) 8,000,000 (1790) 18,264,533 (1910) 8,688,319 (1930) 14,669,100 (1941) | ||||||||
| დუდალაშ ფორმა | მონარქია | ||||||||
| მონარქი | |||||||||
| - 1000–38 | იშტვან I (მაართა) | ||||||||
| - 1916–18 | კარლ I (ეკონია) | ||||||||
| - 1920–44 | მიკლოშ ჰორტი (რეგენტი) | ||||||||
| პალატინი | |||||||||
| - 1009–38 | სამუილ აბა (მაართა) | ||||||||
| - 1847–48 | სტეფან ფრანცი (ეკონია) | ||||||||
| პრემიერ-მინისტრი | |||||||||
| - 1848 | ლაიოშ ბატიანი (მაართა) | ||||||||
| - 1945–46 | ზოლტან ტილდი (ეკონია) | ||||||||
.svg)
.svg)
ოსმალეთიშ იმპერიაშ ოკუპაციური პოლიტიკაშ შედეგო, მავითაამშვა ოშწანურას ომაფექ გირთუ სუმი ნორთო: ჰაბსბურგეფიშ უნგრეთო, ოსმალეთიშ უნგრეთო დო გვერდო ზოხორინელი ტრანსილვანიაშ ოთარეთ. მოჰაჩიშ ლჷმაშ (1526) უკული 1918 წანაშახ უნგრეთიშ ხვისტა უკინებუდეს ჰაბსბურგეფს.
1867 წანას უნგრული დიხეფქ მიშელჷ ავსტრია-უნგრეთიშ აკოდგინალუაშა, წიმინდე იშტვანიშ გირგვინიშ დიხეფიშ ჯოხოდვალათ. 1918 წანას აკოცუ ავსტრია-უნგრეთიშ იმპერიაქ. ჸათე პერიოდიშ უკული უნგრეთიქ გინირთჷ რესპუბლიკათ. 1920 წანას კინე გიჭყჷ უნგრეთიშ ომაფექ დო თინა არსებენდჷ 1946 წანაშახ. ჸათე პერიოდეფს რეგენტობაშ პერიოდის უძახჷნა. რეგენტობაქ გეთუ 1946 წანას, მუჟამსჷთ სსრრ-ქ აკეთჷ უნგრეთიშ ოკუპაცია.
უნგრეთიშ ომაფე რდჷ მულტიეთნიკური სახენწჷფო გოჭყაფაშე ტრიანონიშ აპიჯაფაშახ დო იკათუანდჷ ასეიანი უნგრეთიშ, სლოვაკეთიშ, ტრანსილვანიაშ ტერიტორიეფს დო რუმინეთიშ, ზაკარპატიაშ (ასეიანი უკრაინა), ვოევოდინაშ (ასეიანი სერბეთი), ბურგენლანდიშ (ასეიანი ავსტრია), მედიმურიეშ (ასეიანი ხორვატია) დო პრეკმურიეშ (ასეთი სლოვენია) ტერიტორიული ნორთეფს, თაშნეშე ნამთინე ოფუტეეფს, ნამუეფით ამდღა პოლონეთიშ აკოდგინალუაშა მიშმულა. 1102 წანაშე უნგრეთიშ ომაფეშა მიშმეშჷ ხორვატიაშ ომაფე ხოლო, უნგრეთ-ხორვატიაშ უნიათ.
მოჰაჩიშ ლჷმაშახ ომაფეშ მახორუეფიშ 80 % რდეს უნგრალეფი. მარა მავითოჩხორა ოშწანურას, ომაფეშ 14 მილიონი მახორუშე ხვალე 6 მილიონი რდჷ უნგრალი. მაართა მოსოფელიშ ლჷმაშ უკულ, კაბეტი ტერიტორიული თირუეფიშ გეშათ, უნგრეთიქ გინირთჷ ჰომოგენური სახენწჷფოთ. თეხანური უნგრეთიშ მახორობაშ 98 % ეთნიკური უნგრალეფი რენა.
ლიტერატურა
რედაქტირაფა- Molnár, Miklós, and Anna Magyar. A Concise History of Hungary (2001).
- Kontler, Laszlo. A History of Hungary (2006).