ჭაჭა (ბიოლოგია)
ჭაჭა — ადამიერიშ თარი გჷმმართალი (ექსკრეტორული) ორგანო. რცუაფაშ პროდუქტეფით დიდარი ზისხირი ჭაჭას არტერიათ მიაჭირინუაფუ, სოდე თინა იფილტრუ, იდუდიშულებუ მანე ნიფთიარობეფშე დო ჭაჭაშ ვენათ გჷმურს. ზისხირიშ ფილტრატი რე ბჟღერი, ნამუთ ბჟღეროწვათეთ ბჟღერიშ ბუშტის იშაყარუ დო ბჟღეროლით გალე გჷმურს.
ჭაჭეფი (renes) - ჭკობა ექსკრეტორული დო ინკრეტორული ორგანო, ნამუთ ბჟღერიშ წჷმმაქიმინალი ფუნქციაშ მეშქაშობათ, არეგულირენს ორგანიზმიშ ქიმიურ ჰომეოსტაზის.
ჭაჭეფი იდვალუაფუ რეტროპერიტონეალურ ოფირჩას, გურკიდირიშ XI დო წელიშ III მალეფიშ დონეს. მარძგვანი ჭაჭა, კვარჩხანწკჷმა ალაზჷმაფათ, მოყარე რე დო უმოს თუდო იდვალუაფუ. ჭაჭეფს ლებიაშ ლაწკარიშ ფორმა უღუ. ნორმას, ირ ჭაჭაშ წონა 120-200 გრამს იწონუ, სიგჷრძა - 10-12 სმ, სიგანა - 5-6 სმ, სისქა - 3-4 სმ. ირ ჭაჭა აკმოდირთუ გალენი (შვებელამი) დო დინოხოლენი (ტვინამი) ფალეფშე; ტვინამი ფა წჷმორინაფილი რე პირამიდეფით, ნამუეფიშ ოსხირი მეწურაფილი რე შვებელჸურე, კონკეფი ინწყუმჷნა ჭაჭაშ მენჯის.
ჭაჭეფიშ ზისხირმოხაზირება იხორციელებუ ჭაჭაშ არტერიეფით, ნამუეფით გიმულა ქვარაშ აორტიაშე დო ირ ჭაჭაშ კარს ირთჷნა ჟირ თარ არტერიათ - წჷმიანი დო უკახალენი არტერიეფო. ვენური ზისხირი ჭაჭაშ ვენეფიშ მეშქაშობათ ინმაკათუ გიმენ ქოქა ვენას.
ჭაჭეფიშ ინერვაცია იხორციელებუ ჭაჭაშ ნერვული ნაბეჭაშ ინჭკეფთ, ნამუთ წჷმოქიმინელი რე ფაშვიშ ნაბეჭაშ დო ჩილათუ ნერვიშ ჸალეფშე, ფაშვიშ ნერვეფიშ საბოლა ჸალეფშე, განგლიური კურთხუეფშე.
ჭაჭაშ თარ სტრუქტურულ-ფუნქციურ ართულს წჷმარინუანს ნეფრონი, ნამუთ შხვადოვა ფუნქციაშ მაღვენი მუსხირენ ნორთშე აკმოდირთუ.