ჭითა ქმერეფი
ჭითა ქმერეფი — აკოანჯარაფილი კომუნისტური ყარაფი კამბოჯას.
ჭითა ქმერეფიშ ყარაფიშ 1968 წანას აკოქიმინჷ პოლ პოტიშ ინიციატივათ დო აკმოშაყარანდჷ 30 000 ადამიერს. ფართო სოციალური ოსხირქ ყარაფის გაჭყჷ 1970 წანას, მუჟამსჷთ ვიეტნამწკჷმა ლჷმაშ ბორჯის ააშ-შ ჯარიშ აკნადგჷმეფქ კამბოჯაშ ტერიტორიას ოკუპაცია იქუეს, ნამუსჷთ 100 ვითოშშახ თინჩალი მახორუშ თელარა გოჭყვიდჷ. თე მოლინაშ უკული ყარაფი აკაფშეს უმენტაშო 12–13 წანერ ომბოლ ბაღანეფქ, ნამუეფით „ამერიკალეფიშ მოჸოროფე“ ნოღარი წორომენოღალეეფიშ გოჯოგაფათ გიშმეგორუდეს.
1975 წანას, პარტიზანეფქ ხეშა ქაშეჸოთეს ქიანაშ ნანანოღა პნომპენი. ქიანას ქჷდირსხუ დიქტატორულ რეჟიმქ, ნამუშ ბორჯის შხვადოშხვა წყუშ მეჯინათ 1–3 მილიონი ადამიერქ გოჭყორდჷ. რეჟიმიშ მეჯინათ გიხურგუ ჭარალუაქ, ფარაქ, ურცხო ნინეფქ. ნთელ ქიანაქ ოხანდე ოფუტე-სამეურნე კომუნეფო დირთჷ 18–20 სათიამი ომუშებელი დღაშ გრაფიკით. ღურათ ისაჯებუდჷ არძა უდუჸუნალობა (სამანგათ, ბაღანაშ გორჩქინა კომუნაშ დუდიშ ნებაშ უმუშო). კამბოჯას ჯოხოქ გეგნათირჷ დო გიადჷ „დემოკრატიული კამპუჩიაქ“. ქიანაქ კონტაქტი მეჭყვიდჷ მოსოფელიშ არძა ქიანაწკჷმა, ჩინეთიშ დო იუგოსლავიაშ მოხ. ქიანაშ მამართალეფიშ (პოლ პოტი, იენგ სარი, ქიეუ სამფანი) ჯოხოეფი დო პორტრეტეფი მახორობაშო ფულირი რდჷ.
ვაეფექტური ეკონომიკური პოლიტიკაშ გეშა, ქიანაქ მალას ქჷდანთხჷ. ბიუჯეტიშ გაფშაფალო ვიეტნამიშ სააწმარენჯო ლჷმაქ ქჷდიჭყჷ, მარა ვიეტნამიშ ჯარქ ლექინას დითხინუ აგრესია დო მალას კონტრმენტებაშა გეგნორთჷ, ნამუსჷთ ხეს უნწყუნდჷ „ჭითა ქმერეფიშ“ რანწკი ჯგუბუაშ თინეფიშ კუნთხუშა გინულა. თაშ სამანგათ, ართ-ართი მაღალჩინამი პოლპოტარ ხენგ სამრინი პრო-ვიეტნამური თარობაშ ოდუდეშა ქჷმორთჷ.
ვიეტნამარი ინტერვენტეფიშით თინეფიშ მარცხებაშ უკული, „ჭითა ქმერეფქ“ პარტიზანული ბურჯაფი დიჭყეს ხენგ სამრინიშ დო ხუნ სენიშ თარობაშ სააწმარენჯოთ. ქმერეფიშ ყარაფი ააშ-იშ ხენწყუალათ მიშჷ, ნამუეფით პარტიზანეფს ვიეტნამიშ მორეს ორწყედეს. ქმერეფი ააშ-შე ღებულენდეს ანჯარს, მანგიორო უდუმუშებუ ანდაღებულ ქუალეფს მითმეჩანდეს.
1998 წანას, პოლ პოტიშ ღურაშ უკული, ყარაფიქ აკოცუ. ყარაფიშ ფორმალური ლიდერი ქიეუ სამფანქ ფაქტობურო ნძალანებაშ უმუშო ქჷდოსქიდჷ დო ასე ხვალეხობას რე. არყებულეფიშ მორჩილმუდანამი ფორმირაფეფი (2–3 ვითოში ადამიერი) აგჷნძორენდეს პარტიზანულ ლჷმას, მარა ასერდე თინეფიშ ახალი ლიდერი იენგ სარიქ კამბოჯაშ ხეშუულებას დეზებჷ, ნამუშით აღიარჷ თარობაშ კონტროლი ქიანაშ ბჟადალ ნორთის. ჭითა ქმერეფი ბოლო რადიკალური ოველე მადუდე ტა მოკი, 2000 წანაშ მელახის ოჭოფეს. თიშ ჯგუბუაშ მაკათურეფი ასე ხოლო ტყას ოფორუანა დუდს დო ჯა-ტყა მასალაშ დო ანდაღებული ქუალეფიშ კონტრაბანდათ საქვარენა. თე ლჷმაშ შედეგო კამბოჯაშ ტყალეფს 8 მილიონშახ უგუნებელჸოფური ლაღუმი რე დოსქილადირი.
თაშნეშე ქოძირით
რედაქტირაფალიტერატურა
რედაქტირაფა- David P. Chandler: Brother Number One: A Political Biography (Westview Press 1999); ISBN 0-8133-3510-8
- David P. Chandler: Facing the Cambodian past: Selected essays, 1971–1994 (Silkworm Books 1996); ISBN 974-7047-74-8.
- David P. Chandler, Ben Kiernan etc.: Revolution and Its Aftermath in Kampuchea: Eight Essays (Yale University Press 1983); ISBN 0-938692-05-4.
რესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა
- The Khmer Rouge Trial Task Force Archived 2005-04-03 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia (ECCC)
- The Office of the High Commissioner for Human Rights in Cambodia
- Selected Documents of the Khmer Rouge
- Cambodia Tribunal Monitor
- Condescending Saviours: What Went Wrong with the Pol Pot Regime