ჯეიმს უებიშ კოსმოსური ტელესკოპი
ჯეიმს უებიშ კოსმოსური ტელესკოპი (ინგლ. James Webb Space Telescope) — კოსმოსური ტელესკოპი, ნამუშ თარი ფუნქცია ინფრაჭითა ასტრონომიაშ რკვიება რე. ჯეიმს უები რე არძაშე უმოსო ნძალიერი ტელესკოპი, ნამუქჷთ კოსმოსიშა იჸუ გოტებულქ. გაუჯგუშებული ინფრაჭითა რეზოლუციაშ დო სიამბარეშ გჷმორინაფათ, ტელესკოპის შეულებჷ ძირას თიცალი ასტრონომიული ობიექტეფი, ნამუეფით დაღარი დო შორს მადვალუ რე ჰაბლიშ კოსმოსური ტელესკოპიშო. მენცარეფიშ აზრით ჯეიმს უების შეულებჷ მიშეღას დიდი თია მაართა მურიცხეფიშ დო მაართა გალაქტიკეფიშ ფორმირაფაშ პროცესეფიშ რკვიებაშა, თაშნეშე ოცხოვრებელო მოღე ეგზოპლანეტეფიშ მეგორაფაშა.
ტელესკოპიშ ეგაფაქ დიჭყჷ 1996 წანას 500 მლნ. ამერიკული დოლარიშ ბიუჯეტით. პროექტიქ ოკო ითუკო 2007 წანას, მარა შხვადოშხვა ბაძაძეფიშ გეშა ბრელშა გინიდჷ. პროექტიშო პრობლემაქ იჸუ კოვიდ-პანდემიაქ ხოლო. ტელესკოპიშ კონსტრუქციაშ ეგაფაქ ითუ 2016 წანას. უკულ თის მაჸუნუ ტელესკოპიშ ტესტირაფაშ პროცესიქ, ნამუთ იგინძორებუდჷ დოხოლაფირო ხუთი წანას. პროექტიშ ედომუშამი ფინანსური ხარჯი 9.7 მლრდ. დოლარი რდჷ.
ჯეიმს უებიშ კოსმოსური ტელესკოპიშ პროექტის მონაწილენდეს ნასა, კანადური კოსმოსური სააგენტო დო ევროპული კოსმოსური სააგენტო. ტელესკოპიშ გოვითარაფაშა დიდი კონტრიბუცია მიშეღჷ ნასაშ გოდარიშ ჯოხონობაშ კოსმოსური ცენტრიქ. ტელესკოპის ადმინისტრირენს დო ოპერირენს კოსმოსური ტელესკოპეფიშ ომენცარე ინსტიტუტი. ჸათე ინსტიტუტიშ შტაბ-ბინა ბალტიმორს (მერილენდი) იდვალუაფჷ. ტელესკოპიშ თარი კონტრაქტორი რდჷ Northrop Grumman Corporation. ტელესკოპი ნასაშ ადმინისტრატორიშ ჯეიმს უებიშ ჯოხონობაშ რე. უები ნასაშ მერკურიშ, ჯემინიშ დო აპოლოშ პროგრამეფიშ ართ-ართი ხემანჯღვერი რდჷ.
ჯეიმს უებიშ კოსმოსური ტელესკოპიქ გოტებულქ იჸუ 2021 წანაშ ქირსეთუთას, ევროპული კოსმოსური სააგენტოშ არიან-5-იშ რაკეტაშ გჷმორინაფათ, საფრანგეთიშ გვიანაშ ტერიტორიაშე. ტელესკოპიქ ორბიტაშა გიშართჷ 2022 წანაშ ღურთუთას. 2022 წანაშ კვირკვეშე ჯეიმს უებიქ, მუჭოთ ნასაშ თარი ტელესკოპიქ, ოკო დოთირუას ჰაბლიშ კოსმოსური ტელესკოპი. 2022 წანაშ 11 კვირკვეს ნასაქ გჷმაბჟინუ ჯეიმს უებიშ ტელესკოპით გინოღალირი ოქიანუშ უმაღალაში რეზოლუციაშ ფოტოეფი.
რესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა- Official NASA website / Official STScI website / Official French website
- JWST NASA – TRACKING Page − Launch to Final Calibrations (and more)
- JWST NASA – About page − Timeline details / Webb orbit / L2 / Communicating
- JWST Text – Most Critical Events – Launching and Deployment (2021)
- JWST Video (031:22): Highlights − Technical Engineering Details (2021)
- JWST Video (012:02): 1st Month – Launching and Deployment (animation; 2017)
- JWST Video (008:06): 1st Month − Launching and Deployment (update; 2021)
- JWST Video (003:00): 2nd Month − Mirror Alignment details (2/11/2022)