ჰოლოდომორი
ჰოლოდომორი (უკრ. Голодомор, შქირენათ ღურა) — მასობური შქირენა, ნამუქჷთ 1933 წანაშ პირველ ნორთის უკრაინაშ სსრ-იშ შანულამი ტერიტორია იკათჷ დო დოხოლაფირო 2,2 მილიონი ადამიერი ქეიკიბირჷ (კანკალე მუნაჩემეფით 10 მილიონშახ). შქირენა გჷმოჭანაფილი რდჷ პოლიტიკათ, ნამუქჷთ კერზო მეურნეეფი აძვილებურო ქაკათინეს კოლექტიურ მეურნობეფს. რე მოარზება, ნამჷ-და ჰოლოდომორი ხელუანურო რდჷ გჷმოჭანაფილი უკრაინული ნაციონალიზმიშ ინაშკვიდაფალო დო თეშნერო იურიდიული თოლწონუათ გენოციდო შილებე იკოროცხას. შხვა მოარზებათ, ჰოლოდომორი სხუნუეფიშ ინდუსტრიალიზაციაწკჷმა მერსხილი რადიკალური ეკონომიკური თირუეფით გჷმოჭანაფილი ტრადიციული დინოხმეურნობეფიშ მოლასუაშ შედეგი რდჷ.
2003 წანას, გოეროს მეღებული ართობური დეკლარაციაქ მასობური შქირენა ტოტალიტარული რეჟიმიშ პოლიტიკაშ დო ვაჰუმანური ქიმინუეფიშ შედეგო აღიარჷ, ნამუსჷთ სხუნუეფიშ რსხუს მილიონობათ უკრაინალიშ, რუსიშ, ყაზახიშ დოშხვა ერუანობაშ კათაშ გოჭყვიდუა გჷმიჭანუ. 2024 წანაშ ეკენიაშო, უკრაინაშ პარლამენტიქ დო დოხოლაფირო 31 შხვა ქიანაშ თარობაქ სხუნუეფიშ თარობაშ ქიმინუეფი გენოციდო მირჩქინჷ. 2008 წანაშ 23 გჷმათუთას, ევროპაშ პარლამენტიქ მიღჷ რეზოლუცია, ნამუქჷთ ჰოლოდომორი კოჩიშობაშ სააწმარენჯოთ ნაქიმინა დჷნაშებუო იჩინჷ.
ტერმინი ჰოლოდომორი ღოზის გუთმუსვანს თიჯგურა ღანკმეწურაფილ ასპექტეფს, მუჭომით რე გალენური მოხვარაშ ვარება, არძა ოჸოფარინუ ოჩამურიშ გილანწყუმა დო მახორობაშ გინოყარაფაშ გოხურგუა. რდჷ დო ვარი ჰოლოდომორიშ გენოციდი, დიო ხოლო აკადემიური დებეფიშ მეკონი რე. კანკალემენცარი კოროცხუნს, ნამჷ-და შქირენა დოგეგმილი რდჷ იოსებ სტალინიშით უკრაინული ზოხორინალაშ მოხუჯე ყარაფიშ ეშანარგუსალო.[1] ჰოლოდომორი შხირას ელაზჷმაფილი რე ჰოლოკოსტიშ დგომარობაწკჷმა.[2] თეწკჷმა, კანკალე ისტორიკოსის ჰოლოდომორშა გენოციდი უჯოხო.[3][4] 2018 წანაშ 3 გჷმათუთას, ააშ-იშ კონგრესიშ წჷმმარინაფალეფიშ პალატაქ გინოჭყვიდჷ, ნამუშ მეჯინათ ჰოლოდომორი უკრაინალი კათაშ გენოციდო იჸუ აღიარაფილქ.
ლიტერატურა
რედაქტირაფა- Applebaum, Anne. Red Famine: Stalin's War on Ukraine (2017); 496 pp online review; another review, another review
- Baumeister, Roy (1999). Evil: Inside Human Violence and Cruelty. New York: Henry Holt and Company. ISBN 978-0-8050-7165-8.
- Bilinsky, Yaroslav (1999). „Was the Ukrainian Famine of 1932–1933 Genocide?“. Journal of Genocide Research 1 (2): ხს. 147–156. DOI:10.1080/14623529908413948. ISSN 1462-3528. კითხირიშ თარიღი: 26 მაისი 2020.
- Conquest, Robert (1999). „Comment on Wheatcroft“. Europe-Asia Studies 51 (8): ხს. 1479–1483. DOI:10.1080/09668139998426.
- Conquest, Robert (2001). Reflections on a Ravaged Century, New, New York, NY: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-32086-2.
- Conquest, Robert [1986] (2002). The Harvest Of Sorrow: Soviet Collectivisation and the Terror-Famine. London: Pimlico. ISBN 978-0-7126-9750-7.
- (2002) "The Soviet Famine of 1932–33 and the Crisis in Agriculture", რედ. Stephen G. Wheatcroft: Challenging Traditional Views of Russian History. Houndmills: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-333-75461-0.
- (2006) „Stalin and the Soviet Famine of 1932–33: A Reply to Ellman“. Europe-Asia Studies 58 (4): ხს. 625–633. DOI:10.1080/09668130600652217.
- (2010) The Years of Hunger: Soviet Agriculture 1931–1933. Houndmills: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-23855-8.
- Levon Chorbajian, George Shirinian (Hrsg.): Studies in Comparative Genocide. New York 1999. ISBN 0-312-21933-4 (ინგლისური)
- Robert Conquest: La grande terreur, précédé des „Sanglantes moissons : Les purges staliniennes des années 30". R. Laffont, Paris 1995. ISBN 2-221-06954-4 (ფრანგული)
- Robert Conquest: Ernte des Todes. Stalins Holocaust in der Ukraine 1929 - 1933. Langen Müller, München 1988, 1997. ISBN 3-7844-2169-5 (გერმანული)
რესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა- Holodomor survivors share their stories. კითხირიშ თარიღი: 5 November 2013.
- Harvard Ukrainian Research Institute's MAPA Digital Atlas of Ukraine focus on the history of the Holodomor. კითხირიშ თარიღი: 5 November 2013.
- Gareth Jones' international exposure of the Holodomor, plus many related background articles. კითხირიშ თარიღი: 5 July 2006.
- Famine in Ukraine 1932–1933 Archived 2020-02-07 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. at the Central State Archive of Ukraine (photos, links)
- Stanislav Kulchytsky, Italian Research on the Holodomor, October 2005.
- Stanislav Kulchytsky, „Why did Stalin exterminate the Ukrainians? Comprehending the Holodomor. The position of Soviet historians“თარგი:Spaced ndashSix-part series from Den: Part 1, Part 2, Part 3, Part 4, Part 5, Part 6; Kulchytsky on Holodomor 1–6
- ინტერვიუ ვიქტორ იუშჩენკოწკჷმა ჰოლოდომორიშ გეშა (გერმანული)
- Famine Genocide Commemorative Committee Ukrainian Canadian Congress, Toronto Branch Archived 2012-08-31 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. (ინგლისური)
- Ukrainian Genocide Famine Foundation USA Archived 2011-10-28 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine. (ინგლისური)
- მუჟანსჷთ სტალინი კათას კანიბალეფო გინმართინაუნდჷ (გერმანული)
სქოლიო
რედაქტირაფა- ↑ Engerman, 2003, p. 194
- ↑ Margolis, Eric. Seven million died in the 'forgotten' holocaust. დოარქივაფილი რე ორიგინალშე 9 September 2017-ს. კითხირიშ თარიღი: 8 October 2017.
- ↑ (2009) The Industrialisation of Soviet Russia Volume 5: The Years of Hunger: Soviet Agriculture 1931–1933. Palgrave Macmillan UK, ხს. xiv. ISBN 978-0-230-27397-9. კითხირიშ თარიღი: 15 June 2017.
- ↑ Tauger, Mark B. (2001). „Natural Disaster and Human Actions in the Soviet Famine of 1931–1933“. The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies (1506): ხს. 1–65. DOI:10.5195/CBP.2001.89. ISSN 2163-839X.