ომაიანეფიშ სახალიფო
ომაიანეფიშ სახალიფო, ომაიანეფიშ იმპერია (არაბ. ٱلْخِلَافَة ٱلْأُمَوِيَّة) — რანწკით მაჟირა სახალიფო ნამუქჷთ დირსხუ მაჰმადიშ ღურაშ უკულ დო ნამუსჷთ მართუნდეს ომაიანეფიშ დინასტიაშ წჷმმარინაფალეფი. ომაიანეფიშ სახალიფოშ დო დინასტიაშ დჷმარსხუაფალო მერჩქინელი რე მუავია I, ნამუთ 639 წანაშე რდჷ სირიაშ მამართალი. თიქ, 661 წანას მაართა ფიტნაშ თებაშ უკულ, გინირთჷ ხალიფათ. მაართა ფიტნა ითვალუ მაართა ომენოღალე ლჷმათ ისლამური ოქიანუს. ჸათე კონფლიქტიშ შედეგო მეჭყორდჷ რაშიდუნეფიშ ხეშუულებაქ დო გიჭყჷ ომაიანეფიშ სახალიფოქ. 680 წანას დოღურჷ მუავიაქ დო ქიდიჭყჷ ლჷმაქ თიში მონძეობაშო. მაჟირა ფიტნა იგინძარებუდჷ დოხოლაფირო ეჩი წანაშ გოძვენას.
|
ომაიანეფიშ სახალიფო | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
.svg) ომაიანეფიშ სახალიფო ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკის დოხოლაფირო 720 წანას, უმარ II-შ მართუალაშ ბორჯის | ||||
| ნანანოღა | დამასკო (661-744) ჰარანი (744-750) | |||
| ნინა | ოფიციალური: არაბული შხვა ნინეფი: სპარსული, კოპტური, ბერძენული, ლათინური დო შხვა ნინეფი | |||
| რელიგია | ისლამი | |||
| ფარაშ ართური | ორქოშ დინარი დირჰემი ფელსი | |||
| ფართობი | 11,100,000 კმ² (720) | |||
| დუდალაშ ფორმა | სახალიფო | |||
| დინასტია | ომაიანეფი | |||
| ხალიფა | ||||
| - 661-680 | მუავია I (მაართა) | |||
| - 744-750 | მარვან II (ეკონია) | |||
ომაიანეფიშ სახალიფოშ ხეშუულებაშ ცენტრი სირია რდჷ. ნანანოღას წჷმარინუანდჷ დამასკო. ომაიანეფი აწარმენდეს ექსპანსიური გალენური პოლიტიკას. თინეფქ გეჭოფეს დო ქიდეკინეს იფრიქია, მავერანაჰრი, სინდი, მაღრიბი დო ესპანეთი (ალ-ანდალუსია). ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკიშ ომაიანეფიშ სახალიფოს უკინებუდჷ დოხოლაფირო ვითაართი მილიონი კვადრატული კილომეტრიშ ტერიტორია. 750 წანას ომაიანეფი გეგთარაგვეს აბასიანეფქ დო ქუდარსხუეს აბასიანეფიშ სახალიფო. ომაიანეფიშ დინასტიაშ წჷმმარინაფალეფქ ქუდოსქიდეს ხვალე კორდობაშ მამართალეფო. თინეფიშ მართუალაშ ბორჯის, კორდობაშ საამიროქ გინირთჷ მოსოფელიშ შანულამი მენცარული, კულტურული დო ფილოსოფიური ცენტრო.
ომაიანეფიშ ხეშუულებაშ თუდო რდჷ კაბეტი ტერიტორია მულტიეთნიკური დო მულტიკულტურული მახორობათ. მახორობაშ უმენტაშობას ქირსიანეფი წჷმარინუანდეს. ქირსიანეფს დო ურიეფს მუნეფიშ რელიგიური პრაქტიკაშ ნება უღუდეს, მარა გაფულენდეს ოგაფურს, ნამუსჷთ ჯოხოდჷ ჯიზია. ჯიზიას ვაგაფულენდეს მუსულმანეფი. მუსულმანეფი გაფულენდეს ოგაფურს ზაქათი. ომაიანეფიშ კარს ქირსიანეფს უკებუდეს შხვადოშხვა მაღალი პოსტეფი.
ხალიფეფიშ ერკებული რედაქტირაფა
| ხალიფა | მართუალაშ პერიოდი |
|---|---|
| დამასკოშ ხალიფეფი | |
| მუავია I | 28 კვირკვე, 661 – 27 პირელი, 680 |
| იაზიდ I | 27 პირელი, 680 – 11 გერგობათუთა, 683 |
| მუავია II | 11 გერგობათუთა, 683 – მანგი, 684 |
| მარვან I | მანგი, 684 – 12 პირელი, 685 |
| აბდ ალ-მალიქი | 12 პირელი, 685 – 8 გჷმათუთა, 705 |
| ვალიდ I | 8 გჷმათუთა, 705 – 23 ფურთუთა, 715 |
| სულეიმან იბნ აბდ ალ-მალიქი | 23 ფურთუთა, 715 – 22 ეკენია, 717 |
| უმარ II | 22 ეკენია, 717 – 4 ფურთუთა, 720 |
| იაზიდ II | 4 ფურთუთა, 720 – 26 ღურთუთა, 724 |
| ჰიშამი | 26 ღურთუთა, 724 – 6 ფურთუთა, 743 |
| ვალიდ II | 6 ფურთუთა, 743 – 17 პირელი, 744 |
| იაზიდ III | 17 პირელი, 744 – 4 გჷმათუთა, 744 |
| იბრაჰიმ იბნ ალ-ვალიდი | 4 გჷმათუთა, 744 – 4 ქირსეთუთა, 744 |
| მარვან II იბნ მუჰამადი (მართუნდჷ ჰარანიშე) | 4 ქირსეთუთა, 744 – 25 ღურთუთა, 750 |