აიუბიდეფი
აიუბიდეფი (არაბ. الأيوبيون, ქურთ. ئەیووبیەکان) — ეგვიპტეშ მამართალი დინასტია, ნამუთ დარსხუ სალადინქ 1171 წანას. დინასტიაშ ჯოხოდვალა მოჸურს სალადინიშ მუმა ნაჯმ ალ-დინ აიუბიშე. მავითა ოშწანურაშ დაჭყაფუშე ეგვიპტეს მართუნდჷ ფატიმიდეფიშ დინასტია. თინეფიშ მართუალაქ ძალამს დედაღარჷ მავითაართა ოშწანურაშ ეკონია ბორჯიშო, დიო სელჩუკეფიშ დო უკულ ჯვაროსანეფიშ მიშაჭკირუეფით. 1171 წანას, გოლინიანი ოურდუმე მოღალექ, სალადინქ გაუქვჷ ფატიმიდეფიშ ხეშუულება დო ქუდარსხუ აიუბიდეფიშ დინასტია. სალადინი ეგვიპტეშ სულთანო აღიარჷ აბასიანეფიშ სახალიფოქ.
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
 აიუბიდეფიშ სასულთანო 1193 წანას | |||||||
| ნანანოღა | კაირო (1171–1174; 1218–1250) დამასკო (1174–1218) ალეპო (1250–1260) ჰამა (1341 წანაშახ) | ||||||
| ნინა | არაბული, ქურთული, თურქული | ||||||
| რელიგია | სუნიზმი სკოლა: შაფიიზმი რწუმა: აშარიზმი | ||||||
| ფარაშ ართური | დინარი, დირჰემი | ||||||
| ფართობი | 2,000,000 კმ² (1190-იანი წანეფი) 1,700,000 კმ² (1200-იანი წანეფი) | ||||||
| მახორობა | 7,200,000 (XII ოშწანურა) | ||||||
| სულთანი | |||||||
| - 1174–1193 | სალადინი (მაართა) | ||||||
| - 1250–1254 | ალ-აშრაფი (ეკონია) | ||||||
ექსპანსიური პოლიტიკათ აიუბიდეფიშ სასულთანოქ ტერიტორიულო გიფართინუ. ეგვიპტეშ მოხ, თიშ აკოდგინალუაშა მიშმეშჷ ლევანტი, ჰიჯაზი, იემენი, ოორუე ნუბია, ტრიპოლიტანია, კირენაიკა, ობჟათე ანატოლია დო ოორუე ერაყი. რახანს ისლამიშ წიმინდე ნოღეფი მექა დო მედინა სალადინიშ სასულთანოს იდვალუაფუდუნჷ, სალადინქ გინირთჷ მაართა მამართალო ნამუქჷთ მიპალუ ჟირი წიმინდე მეჩეთიშ მათხილეშ ტიტული. ჸათე ტიტული უკინებუდჷ ეგვიპტეშ არძო უკულიანი სულთანს 1517 წანაშახ, ეგვიპტეშ ოსმალეფიშით ანექსიაშახ. მართუალაშ ბორჯის, სალადინიშ ღანკი რდჷ მუსულმანეფიშ დო არაბეფიშ აკოართაფა ჯვაროსანეფიშ მეხჷ. ოურდუმე კამპანიეფით სალადინქ შანულამო დადაღარჷ ჯვაროსანეფი. 1187 წანაშ ჰატინიშ ლჷმას გომორძგუაშ უკულ, სალადინქ ქიდეკინჷ ჯვაროსნული სახენწჷფოეფიშ უმენტაშობა, იერუსალიმიშ ომაფეშ მეკოროცხილო.
სალადინიშ ღურაშ უკულ, ხეშუულებაშო ართიანს ოლიმუდეს თიში სქუალეფი. მარა, უკულ 1200 წანას სულთანო გინირთჷ სალადინიშ ჯიმაქ ალ-ადილქ. ეგვიპტეშ უკულიანი აიუბიდი სულთანეფი არძა თიში გამნარყი რდჷ. 1230-იანი წანეფს სირიაშ ემირეფი ოცადუდეს ეგვიპტეშ კონტროლიშე გიშულას. თინეფიშ ჸათე ცადებეფიშ შედეგო სასულთანო გორთილი რდჷ. სულთან ას-სალიჰ აიუბიქ 1247 წანაშო ქიდეკინჷ სირია დო სახენწჷფო კინ აკაართიანჷ. უკულიანი პერიოდეფს აიუბიდეფქ მიოდინეს იემენი, ჰიჯაზი დო შქაწყარმალონაშ შანულამი ნორთი. 1249 წანას დოღურჷ ას-სალიჰ აიუბიქ. ახალი სულთანო გინირთჷ თიში სქუაქ ალ-მუაზამ თურან-შაჰიქ, ნამუთ მალას გეგთარაგვეს მამლუქეფქ. ჸათე მოლინათ გეთუ აიუბიდეფიშ მართუალაქ ეგვიპტეს. სირიაშ ემირეფი, გიშაკერზაფილო ალეპოშ ემირი ან-ნასირ იუსუფი, ოცადუდეს ეგვიპტეშ დორთინაფას, მარა უშედეგეთ. 1260 წანას მონღოლეფქ გემშეჭკირეს დო გორჩვეს ალეპო. უკულ მამლუქეფქ დამარცხეს დო გეგშარაჸეს მონღოლეფი. აიუბიდეფიშ დინასტიას ქასკიდჷ ხვალე ჰამაშ ტერიტორიაქ, ნამუსჷთ თინეფი, გითორაგვაფაშახ - 1341 წანაშახ მართუნდეს.
აიუბიდეფქ მიშეღეს კაბეტი თია რეგიონიშ, გიშაკერზაფილო ეგვიპტეშ ტრანსფორმაციაშა. ფატიმიდეფიშ მართუალაშ ბორჯის, ეგვიპტეშ სახენწჷფო რელიგია შიიზმი რდჷ. აიუბიდეფქ დომინანტური რელიგიათ სუნიზმი გინაშქვეს. აიუბიდეფიშ მართუალათ ეგვიპტექ მიოჭირინუ შანულამი ეკონომიკური წჷმოძინეფს.