დუდიშ ტვინი
დუდიშ ტვინი — ადამიერიშ ნერვული სისტემაშ ცენტრი, ნამუთ იდვალუაფუ დუდიშ ხოკოს. ადამიერიშ დუდიშ ტვინი დო შხვა ბჟაშუმუეფიშ ტვინი ჯინჯიერო ართიანშე მუთუნით ვარე გჷნორთელი, მარა ადამიერიშ დუდიშ ტვინი სუმშა დიდი რე, ვინდარო რსხულით კინ თი ზჷმაშ შხვა ბჟაშუმუშე.
დუდიშ ტვინიშ ნაგი
რედაქტირაფა
დუდიშ ტვინი დუდიშ ხოკოშ ხვრელეს რე. თიშ გჷმნართეფი რე: მოგჷრძე ტვინი, ხინჯი, ნათხემი, შქა ტვინი, შქამადვალუ ტვინი დო დიდი გვერდოსფეროეფი. დუდიშ ტვინს, თეშ მუჭოთ გაგაჩიშ ტვინს ინოდგჷ ჩე დო შქირუ ღვანდეფი. ჩე ღვანდი მიკმაშქვაფალ რეფს წჷმოქიმინუნს. თინეფი დუდიშ ტვინის გაგაჩიშ ტვინწკჷმა, თაშნეშე დუდიშ ტვინიშ ნორთეფს ართიან მეთმურსხუანს. შქირუ ღვანდი ზოხოთ იშაყარუ — გვირზილეფიშ სახეთ — ჩე ღვანდიშ დინოხოლე იშაყარუ. თეშ მოხ, შქირუ ღვანდი ტვინიშ გვერდოსფეროეფს დო ნათხემს მუკი-მუკი გოდგუ დო აკმოქიმინუნს დუდიშ ხოკოს.
მოგჷრძე ტვინი დო ხინჯი გაგაჩიშ ტვინიშ გაგჷნძორება რე, რეფლექსურ დო მიკმაშქვაფალ მუშობურობეფს არსულენს. მოგჷრძე ტვინიშ დო ხინჯიშ გვირზილეფი ოჭკომალიშ დორცუაფას, გურიშ ქიმინჯლას დო შხვა პროცესეფს არეგულირენა. ტვინიშ თე გჷმნართეფწკჷმა რე მერსხილი კანკუაშ, ყინტუაშ, წუალაშ რეგულირაფა, თაშნეშე დჷმათხილეფონი რეფლექსეფი: გურიშრია, გოჩიონუა, ხვალუა.
ნათხემი
რედაქტირაფაუშქაშეთ მოგჷრძე ტვინიშ ჟილეშე იდვალუაფუ ნათხემი. თიშ ჟინპიჯი წჷმოქიმინელი რე შქირუ ღვანდით — ხოკოთ, ნამუშ დინოხოლე ჩე ღვანდის იდვალუაფუ გვირზილეფი. ნათხემი ცენტრალური ნერვული სისტემაშ მიარე გჷმნართის მითმიარსხუ. ნათხემი წკანიტილ ოყარაფე აქტეფს არეგულირენს. მუჟამსჷთ ნათხემიშ ნორმალურო მუშობა აკოცენსჷნ, ადამიერეფი ოდინუანა ზუსტი, აკონწყილი ყარაფეფიშ დო რსხულიშ წონაწორობაშ ასქილადაფაშ ხანთის.
შქა ტვინი (მეზენცეფალონი)
რედაქტირაფაკუთეფს უჯღონანას ტონუსის, ოკათუ რსხულიშ პოზაშ ასქილადაფას, თის გინმურს ოჯინე დო ორჩქილე რეფლექსეფიშ რკალეფი. ახორციელენს უპიჯალე "მუ რე" რესფლექსის, დჷმთხილეფონი რეფლექსეფს: ოტოლიტეფიშ რზათ ნაღეზებუ რეცეპტორეფი ნერვულ იმპულსეფს გინმოჩანა ნერვული რზალეფით, ნამუთ გიშმურს შქა ტვინს, ნათხემს დო დიდი გვერდოსფეროეფიშ ხოკოს. შქა ტვინიშ თი ნეირონეფიშ მოჯალაგუა, ნამუეფით დოფამინს გჷმიღანს, პარკინსონიშ ლახარას იჭანუანს. დოფამინი ნეირომედიატორი რე, ნამუთ აკონტროლენს ჩნონჩხიშ კუთეფიშ ქიმინჯალას.
მოგჷრძე ტვინი
რედაქტირაფამოგჷრძე ტვინი, ხინჯი დო შქა ტვინი აკმოქიმინჷნს ტვინიშ ღერს. თაჸურეშე გიშმურს დუდიშ ტვინიშ 12 ჭკობა ნერვი. ნერვეფი ტვინს დუდს მადვალუ ოგინაფე ორგანოეფწკჷმა, კუთეფწკჷმა დო ჯარკვალეფწკჷმა მიორსხუანს. გაგაჩიშ ტვინიშ უშქაშე გაგჷნძორაფა რე. თაქ შქირუ ღვანდი გვერთათ იშაყარუ - გვირზილეფო. თაშ იდვალუაფუ შურიშღალაშ, გურიშ მუშობაშ, ოჭომალიშ მარცუაფალი სისტემაშ, ყინტუაშ, წუალაშ, კანკუაშ, ხვალუაშ, ჩიონიშ, შიკინუაშ, ეკოღალაფაშ, ჩელამურნტინაფაშ, ლეზვაშ გჷმაღალე ცენტრეფი.
- ფუნქციეფი
- რეფლექსური;
- მიკმაშქუმალარი.
შქამადვალუ ტვინი
რედაქტირაფაშქამადვალუ ტვინიშ მეშქაშალათ არძა რეცეპტორშე იმპულსეფი დიდი გვერდოსფეროეფიშ ხოკოს გინმაჩამუ, რთული მაჸარეფონი რეფლექსეფიშ უმენტაში ნორთი, მუჭომეფით რე გილულა, რულა, ნჩურუა მერსხილი რე შქამადვალუ ტვინწკჷმა.
დუდიშ ტვინიშ დიდი გვერდოსფეროეფი
რედაქტირაფაადამიერიშ ტვინიშ ჯგირო გოვითარაფილი დიდი გვერდოსფეროეფი შქა დო შქამაფვალუ ტვინს ფორჷნს. დიდი გვერდოსფეროეფიშ ჟინპიჯი — ხოკო — შქირუ ღვანდიშე რე წჷმოქიმინელი. ხოკოშ გიმე იდვალუაფუ ჩე ღვანდი, ნამუშ სისქას იდვალუაფუ ხოკოშგიმენი გვირზილეფი. გვერდოსფეროეფიშ ჟინპიჯი გოპუჭკონილი რე. ღარეფი დო კარკატელეფი ოშქაშეთ 2000—2500 სმ² — შახ ხოკოშ ჟინპიჯიშ ფართობის იკენს. თე ფართობიშ 2/3-შე უმოსი ინოტყობინელი რე ღარეფს. ხოკოს 14 მილიარდშახ ნერონი რე.
ირი გვერდოსფერო ღარეფით დორთილი რე ჸვაშ, ჭაშაშ, ფეთქაშ დო ჸვინფიშ წილეფო. არძაშე ტომბა რე ცენტრალური ღარი, ნამუთ ჸვაშ წილს ჭაშაშ წილშე გიშმართჷნს დო ელახიანი ღარი, ნამუთ ფეთქაშ წილს ეშმახურგუნს.
თაშნეშე ქოძირით
რედაქტირაფარესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა
შეგილებუნა ქოძირათ მედიაფაილეფი თემაშე „დუდიშ ტვინი“ ვიკიოწკარუეს.- დუდიშ ტვინი, ეჭარუა, ნორთეფი, ლახარეფი (ინგლისური), (გერმანული), (ფრანგული), (ესპანური)
- ედომუშამი ტვინიშ ატლასი
- High-Resolution Cytoarchitectural Primate Brain Atlases
- ფაქტეფი დო ცირფეფი ტვინიშ გეშა
- ადამიერიშ ტვინიშ ინტერაქტიული სუმგჷნაზჷმა ხეჭკუდი
ლიტერატურა
რედაქტირაფა- ლ. ნათაძე, ქსე, ტ. 4, ხს. 565, ქართი 1979