ვიქტორ ჰიუგო

ვიქტორ მარი ჰუგო (ფრანგ. Victor Marie Hugo; დ. 1802 წანაშ 26 ფურთუთას, ბეზასონს – ღ. 1885 წანაშ 22 მესის, პარიზის). რდჷ ფრანგი ჭარუ (პოეტი, პროზაიკოსი დო დრამატურგი), ფრანგული რომანტიზმიშ დუდი დო თეორეტიკოსი,საფრანგეთიშ აკადემიაშ მაკათური.

ავტორი ეტიენ ქარიატი, სირქა 1880

რინა დო მოღალობა

ვიქტორ ჰიუგო 1853 წანას

ჭარუშ მუმა, ჟოზეფ ლეოპოლდ სიგისბერგ ჰუგოქ (1773-1828), მიოჭირინუ ნაპოლეონიშ არმიაშ გენერალობას. ვიქტორ ჰიუგოშ დიდა, სოფი ტრებიუშე (1772-1821) - რდჷ გემეფიშ მინჯეშ ცირა სქუა, პოლიტიკური მეჯინელობეფით რდჷ როიალისტ-ვალტერიან. ჰიუგოქ ბაღანობაშ მაართა წანეფი მუკორთჷ შხვადოშხვა აკანეფს, კერძოთ, მარსელს, კორსიკას, ელბას (1803-1805), იტალიას (1807), მადრიდის (1811), სოდგა თიშ მუმა საქვარენდჷნ, დო სოჸურეშე თიშ თი ირიათო ირთუდჷ პარიზშა. მეშარალაქ მუმალ პოეტიშ შურს მუშობური ინნახანტა დიტუ დო გახაზირჷ თიშ რომანტიკული ქიანაშმეჯინელობეფი. ჰიუგო, მუ თითონ იჩიებუდუ̂ უმოს გვიანო, ნამდა ესპანეთი რდჷ თიშო „ჯადოსნური წყუ, ნამუშ წყარქ პოეტი დაშუმუ ოირიათოთ.“ 1813 წანას, ვიქტორ ჰიუგოშ დიდაქ, სოფი ტრებიუშექ, ნამუსჷთ საჸოროფო ურთიერთობეფი უღუდუ̂ გენერალი ლაგორწკჷმა, დეთხუ ქომონჯის დო სქუაწკჷმა ართო დიხორჷ პარიზის.

1822 წანას ჰიუგოქ ოსურო მიჸონჷ არდელ ფუშე. ათე თის ჰიუგოს დებადჷ ხუთი სქუაქ:

• ლეოპოლდი (1823-1823)
• ლეოპოლდინა (1824-1843)
• შარლი (1826-1817)
• ფრანცუა-ვიქტორი (1828-1873)
• ადელი (1830-1915)

1841 წანას ჰიუგო გეგშეგორეს საფრანგეთიშ აკადემიაშა, 1848 წანას - საფრანგეთიშ ერუანულ სხუნუშა.

მოქიმინჯალა დო საქვარუა

ილუსტრაციაშ ავტორი რე ლუკ-ოლივერ მასონი

მუჭოთ შხვა ბრელ მუშ ბორჯიშ ჭყინტი მაჭარალეფსჷნ, ჰიუგოშა ხოლო დიდი გოლინა უღუდუ̂ ფრანსუა შატობრიანს, ნამუთ რდჷ ლიტერატურული მიმალობაშ რომანტიზმიშ დო საართოთ საფრანგეთიშ გჷშარჩქინელი ფიგურა XIX ოშწანურას. ახალობას ჰიუგოქ გეგნოჭყვიდჷ, რდჷკო „შატობრიანო, ვარა მითინ ვარ“, დო მუჭო თიშ რინა ოკო რდჷკო თიშ წუმონულირიშ რინაშ მანგი. მუჭოთ შატობრიანინ, ჰიუგო ხოლო მიშეღანს მუშ თიას რომანტიზმიშ წჷმოძინაშ საქვარს, აღვენუ პოლიტიკას მუშ წონად აბანი, მუჭოთ რესპუბლიკანიზმიშ ლიდერსჷნ, დო გინოხორაფილი იჸი მუში პოლიტიკური მეჯინელობეფიშ გეშა. ორდოშე ეჸუნელი ჭარუაშ ნებაქ დო ზიტყვაშ ზოჯუაშ ნიჭიქ, ნამუთ რჩქჷდჷ ჰიუგოშ ორდოული ნახანდეფშენ, ჰიუგოს მალას მოუღუ ჯოხო. ჰიუგოშ მაართა პოეტურ კორობილ „ოდეფი დო შხვადოშხვა ლერსეფი“ (Odes et poésies diverses) გჷმობჟინაფილ რდჷ 1822 წანას, მუჟამს ჰიუგო რდჷ ხვალე 20 წანერი. მაფა ლუდოვიკო XVIII–ქ ჰიუგოს მიანიჭჷ ირწანიერი ფარაშ ჯილდო. ჰიუგოშ ლერსეფით კათა აჸონებული რდჷ თე ლერსეფიშ სპონტანურობათ დო სიქექეთ, მარა ათე კორობილიშ უკული მალას ჰიუგოქ გეგშაშკუ̂ შხვა – „ოდეფი დო ბალადეფი“ (Odes et Ballades), ნამუთ ჭარილქ იჸუ 1826 წანას, მაართა ტრიუმფიშე ხვალე 4 წანაშ უკული. Odes et Ballades-ქ გემწარჩქინჷ ჰიუგო მუჭოთ დიდ პოეტინ, მუჭოთ ოლერსე დო ობირე ზიტყვეფიშ ნანდული მაზოჯალინ.

ვიქტორ ჰიუგოშ მაართა მონჭაფილი ნახანდი ხანტური ლიტერატურაშ ჟანრის, „ღურა მესაჯებულიშ ეკონია დღა“ (ფრანგ. Le Dernier Jour d’un condamné) ჭარილი რდჷ 1829 წანას. თე ნახანდი ეთმეხანტჷნდჷ მუ ტონბას რდჷ მაჭარალი ენოჯინელი გარგანჩია სოციალურ პრობლემეფშა. „ღურა მესაჯებულიშ ეკონია დღა“-ს დიდ გოლინა აღვენუ ათე მაჭარუეფშა: ალბერ კამიუ, ჩარლზ დიკენს დო ფიოდორ მიხაილიშ სკუა დოსტოევსკიშა. ჰიუგოს სოციალურ თემაშენ შხვა ნახანდეფი ხოლო უღუდუ̂, ნამდგას ბრელ იჩინენდუნ, მარა, თე მაჭარალიშ საქიანოთ ჯოხოშ მუმაღალარქ იჸუ რსულფასამ რომანქ „პარიზიშ ნანაღორონთიშ ოხვამური“ (ფრანგ. Notre-Dame de Paris). ათე რომანქ გუმობჟინაფილქ იჸუ 1831 წანას დო მალას თელ ევროპაშ შხვადოშხვა ნინეფშა იჸუ თანგილქ. რომანიშ ართ-ართი ეფექტიქ იჸუ პარიზიშ ნანაღორონთიშ ჩოლიერ ოხვამურშა კათაშ გურგოჩამაშ მიკორთა. რომანიშ გჷმობჟინაფაშ უკული თე ოხვამეშა ვითოშალათ ტურისტიქ დიჭყჷ გილულა. ეშ გალე რომანქ ხე უნწყუ ჯვეში დგჷმილეფიშ პატიცემაშ ეკონწყუალას, ნამდგაშ თხილუა აქტიურო დიჭყეს რომანიშ გჷმობჟინაფაშ უკული.

ჰიუგოშ ხოლო ართ ჩინებული ნახანდი რდჷ „კოჩი, ნამუთ იძიცანს“.

ვიქტორ ჰიუგოშ დო ემილ ზოლაშ სასაფულე

საფრანგეთიშ პანთეონს, ნამუთ იკოროცხუ ქიანაშ არქიტექტურულ-ისტორიულ ძეგლო დო სოდეთ ქიანაშ ხვალე გიშარჩქინელ სქუალეფს ოსვანჯუანა.

საინტერესო ფაქტეფი

• ჰიუგოშ პატით, მერკურიშ ართ-ართ კრატერს გიორთვეს ჰიუგოშ ჯოხო
• „ჰიუგო“ — სოციონიკას რე ართ-ართი სოციონიკური ტიპი.
• ჰიუგოშენ არსებენს ათეშნერი ანეგდოტი: ართ წკანტილი დღას ჰიუგოქ ქიგიოდირთუ̂ პრუსიაშა მიმალ შარას. შარას ჰიუგო გაჩერჷ ჟანდარმიქ, ნამუსჷთ ჰიუგოშენ ანეთა აფუდჷ ეიოფშაფალი დო ნამუწკჷმა ათეშნერი დიალოგიქ მოურთუ̂:

ჟანდარმი: მუს საქვარენთ?

ჰიუგო: ბჭარუნქ

ჟანდარმი: მა გოკითხუთ, მუთ შიბულენთ შურდგჷმაშ ოშქარუას, ფარას? - ჰიუგო: კალამ დო ფურცელით.

ჟანდარმი: თაშით ქენუოჭარანთ: "ჰიუგო, კალამ დო ფურცელით მოვაჭარე."

ნახანდეფი

პოეზია

• ოდეფი დო პეოტური ცადეფი (Odes et poésies diverses, 1822);
• ოდეფი (Odes, 1823)
• ახალი ოდეფი (Nouvelles Odes, 1824).
• ოდეფი დო ბალადეფი (Odes et Ballades, 1826).
• ელახონური მოტივეფი (Les Orientales, 1829).
• დამორჩილიშ ფურცელეფი (Les Feuilles d’automne, 1831).
• აკოსერიშ ბირეფი (Les Chants du crépuscule, 1835).
• დინოხოლენ ხონარეფი (Les Voix intérieures, 1837).
• ჩხორიეფი დო ოროეფი (Les Rayons et les ombres, 1840).
• შურიშძიება (Les Châtiments, 1853).
• ფირქეფი (Les Contemplations, 1856).
• შარეფიშ დო ტყალეფიშ ბირეფი (Les Chansons des rues et des bois, 1865).
• კონწარი წანა (L’Année terrible, 1872).
• ბაბუთ რჯიებაშ ხელობუა (L’Art d'être grand-père, 1877).
• მუმა (Le Pape, 1878).
• რევოლუცია (L'Âne, 1880).
• შურიშ ოთხ ბორია (Les Quatre Vents de l'esprit, 1881).
• ოშწანურეფიშ ლეგენდა (La Légende des siècles, 1859, 1877, 1883).
• სატანაშ თება (La Fin de Satan, 1886).
• ღორონთი (Dieu, 1891).
• ლირიკაშ არძო ფერეფი (Toute la lyre, 1888, 1893).
• უბედური წანეფი (Les Années funestes, 1898).
• ეკონია გოტყვაცუა (Dernière Gerbe, 1902, 1941).
• ოკეანე (Océan – Tas de pierres, 1942).

დრამატურგია

• კრომველი (Cromwell, 1827).
• ემი რობსარტი (Amy Robsart, 1828, опубликована 1889).
• ერნანი (Hernani, 1830).
• მარიონ დელორმი (Marion Delorme, 1831).
• მაფა ხალისენს (Le roi s’amuse, 1832).
• ბორჯია ლუკრეცია (Lucrèce Borgia, 1833).
• მარია ტიუდორი (Marie Tudor, 1833).
• ანჯელო, პადუანელ ტირან (Angelo, tyran de Padoue, 1835).
• რუი ბლაზი (Ruy Blas, 1838).
• ბურგრაფეფი (Les Burgraves, 1843).
• ტორკვემადა (Torquemada, 1882).
• დუდიშული თეატრი. ჭიჭე პიესეფი დო ფრაგმენტეფი (Théâtre en liberté, 1886).

რომანეფი

’კოზეტიშ’ პორტრეტ შესრულებულ ემილი ბაიარიშ მიერ, ’ვარებულეფიშ’ პირველო გუმობჟინაფილ წიგნიშე(1862)

• ისლანდიარ ჰანი (Han d’Islande, 1823).
• ბიუგ-ჟარგალი (Bug-Jargal, 1826)
• ღურა მესაჯებულიშ ეკონია დღა (Le Dernier Jour d’un condamné, 1829).
• ნანაღორონთიშ პარიზიშ ოხვამური (Notre-Dame de Paris, 1831).
• კლოდე გე (Claude Gueux, 1834).
• ვარებულეფი (Les Misérables, 1862).
• ზუღაშ მოხანდეეფი (Les Travailleurs de la mer, 1866).
• კოჩი, ნამუთ იძიცანს (L’Homme qui rit, 1869).
• ოთხონეჩდომავითოსუმა წანა (Quatrevingt-treize, 1874).

პუბლიცისტიკია დო ესსეეფი

• ეტიუდ მორაბოშენ (Étude sur Mirabeau, 1834).
• ლიტერატურული დო ფილოსოფიური გჷმოცადილუეფი (Littérature et philosophie mêlées, 1834)
• რეინ. ჭარილი მაჸალეს (Le Rhin, 1842).
• ჭიჭე ნაპოლეონი (Napoléon le Petit, 1852).
• ჭარილეფი ლუი ბონაპარტის (Lettres à Louis Bonaparte, 1855).
• უილიამ შექსპირი (William Shakespeare, 1864).
• პარიზი (Paris-Guide, 1867).
• ხონარ გერნსიშე (La Voix de Guernsey, 1867).
• ოტებულობაშახ (Avant l’exil, 1875).
• ოტებულობაშ ბორჯის (Pendant l’exil, 1875).
• ოტებულობაშ უკული (Depuis l’exil, 1876, 1889).
• ართი დჷნოშურიშ ისოტირა (Histoire d’un crime, 1877—1878).
• ფანატიკოსეფი დო რელიგია (Religions et religion, 1880).
• ჩქიმი სქუა (Mes fils, 1874).
• ლა მანშიშ არქიპელაგი (L’Archipel de la Manche, 1883).
• მუ ბძირი მა (Choses vues, 1887, 1900).
• ალპეფი დო პირენეეფი (Alpes et Pyrénées, 1890).
• საფრანგეთი დო ბელგია (France et Belgique, 1892).
• პოსტ სკრიპტუმი ჩქიმ რინაშენ (Post-scriptum de ma vie, 1901).

რესურსეფი ინტერნეტის

• ჰიუგოშ ღურაშ 200 წანაშ დუდშა მეჯღუნილი პორტალი
• ჰიუგოშ ნახანდეფი შხვადოშხვა ნინაშა დო შხვადოშხვა ფორმატის
• ჰიუგოშ ნახანდეფიშ რსული ვერსიეფი
• ჰიუგოშ ლერსეფი Archived 2005-12-28 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
• ვიქტორ ჰიუგოშ მაჸალეეფიშ ჯარალუა Archived 2008-04-11 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
• ჰიუგოშ რინა დო აკოქიმინჯალა