იან ოორტი
იან ჰენდრიკ ოორტი (ნიდ. Jan Hendrik Oort; დ. 28 პირელი, 1900, ფრანეკერი, ფრისლანდია, ნიდერლანდეფი — ღ. 5 გერგობათუთა, 1992, ლეიდენი, ობჟათე ჰოლანდია, ნიდერლანდეფი) — ნიდერლანდარი ასტრონომი.
| იან ოორტი | |
| ნიდ. Jan Oort | |
 იან ჰენდრიკ ოორტი 1961 წანას | |
| დაბადებაშ თარიღი: | |
|---|---|
| დაბადებაშ აბანი: | |
| ღურაშ თარიღი: |
გერგობათუთა 5, 1992 (92 წანერი) |
| ღურაშ აბანი: |
ლეიდენი, ობჟათე ჰოლანდია, ნიდერლანდეფი |
| მენოღალობა: | |
| ომენცარე სფერო: | |
| სამუშაშ აბანი : | |
| ალმა-მატერი: | |
| ომენცარე ხემანჯღვერი: | |
| ჯილდოეფი დო პრემიეფი: |
ჟიულ ჟანსენიშ პრემია (1947) |
ბიოგრაფი დო მენცარული რკვიებეფი
რედაქტირაფაიან ოორტი გურაფულენდჷ გრონინგენიშ უნივერსიტეტის. გურაფაშ თებაშ უკულ, 1922 წანას ამერიკაშა მიდართჷ დო მუშენდჷ იელიშ ობსერვატორიას, ფრენკ შლეზინგერიშ ასისტენტო. 1924 წანას ოორტიქ ნიდერლანდეფიშა დირთჷ. 1926 წანას გრონინგენიშ უნივერსიტეტიშე მიპალუ დოქტორიშ ხარისხი დო მუშობა ქიდიჭყჷ ლეიდენიშ უნივერსიტეტის, სოდეთ 1930 წანაშე რდჷ ასტრონომიაშ ლექტორი დო 1935 წანაშე პროფესორი. 1930-იან წანეფს ოორტის შეულებუდჷ მენცარული კარიერა გაგინძორუკო ჰარვარდიშ დო კოლუმბიაშ უნივერსიტეტეფს, მარა ლეიდენიშ უნივერსიტეტის ქუდოსკიდჷ. 1934 წანაშე ოორტი რდჷ ლეიდენიშ ობსერვატორიაშ დირექტორიშ ასისტენტი. 1935-1948 წანეფს იან ოორტი რდჷ საირქიანო ასტრონომიული რსხუშ გენერალური მელამოსე.
იან ოორტიქ მიშეღჷ დიდი მენცარული კონტრიბუცია ჩქინი გალაქტიკაშ მეშხურეშ შარაშ რკვიებაშა. ოორტიქ დანტკიცჷ ნამდა გალაქტიკა ირთანს დო თიში ცენტრი ბჟა ვა რე. 1932 წანას ოორტიქ წჷმარინუ რუმე მატერიაშ არსებობაშ იდეა. ოორტიქ ძირუ დო გიმირკვიუ გალაქტიკური ჰალო. იან ოორტო გურაფულენდჷ კომეტეფს ხოლო დო რე ავტორი შხვადოშხვა რევოლუციური ჰიპოთეზეფიშ კომეტეფიშ გეშა. იან ოორტიშ ჯოხონობაშ რე ოორტიშ მუნაფა, ოორტიშ კონსტანტეფი დო ართი ასტეროიდი. იან ჰენდრიკ ოორტიქ ღურუ 1992 წანაშ 5 გერგობათუთას, 92 წანერქ. ოორტიშ ღურაშ გეშა ინდოარი ასტროფიზიკოსიქ სუბრაჰმანიან ჩანდრასეკარიქ თქუ: ასტრონომიაშ დიდი ჭყონიქ ეკირთჷ დო ჩქი ხოლო ბდინუთ თიში ოროშ უმუშო. კოსმოსიშ ევროპული სააგენტოშ ოფიციალური ვებსაიტიშ აზრით იან ოორტი რდჷ XX ოშწანურაშ ართ-ართ უდიდაში ასტრონომი. ოორტი მერჩქინელი რე რადიოასტრონომიაშ პიონერო.
ჯილდოეფი დო პრემიეფი
რედაქტირაფა- 1942: ბრიუსიშ მენდალი
- 1946: ასტრონომიაშ ომაფე ჯარალუაშ ორქოშ მენდალი
- 1946: ჟანსენიშ მენდალი
- 1947: ჟიულ ჟანსენიშ მენდალი
- 1951: ჰენრი ნორის რასელიშ ლექციაშ პრემია
- 1959: ლონდონიშ ომაფე ჯარალუაშ მაკათური
- 1966: ვეტლესენიშ პრემია
- 1967: იანსკიშ პრემია
- 1972: კარლ შვარცშილდიშ პრემია
- 1984: ბალცანიშ პრემია
- 1987: კიოტოშ პრემია
ლიტერატურა
რედაქტირაფა- Pieter C. van der Kruit: Jan Hendrik Oort. Master of the Galactic System. Springer Nature, 2019. ISBN 978-3-030-17800-0