იდი ამინი
იდი ამინ დადა ოუმე (ინგლ. Idi Amin Dada Oumee, დ. 30 მესი, 1928 — ღ. 16 მარაშინათუთა, 2003) — უგანდარი ოურდუმე მოღალე დო პოლიტიკოსი, უგანდაშ პრეზიდენტი 1971-1979 წანეფს.
| იდი ამინი | ||
_gtfy.00132_(cropped).jpg) ამინი გოეროშ გენერალური ასამბლეას, 1975 წ. | ||
| უგანდაშ მა-3 პრეზიდენტი | ||
|---|---|---|
| პოსტის გერინაშ ბორჯი | ||
| 25 ღურთუთა, 1971 – 11 პირელი, 1979 | ||
| ვიცე-პრეზიდენტი | მუსტაფა ადრისი | |
| წიმოხონი | მილტონ ობოტე | |
| მონძე | იუსუფ ლულე | |
| დუნაბადი | 30 მესი, 1928 კამპალა, უგანდა | |
| ნაღურა | მარაშინათუთა 16, 2003 (75 წანერი) ჯიდა, საუდიშ არაბეთი | |
| მუმა | ამინ დადა ნიაბირა ტომურესუ | |
| ნანა | აიშა ჩუმარუ აატე | |
| ალმასქუ | 1. მალიამუ 2. კეი ადროა 3. ნორა 4. მედინა 5. სარა კიოლაბა | |
| სქუალეფი | 43 | |
| რელიგია | ისლამი | |
| ხეშმოჭარუა |  | |
1946 წანაშე ნინალენდჷ ბრიტანეთიშ კოლონიური არმიას, სოდეთ ლეიტენანტობას მიოჭირინუ. 1962 წანას უგანდაქ ბრიტანეთიშე ზოხორინელობა გეგმაცხადჷ. ამინიქ ოურდუმე კარიერა უგანდაშ აკოანჯარაფილი ნძალეფს გაგინძორჷ დო გინირთჷ მაიორო. 1965 წანას ამინი ქუდარინეს უგანდაშ აკოანჯარაფილი ნძალეფიშ მანჯღვერთარო. ამინის გლახა ურთიართალა უღუდჷ უგანდაშ პრეზიდენტი მილტონ ობოტეწკჷმა, ნამუქჷთ ამინიშ ჭოფუა ხოლო მინდომუ. 1971 წანას ამინიქ მანწყუ ოურდუმე გინორთა, ობოტუშ თარობა ქუდახუ დო ხეშულობა მუქ ქაშეჸოთჷ ხეშა.
მართუალაშ გოძვენას, ამინიქ გამათხოზჷ პოლიტიკური ოპონენტეფს, აზიარეფი (ინდოარეფი) უგანდაშე გეგშარაჸუ, კონწარო ოქცუდჷ შხვა ეთნოსეფს. გალენური პოლიტიკას, ამინიქ ქიმიოტუ პრო-ბჟადალური კურსი დო ხოლო ურთიართალა გაჭყჷ სხუნუეთიწკჷმა. 1976 წანას, ამინიქ ხუჯი დუკინჷ პალესტინარი ტერორისტეფს, ნამუეფქჷთ ფრანგული ავიალაინერი (ნამუთ თელ-ავივიშე პარიზიშა მეფურინუნდჷ) ქიხვამილეს დო ქუდახუნეს უგანდაშ ნოღა ენტებეს. ჸათეს, უკულ მაჸუნჷ ისრაელიშ წჷმოძინელი ოპერაციაქ ტყვეეფიშ გადუდიშულებერო (ენტებეშ ოპერაცია). 1978 წანას, ამინიქ მინდომუ კაგერაშ ოლქიშ მიდაღალა ტანზანიაშა. ჸათე ღანკით, უგანდაშ არმიაქ ტანზანიაშა გემშეჭკირჷ. თე წანაშ 2 გერგობათუთას, ტანზანიაქ უგანდას ლჷმა გეგმუცხადჷ. ტანზანიაშ არმიაქ შანულამი ოურდუმე წჷმოძინეფს მიოჭირინუ. ტანზანიარეფქ დო თინეფიშ მოხუჯე არჸებულეფქ, 1979 წანას 10-11 პირელს, უგანდაშ ნანანოღა კამპალა გეჭოფეს. ამინი გეგთარაგუეს დო უგანდაშე ონტინეს. თიქ დიო ლიბიაშა მიდართჷ, უკულ ერაყიშა დო ბოლოს საუდიშ არაბეთიშა. ამინიქ ოცხოვრებელო ქუდოსკიდჷ საუდიშ არაბეთის, სოდეთ დოღურჷ 2003 წანაშ 16 მარაშინათუთას.
ამინი მერჩქინელი რე მაეჩა ოშწანურაშ ართ-ართ უკონწარაში დესპოტო, ნამუშ მართუალაშ შედეგო გოჭყორდჷ დოხოლაფირო გვერდი მილიონი ადამიერქ. ამინიშ მართუალა, თაშნეშე იხასიათებუდჷ კორუფციათ, ნეპოტიზმით დო სახენწჷფოშ ეკონომიკური კოლაფსით.