კამბისე II
კამბისე II, კამბუჯია (ჯვ. სპარ. 𐎣𐎲𐎢𐎪𐎡𐎹) — აქემენიანეფიშ იმპერიაშ მაჟირა მაფა ჯვ. წ. 530-522 წანეფს, კიროს დიდიშ მონძე დო უნჩაში სქუა.
| კამბისე II 𐎣𐎲𐎢𐎪𐎡𐎹 | |
 კამბისე (კვარჩხანი), მუჭოთ ეგვიპტეშ ფარაონი ბირგულს უშქვანს აპისის | |
| აქემენიანეფიშ იმპერიაშ მაფა | |
|---|---|
| პოსტის გერინაშ ბორჯი | |
| ჯვ. წ. 530 – ჯვ. წ. 522 | |
| წიმოხონი | კიროს II დიდი |
| მონძე | ბარდია |
| პოსტის გერინაშ ბორჯი | |
| ჯვ. წ. 525 – ჯვ. წ. 522 | |
| წიმოხონი | ფსამეტიქ III |
| მონძე | ბარდია |
| ნაღურა | ჯვ. წ. 522 წანაშ კვირკვე ჰამა, ებერ-ნარი |
| მუმა | კიროს II დიდი |
| ნანა | კასანდანა |
| ალმასქუ | ატოსა როქსანა ფედიმა |
| რელიგია | ინდოირანული რელიგია (შილებე რდუკო ზოროასტრიზმი) |
მუამუშიშ ხეშუულებაშ თუდო, ჯვ. წ. 538 წანას კამბისე ნინალენდჷ ოორუე ბაბილონეთიშ მამართალო. ბაბილონური ტექსტეფს ბაბილონიშ მაფათ იშინუაფჷ. ჯვ. წ. 530 წანას კიროს დიდიქ კამბისე წჷმარინუ წორომამართალო. კინ თე წანას, კიროსიქ წიმიჭყჷ ოურდუმე ექსპედიცია ცენტრალური აზიას მახორუ გეგია ტომეფიშ მასაგეტეფიშ მეხჷ. ჸათე ოურდუმე კამპანიაშ მიმალობას დოღურჷ კიროსიქ. მუამუშიშ ღურაშ უკულ აქემენიანეფიშ იმპერიაშ ხვისტაშა ეშართჷ კამბისექ. თიქ კიროსიშ პოლიტიკა გაგინძორჷ.
კამბისექ ქიდიჸუნუ ოორუე აფრიკა, გიშაკერზაფილო ეგვიპტე. ჯვ. წ. 525 წანას ეგვიპტეშა გემშეჭკირჷ დო პელუზიუმიშ ლჷმას დამარცხჷ ეგვიპტარეფი. უკულ გეჭოფუ მემფისი, გემშართჷ ეგვიპტეშ ნანანოღა საისიშა დო დუდი ფარაონი გეგმაცხადჷ. ეგვიპტეშ უკულ კამბისექ ქიდეკინჷ კირენაიკა.
ჯვ. წ. 522 წანაშ მელახის, სპარსეთის ქუმოხვადჷ არყებაქ. კამბისექ გინოჭყვიდჷ სპარსეთიშა დორთა, მარა შარას, თეხანური ნოღა ჰამას, დოღურჷ. კამბისეს სქუა ვაჸუნდჷ დო თიში ღურაშ უკულ თიში მონძე რდჷ უკულაში ჯიმა ბარდია (ჯვეშბერძენულო სმერდისი), ნამუთ ხვალე ჭიჭე ბორჯიშ გოძვენას მართუნდჷ იმპერიას. ბარდია (სმერდისი) გეგთარაგუ დარიოსიქ, ნამუქჷთ ხოლო უმოსო გადიდჷ დო განძალიერჷ აქემენიანეფიშ იმპერია.
ბეჰისთუნიშ მიკნაჭარა (ნამუშ ავტორო დარიოსი მირჩქინუაფჷ), შინანსჷ ართი მოგვის, მიდგარენი გაუმატას, ნამუქჷთ დუდი კიროსიშ სქუა სმერდისო გეგმაცხადჷ, ეარყჷ დო ხვისტა ხეშა ქაშეჸოთუ. მიკნაჭარაშ მეჯინათ, ნანდული სმერდისი კამბისექ მართუალაშ დაჭყაფური წანეფს დოჸვილჷ. მარა სმერდისიშ ჸვილუაშ ამბე ხარხის ვაგუგებუ.
შინელი ამერიკალი ისტორიკოსიშ ალბერტ ოლმსტედიშ აზრით, სმერდისი კამბისეს ვაუჸვილჷ დო ადამიერი ნამუქჷთ კამბისეშ მეხჷ ჯვ. წ. 522 წანას ეარყჷ, რდჷ რეალურო სმერდისი. ოლმსტედიშ აზრით კამბისექ სმერდისი დოჸვილუდა, მუჭო შილებედჷ თე ამბე წანეფიშ გოძვენას მითინქ ვეგეგუკონჷ? თაშნეშე, უჩინებუ მოგვის ხვისტა ჸათაშ ეფას ხეშა ვაშაყოთინედუ. რცუ სმერდისიშ ამბე შილებე გიმიგონუკო კამბისექ, მუში ჯიმაშ პრეტენზიეფიშ დელეგიტიმაციაშო. უკულ თე ნარატივი დარიოსიქ ხოლო ქირგებუ, მუშენდა გამართუკო კამბისეშ ლეგიტიმური მონძეშ ხვისტაშე გითორაგვაფა.
ჯვეში ბერძენი ისტორიკოსი ჰეროდოტე კამბისეს მიშინუანს მუჭოთ ხანგა მაფას, ნამუსჷთ უღუდჷ მენტალური პრობლემეფი დო ნამუქჷთ მართუალაშ ბორჯის გლახა საქმეეფი აკეთჷ. მაგალთო თის დუჸვილჷ აპისი, გლახათ მუქციებუ ეგვიპტური რელიგიაშა, დუჭუ ფარაონი იაჰმეს II-შ ცხედარი დო შხვა. მარა რეალურო თაშ ვაჸოფე. კამბისე პატის არძენდჷ ეგვიპტური ღორონთეფს დო ეგვიპტურ რელიგიური რიტუალეფს ხოლო მონაწილენდჷ. თაშნეშე, ჰეროდოტე კამბისეს სიხანგეთ უთვალუნს თის, ნამდა კამბისეს ოსურო ქუმუჸონაფჷ მუში დალეფი. მარა თე პერიოდის დალეფიშ ოსურო მოჸონაფა მეღებული პრაქტიკა რდჷ.