მასაი
მასაი — კენიას დო ოორუე ტანზანიას მახორუ გვერდო გეგია ნილოთური კათაშ ეთნიკური ბუნა. გიშაგორილი მუკაქუნალიშ ბჟაეიოლ აფრიკაშ სპორტული მაჯინობაშ პარკეფიშ გოხოლუას რინაშ გეშა, მასაიშ კათა აფრიკაშ შხვა ეთნიკურ ბუნეფს შქას არძაშე უჯგუშო რე ჩინებული.[1] თინეფი მასაიშ ნინაშა რაგადანა, ნამუთ ნილო-საჰარაშ ნინეფიშ ფანიაშა მიშმურს დო უმუჯგირუანს დინკაშ და ნუერიშ ნინეფს. 2009 წანაშ მუნაჩემეფით, კენიას 453 000 მასაი ოხორანს; 1989 წანას თე რიცხუ 377 000 რდჷ, 2000 წანას - 400 000.
ტანზანიაშ დო კენიაშ თარობეფი ირნერო ხეს უნწყუნა პროგრამეფს, ნამჷ-და მასაიშ კათაქ მუშ გვერდო-გეგია რინაშ სტილი მიოტუასჷნ, მარა თინეფი კინ აგჷნძორენა ტრადიციულ კოსტიუმეფიშ მუკოქუნას.[2] ბოლო ბორჯის, ორგანიზაცია ოქსფამქ გაცხადჷ, ნამჷ-და მასაიშ კათა კლიმატური თირუაშ გიმე რე, თიშენ ნამჷ-და გოტიოზაფილ არეალეფს ვაშელებუამი რე თინეფიშ ტრადიციული ოფუტეშ მეურნობაშ წარმება.[3] ტანზანიას დო კენიას მახორუ მასაიშ ტომეფი გურგონწყუმილო აუხვადჷნა ოფუტეეფს მუნეფიშ კულტურაშ, ტრადიციეფიშ დო რინაშ წესიშ ოძირაფალო მულირ ტურისტეფს.[4]
ეჭარუა, ისტორია
რედაქტირაფამასაიშ კათაშ მუდანობა დოხოლაფიორო 900 ვითოშ ადამიერშე მილიონშახ იკოროცხუ, თინეფშე, შხვადოშხვა ფასებათ, 350 000—453 000 კენიას ოხორანს. მართალი რე, თე სტატისტიკაშ სითინე საეჭო რე, თიშ გეშა ნამჷ-და თე რაიონს მახორობაშ ეჭარუა ვაეფექტური რე, მასაიშ კათას პასპტორტი ვაუღჷ, ჩინებული რე, ნამჷ-და თე კათაშ მუდანობაქ ოგინაფალო მირკჷ ორულუე ლახარაშ უკული, ნამუთ გჷნმიღალუაფუ ხოჭო ცეცეშით.
მასაიშ ნინა ნილოსიშ ნინეფიშ ბუნაშ ფანიას ორხველჷ, დო თაჸურეშე საეჭოთ, ნილოსიშ რზენშე სუდანშა დო ცენტრალურ, ობჟათე-ბჟადალ კენიაშა გინორთეს, დიო ხოლო 1500 წანას, ნამუქჷთ მიჸონ მორჩქვანაფილი ჩხოლარეფი. თიშ უმკუჯინალო, ნამჷ-და შხვა აფრიკული ტომეფი აკმაგანდეს ცივილიზაციეფს დო დუთმარსხუანდეს ომაფეეფსჷნ, მასაიშ კათას დღას ვემუტებუ მუნეფიშ გეგიალაშ რინაშ წესი. თი ტერიტორიეფი, ნამუთ ხე მიოჭირჷნაფალი რდჷ გეგიეფშონ, ურბანიზაციაშ გეშა ოგინაფალო მირკჷ, თაშნეშე ცივილიზებული ტყაჩირეფიშ - მასაი-მარაშ დო სერენგეტიშ გეშა.
დიო ხოლო XIX ოშწანურას, მასაიშ კათა ედომუშამო აკონტროლენდჷ სავანეფს დო გაჭირებათ დჷთმაჸუნუდეს აპიჯაფეფს ევროპალეფწკჷმა. მარა, გოფაჩილჷ ოლურუე ლახარაშ ეპიდემიაქ, ნამუთ გჷნმუღუდჷ ხოჭო ცეცესჷნ, მასაეფიშ შანულამ დოდაღარაფა გჷმიჭანუ.
თიშ უმკუჯინალო, ნამჷ-და მასაეფი ჩინებულეფი რენა მუჭოთ კონწარი მალიმორეფი, თინეფიშ კულტურაშ ცენტრის რე ორინჯი. ართ-ართი წიმინდე რწუმა რაგადანს, ნამჷ-და ჭვემაშ ღორონთი ნგაიქ არძა ორინჯი მასაიშ კათას ქჷმეჩჷ, თეშ გეშა არძა, ნამუსჷთ ორინჯი ჸუნსჷნ, მუდგაიჸინ ბორჯის მეუხირუდესკონ ოკო მასაეფშა. თექ მუსხიშა გჷმიჭანუ შხვა ტომეფწკჷმა სერიოზული კონფლიქტი, მუჟამსჷთ მასაიშ კათა „მუნეფიშ დორხველობაშ“ დორთინას ცადენდესჷნ. მასაიშ კათა ჸუდეეფს აკმაგანს გიშასქირაფილ ნაკელშე, ჩხოუშ ზისხირიშ შუმა თინეფიშ კანკალე წიმინდე რიტუალიშ ნორთი რე.
მუჟამსჷთ კენიას ტურიზმიქ გოპეულუნ, მასაეფს ვეშიალებეს სავანეფშა მუნეფიშ კონტროლიშ ღვენჯობაქ. ტურიზმის პრაქტიკულო ვაგუჯგირებუ მასაეფიშ რინა. მასაეფი სურათიშ დუდიშულო გჷნოღალაშ კვარზალს ვერძენა ფარაშ გინოგაფაშ უმუშო დო გლახათ უჯინენა „კორსანტული“ ფოტოეფიშ გჷმობჟინაფას.
ჩინებული მასაეფი
რედაქტირაფა- დევიდ რუდიშა — 2012 წანაშ ოლიპიური ჩემპიონი, 800 მეტრის რულაშ მოსოფელიშ რეკორდსმენი.
- ბოლაჯი ბადეჯო — გინოღალირი რე ფილმს „ურცხო“, ლაჸაფენს ურცხოშ როლს.
რესურსეფი ინტერნეტის
რედაქტირაფა
- African Roots Foundation Archived 2012-07-02 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Maasai online dictionary
- Maasai Aid Association
- Working for a just and self-sustaining community for the Maasai People Archived 2009-10-19 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Mara Triangle Maasai Villages Association
- Network of Change Organization for Maasai Archived 2009-06-16 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
- Maasai communication/info exchange - NOC Community Archived 2008-12-20 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
სქოლიო
რედაქტირაფა- ↑ Maasai - Introduction Jens Fincke, 2000-2003
- ↑ The Last of the Maasai. Mohamed Amin, Duncan Willetts, John Eames. 1987. Page 122. Camerapix Publishers International. ISBN 1-874041-32-6
- ↑ “Maasai 'can fight climate change'“, BBC News, 18 August 2008.
- ↑ Visiting a Maasi Village Archived 2011-05-11 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.