მონოთეიზმი (ბერძენ. μόνος = აკა დო θεός = ღორონთი), ართღორონთიანობა, თე ვარა თი რელიგიას აკა ღორონთიშ არსებობა, აწმუდირთუ პოლითეიზმის, მიარეღორონთიანობას. ფორმალურო მონოთეისტურო იკოროცხუ იუდაიზმი (იაჰვე), ქირსიანობა (სუმელა), ისლამი (ალაჰი). ქირსიანული სუმელა სუმსახეამი რე. ზიგმუნდ ფროიდიქ მუშ ანტირელიგიურ პამფლეტის "მოსე დო მონოთეიზმი" (1950) თეჯგურა იდეა წჷმარინუ: მოსე ფარაონიშ მოინალე რდჷ. ფარაონქ ეხნატონქ ცადჷ ეგვიპტეშა ართი ღორონთიშ – ატონიშ კულტიშ მიშაღალა. თის რეფორმას წჷმი აწუდირჷ ქურუმობაქ დო მუჭოთ ფარაონქ დოღურუნ, ბჟაშ ღორონთ ატონიშ ამბექ ხოლო გეთუ. მოსექ ცადჷ თე იდეა ურიეფშა გემშუღალუდჷკონ, მარა კათაქ თინა დოჸვილჷ, მარა უკული დინარღჷ, მოსე იშენით გაღორონთესია. თე საინტერესო იდეა ხვალე ვარაუდეფს გეპონჷ, ზიგმუნდ ფროიდი გინაფულენს თეს დო მიოწურუანს: დოსაბუთაფა ჩქიმ ნახანდას "ტოტემი დო ტაბუს" ვაკეთია. იგურიშხონარებუ თიში "ოიდიპოსიშ კომპლექსი", სქუალეფიშით მუმაშ ჸვილუა, უკული დანარღება, მუმაშ გოღორონთაფა დო თიშ ჯოხოშა ჩხოლარიშ ტოტემო გჷმოცხადაფა. ფსიქოანალიზიშ თეჯგურა შარათ (ნამუსჷთ ოსხირო სქესობური მეკონჭეფი ათოჸუნს – ეჭვიანობა მუმაშა ნანაშით), არგამა რე მონოთეიზმი ვეინწყუმუაფუ, დასაბაღი არგუმენტაციაშ ვარსებობაშ გეშა.
