პორტუგალიაშ ომაფე
პორტუგალიაშ ომაფე (პორტ. Reino de Portugal, ლათ. Regnum Portugalliae) — მონარქია ბჟადალი პირენეშ ჩქონს, თეხანური პორტუგალიაშ რესპუბლიკაშ წიმოხონი სახენწჷფო. არსებენდჷ 1139 წანაშე 1910 წანაშახ. მუში ჸოფაშ გოძვენას შინელი რდჷ შხვადოშხვა ჯოხოდვალეფით: 1415 წანაშე თის მიშინუანდეს მუჭოთ პორტუგალიაშ დო ალგარვეშ ომაფეს, დო 1815-1822 წანეფს — პორტუგალიაშ, ბრაზილიაშ დო ალგარვეშ გოართოიანაფილი ომაფეს.
|
პორტუგალიაშ ომაფე | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| ჰიმნი პატრიოტული ჰიმნი (1809–1834) ქარტიაშ ჰიმნი (1834–1910) | |||||||||
 პორტუგალიაშ ომაფე 1800 წანას | |||||||||
| ნანანოღა | კოიმბრა (1139–1255) ლისაბონი (1255–1808) ანგრა-დუ-ეროიჟმუ (1580–1582) რიო-დე-ჟანეირო (1808–1821) ლისაბონი (1821–1910) ანგრა-დუ-ეროიჟმუ (1830–1834) | ||||||||
| ნინა | ოფიციალური ნინეფი: პორტუგალიური, ლათინური | ||||||||
| რელიგია | კათოლიციზმი (ოფიციალური) | ||||||||
| ფარაშ ართური | დინეირო (1139–1433) რეალი (1433–1910) | ||||||||
| ფართობი | 90,000 კმ² (1300) | ||||||||
| მახორობა | 800,000 (1300) | ||||||||
| დუდალაშ ფორმა | ფეოდალური კონსტიტუციური მონარქია (1139–1698) აბსოლუტური მონარქია (1698–1820; 1823–1826; 1828–1834) უნიტარული პარლამენტარული გვერდო-კონსტიტუციური მონარქია (1822–1823; 1826–1828; 1834–1910) | ||||||||
| მონარქი | |||||||||
| - 1139–1185 | აფონსუ I (მაართა) | ||||||||
| - 1908–1910 | მანუელ II (ეკონია) | ||||||||
| პრემიერ-მინისტრი | |||||||||
| - 1834–1835 | პედრუ დე სოუზა ჰოლშტეინი (მაართა) | ||||||||
| - 1910 | ანტონიუ ტეიშეირა დე სოუზა (ეკონია) | ||||||||
.svg)
_-_Lesser.png)
მაჩხორა ოშწანურას დირსხუ პორტუგალიაშ ოგრაფექ, ვიმარა პერეშიშ ხემანჯღვერობათ. პერეში დუდშე ასტურიაშ ომაფეშ ვასალი რდჷ. 1097 წანას პორტუგალიაქ გინირთჷ ლეონიშ ომაფეშ ნორთო. სან-მამედეშ ლჷმაშ უკულ, დირსხუ პორტუგალიაშ ზოხორინელი სახენწჷფოქ. 1383-1385 წანეფიშ კრიზისიშახ პორტუგალიაშ ომაფეს მართუნდჷ ბურგუნდიული დინასტია. 1385 წანაშე ხეშულობა ხეშა ქაშეჸოთეს ავისიშ დინასტიაშ წჷმმარინაფალეფქ.
XV-XVI ოშწანურეფს პორტუგალიაქ გინირთჷ კოლონიური იმპერიათ. 1580-1640 წანეფს პორტუგალიაშ ომაფე მიშმეშჷ იბერიაშ უნიაშა, ჰაბსბურგეფიშ ესპანეთიწკჷმა ართო.
1640-1668 წანეფიშ რესტავრაციული ლჷმაშ უკულ, ზოხორინელი პორტუგალიას მართუნდეს ბრაგანსაშ დო ბრაგანსა-საქსენ-კობურგ-გოტაშ დინასტიეფი. ჸათე პერიოდეფიშე პორტუგალიაშ ომაფეშ გოლინაქ ჭიეჭიეთ დეღამაკჷ, მარა თიში პოზიციეფი მოსოფელიშ მასშტაბით იშენი შანულამი რდჷ, მუშენდა პორტუგალია დიო ხოლო ინარუნენდჷ ბრაზილიას. ბრაზილიაშ დუდიშალაშ უკულ, პორტუგალიას უღუდჷ ცადებეფი, მუში პოლიტიკური გოლინა გუფართინუაფუდუკო აფრიკაშ კონტინენტის, მარა ინგლის-პორტუგალიაშ 1890 წანაშ კონფლიქტიშ შედეგო, თიში ტერიტორიული ექსპანსიაქ გაჩენდჷ.
1910 წანაშ 5 გჷმათუთას, პორტუგალიას მოხვადუ რევოლუციაქ, შედეგო გეგნარაგვეს მონარქია დო დირსხუ პორტუგალიაშ მაართა რესპუბლიკაქ.
პორტუგალიაშ ომაფეშ დუდალაშ ფორმა ფშხირას ითირუდჷ. 1822 წანაშახ თინა რდჷ აბსოლუტური მონარქია. დონთხაფაშახ პორტუგალიაშ ომაფე წჷმარინუანდჷ გვერდო-კონსტიტუციური მონარქიას.
ლიტერატურა
რედაქტირაფა- Mark Willner, George Hero, Jerry Weiner, Global History Volume I: The Ancient World to the Age of Revolution (2006)
- José Mattoso, António Manuel Hespanha, História de Portugal 4: O Antigo Regime (1620–1807), (1998)