ერნესტ ჰემინგუეი: გინორთი გინოჯინეფს შქას

|<span style="white-space: nowrap;">'''დაბადებაშ თარიღი:'''</span> = 21, 07, 1899

[[1916]] წანას თიქ სასკოლესასკოლო [[ჟურნალი|ჟურნალც]] ბეშტუ ობაღანე თხობელუა "მანიტუშ სასამართო", სოდეთ ეჭარილი რდჷ ოორუეშ ეგზოტიკა დო [[ინდიარეფი|ინდიარეფიშ]] ფოლკლორი. გეჸვენჯი ნომერცნომერს თიქ ბეშტუ თხობელუა "ირფელი კანიშ ფერსიეფერსი რე", სოდეთ თიქ ეჭარუეჭარჷ ლიკვით რკინებაშ უწუნდურ განეფი. 1916 წანაშ ზარხულც სკოლაშ თებაშ უკული თიქ გჷნოჭყვადჷ, მასქერეფშე ზოხორინელო ოორუე [[მიჩიგანი (შტატი)|მიჩიგანშა]] ულა ოშარალუშა, მუში მაჸალეეფწკჷმა ართო.

ჰემინგუეი ნორთი რდჷ [[1920-ამ წანეფი]]შ [[პარიზი]]შ ურცხოარ ჭარუეფიშ პლეადაშ "დინაფილი მოითჷრი", ტერმინი, ნამუთ მაართანომაართათ გჷმირინუ დო პოპულარულო გჷნაშკვჷგჷნაშქვჷ [[შტაინი, გერტრუდ|გერტრუდ შტაინქ]]. თის მონკა სოციალურ რინა უღუდჷ, ოთხშა იჩილჷ, ოდო რინაშ განწხანცგანწხანს მიარე ოჸოროფული მაჸალუა უღუდუუღუდჷ.

ჰემინგუეის ეჭოფილი აფუ [[პულიცერიშ პრემია]] ([[1953]]) დო [[ნობელიშ პრემია]] ლიტერატურას ([[1954]]) ნახინდიშენახანდიშე "[[რჩინუბადიდი დო ზუღა]]". [[1961]] წანას, 61 წანაშ ხანცხანს თიქ შურდგჷმა დუდიშჸვილუათ გასურჷ.

=== ორდოიანიორდოშიანი წანეფი ===

ერნესტ მილერ ჰემინგუეიქ დებადჷ [[1899]] წანაშ [[21 კვირკვე|21 კვირკვეს]], [[ჩიკაგო]]შ ართ–ართი გალენ საგანოს ოკ–პარკის, [[ილინოისი (შტატი)|ილინოისიშ შტატის]]<ref>{{Harvnb|Oliver|p=140}}</ref> მუამუში - კლარენს ედმონდს ჰემინგუეი - რდჷ ფსიქიატრი, ოდო დიამუში - გრეის ჰოლ–ჰემინგუეი - მუსიკოსი. ჟირხოლო ორდეს ჯგირაშო განათებულეფი დო დასაბაღას პატიოჩამალი პიჯეფი ოკ–პარკიშ კონსერვატიულ ჯარალუას.<ref>{{Harvnb|Reynolds|2000|p=17}}</ref> მუჟამცჷთმუჟამსჷთ კლარენსიქ დო გრეისიქ ფანიათ აკიშქვესჷნ [[1896]] წანას, გჷნილეს ოხორინალო გრეისიშ მუმაშ, ერნესტ ჰოლიშ ჸუდეშა,<ref>{{Harvnb|Oliver|p=134}}</ref> მიდგაშ პატიოჩამალოთ გიოდვეს მუნეფიშ მაართა სქუას ჯოხო.<ref group=მერჩქინუა>ჰემინგუეის ჸუნდჷ ხუთი დიდადომუმაშსქუანანადომუმაშსქუა: მარსელინა (1898); ურსულა (1902); მადელაინი (1904); კაროლი (1911) დო ლეიკესტერი (1915). ქოძირით {{Harvnb|Reynolds|2000|pp=17–18}}</ref> ჰემინგუეი რაგადანდჷ, ნამდანამუდა ვა მოწონდჷ მუში ჯოხო თიშენ, ნამდანამუდა თინა არსხუაფუდჷ [[ოსკარ უაილდი]]შ ჩვირჩვალი, ბორო პერსონაჟის დოდგუმილშე "რდჷ ერნესტიშ შანულობა".<ref name="Meyers p8">{{Harvnb|Meyers|1985| p=8}}</ref> ფანიაშ შქვითთოლამი ჸუდეშა, პატიოჩამუ სამეძობლოსსამეძობოს, მიშმეშჷ გრეისიშ მუსიკალური სტუდია დო კლარენსიშ მედიცინური ოფისი.<ref name = "Reynolds pp 17-18">{{Harvnb|Reynolds|2000|pp=17–18}}</ref>

ჰემინგუეი გილეშჷ ოკ–პარკ დო რივერ–ფორესტიშ სკოლაშა [[1913]] წანაშე [[1917]] წანაშახ, სოდეთ ქარინჯენდჷვარჯიშენდჷ შხვადოშხვა სპორტის: ბოქსი, თხიამეფი, კუჩხბურთი, წყარბურთი. უღუდჷ ჯგირი შანეფი ინგლისურც.<ref>{{Harvnb|Mellow|1992|p=21}}</ref> ერნესტი დო მუში და, მარსელინა, ჟირი წანაშ განწხანცგანწხანს მითმიოგანდეს სკოლაშ ორკესტრის <ref name="Reynolds 2000 19">{{Harvnb|Reynolds|2000|p=19}}</ref> უკულაში ხანერ რდჷრდჷნ თეშ გურაფულენდჷ ჟურნალისტიკას, ოგურუანდჷ ფენი ბიგსი. კლასიშ საუჯგუშო ჭარუეფცჭარუეფს მეშქაშალა უღუდეს გეგმუბჟინუაფუდესკონ დორხველი ნახანდი სკოლაშ გაზეთის ''The Trapeze''. ერნესტის დო მარსელინას აფუდეს გჷმობჟინაფილი მუნეფიშ სტატიეფი თე გაზეთის; ჰემინგუეიშ მაართა სტატია, გჷმობჟინაფილი [[1916]] წანაშ ღურთუთას, ოწაწჷდჷ [[ჩიკაგოშ სიმფონიური ორკესტრი]]შ აბანობურ შერსულებასრსულებას.<ref>{{Harvnb|Griffin|1985|p=25}}</ref> თიქ გაგჷნძორჷ თიაშ მიშაღალა თე საქვარშა დო ქჷდიჭყჷ მუჭოთ ''Trapeze–ს'', თაშნეშე ''Tabula–შ'' (სკოლაშ გაზეთიშ დო ირწანური წინგი) რედაქტირაფა. [[მარკ ტვენი]]შ, [[სტივენ კრეინი]]შ, [[თეოდორ დრაიზერი]]შ დო [[სინკლერ ლიუისი]]შ მანგურო, ჰემინგუეით გოხოლუდეს ჟურნალისტი სოიშახ მეუდირთუდჷ ნოველფიშ ჭარუასჷნ. სკოლაშ თებაშ უკული, თიქ დიჭყჷ რეპორტიორო მუშობა ''[[The Kansas City Star]]–ს''<ref name="Meyers p23">{{Harvnb|Meyers|1985| p=23}}</ref> თიშ უმკუჯინუო, ნამდანამუდა თინა ხვალე ამშვი თუთას მუშენდჷ თე გაზეთისჷნ, თინა უკულნეშისჷთ ირინუანდჷ ''Star–იშ'' ჭარუაშ სტანდარტის: "გჷმირინე კუნტა ზიტყვასქვილეფი. მაართა პარაგრაფი ოკო ორდას კუნტა. გჷმირინე ენერგიული ინგლისური. რდა პოზიტიური, დო ვართ ნეგატიური."<ref>{{cite web |title=Star style and rules for writing |url=http://www.kcstar.com/hemingway/ehstarstyle.shtml |date= |work=[[The Kansas City Star]] |publisher=KansasCity.com |accessdate=2009–08–29}}</ref>

=== [[მაართა საგებიომოსოფელიშ ლჷმა]] ===

ოგურაფუშ თებაშ უკული ჰემინგუეი ართ ხანცხანს აბანობურ [[გაზეთი|გაზეთის]] წოროხანდენდჷ, ოდო უკული [[ევროპა]]შა მიდეშარჷ. თექ თიწკჷმა მაართა საგებიომოსოფელიშ ლჷმა რდჷ გორჩქინელი დო ახალნორდი ჭარუქ გეგნოჭყვადჷ ჩხუპეფც ქოხოლაფუდუკონ. დუდშენოშე უვარეს ლჷმაშა ჯღონუა, რახან [[ლიკვით რკინება]]შ გოკვათილც [[თოლი (რწყებაშ ორგანო)|თოლი]] სერიოზულო დაღამაკებუდჷ. ბოლოს იშენით ქჷმიხუჯუ ნებაშ ეჭოფუა დო [[1918]] წანაშ აფუნცაფუნს [[ჭითა ჯვარი|ჭითა ჯვრიშ]] ავტოკოლონას ქენირცხჷ, ნამუთ [[იტალია]]შა მიშარუაფუდჷ. მალასჷნე ქაშქვეს იტალია -[[ავსტრია|ავსტრიაშ]] ფრონტიშა, დო ჟირი თუთა ხოლო ვარდჷვა რდჷ მუკულირინ თეშ, დაჩხირიშ ღოზის ქჷმოხვადჷ დო ტომბას დიჭკირჷ. ყუმბარაშ აკნაცჷმეფც გვალო დოუცხირუდჷ, ჟიროშშეჟიროშიშე უმოსი ნაჭკირა უღუდჷ. დიდი ტრავმაშ უმკუჯინუო, იშენით ქჷმიხუჯუ ნჭყოლირი იტალიარი ჯარიშკოჩი უშქურანჯი არდგილშა გეგნუჸუნაფუდუკონ. თიწკჷმაშენო [[მილანი|მილანშა]] გეგნიჸუნეს დო ჟიდოჟი მუსხირენი ოპერაცია ქუღოლის. თენა ირფელი დახე აიწორო რე ეჭარილი [[რომანი (პროზა)|რომანცრომანს]] "[[ჯგირო ორდა, ანჯარი!]]". ჰემინგუეის ცხენენდუროურდუმე ქომოლობაშენ ჟირშა მეჩეს იტალიური ორდენეფი.

ჰოსპიტალს ოსქილიდაფარო რინელს ამერიკალ მედდაქ ქეჸოროფჷ. ვითი წანაშ უკული თე ოჸოროფულ ამბექ, თაშნეშე ცხენენდუროურდუმე გომორსაფილობაქგუნამორსილობაქ გიადჷგიადვჷ ოსხირო თიშ ჩინებულ რომანცრომანს ”ჯგირო ორდა, ანჯარი!”

ოუკ-პარკის ლჷმაშ გერგეზო დორთელქდორთინელქ თი დუნასქვიშა ქჷმერთჷ, ნამდანამუდა თიშ ოდაბადურ აკანცაკანს რინა ობაღინაფალო ფირტვალი რდჷ დო ჩიკაგოური ჟურნალიშ რედაქციას მინწყუ მამუშებელო. წორას თექ გეჩინებაფუ ჭარუ შერვუდ ანდერსონი, ნამუქჷთ დარწუმჷ, ამერიკული ბჟადალუშ ”უშურობას” დათხიებუდუკო დო ევროპაშა მიდაშერედუკონმიდაშერელედჷკონ. 1921 წანას, ჰედლი რიჩარდსონიშ ჩილო მოჸონაფაშ უკული, ჰემინგუეიქ ევროპაშა მიდეშარჷ.

მუსხირენი თხობელუაშ გჷმობჟინაფაშ უკული ჯარალუაქ ჰემინგუეიშ თოჸუჯი ქჷმკიჭოფჷ. თიში ორიგინალური ჭარუაშ მანერაქ დო თხობელუაშ სტილქ მაკითხირალშა შოკური ეფექტი მახვამილუ. თეს ქჷგიაძინჷ ჰემინგუეიშ, მუჭოთ ინტერესუანი პიჯიშ მეხჷ გჷმორჩქინელი თოჸუჯიქ. თით უმოსო, ნამდანამუდა მუ ხოლო აქტიურო ოცადუდჷ, ”ქომოლი გერგეზიშ” სახე დუკვირდებუდუკონიდუკვირდებუდჷკონი. ჯარალუაშ თოჸუჯიშ ცენტრის მოხვამილაფირქ ბრელი ისოფუისოფჷ, ნამდანამუდა დიო აკუქიმინუდუკო, ოდო უკული არძოშ თოლცთოლს გუნძალიერებუდუკო შთაბეჭდილებაინოჩამა მუში დუდიშენ, მუჭოთ ჯარიშკოჩიშ დო ცხენენდუროურდმე კორესპონდენტშეკორესპონდენტიშე, ქომოლი ადამიერშე, მით ირო მინჭუაფუ დუსდუდიშ გინაუალარეფშა, ლიკვით რკინებაშ, ჯინუაშ, ჩხომუაშ დო ხოჯეფიშ ბურსაფიშ მოჸოროფულ ადამიერშენ.

1930-ამ წანეფცწანეფს, მუჭოთ თიში ბიოგრაფებიბიოგრაფეფი რაგადანან, ”მურიცხიერ”მურიცხულ ლახალაქ”ლახარაქ” ქჷმკიჭოფჷ დო ჭარუაშე უმოსო მუში დუდიშ გჷმორჩქინათ რდჷ დაკებული.

ჰემინგუეი ოთხშაოთხიშა რდჷ ნაჩილინაჩილუ დო თე ქორწინებაშე სუმი ბოშიქ დასქიდჷ. მაართა მუსხირენი წანა, ნამუთ მაართა ჩილი ჰედლი რიჩარდსონწკჷმა მუკორთუნ, დახე იდეალური რდჷ. თინეფიშ ქორწინებაქ აკოცუ, მუჟამც თიქ სქვამი პოლინ პფეიფერი გეჩინებაფუნ. ჰედლიწკჷმა დათხიას ჰემინგუეი რინაშ ლიაშახ მუში რინაშ ”უდიდაშ ცოდას” უძახუდჷ.

პოლინწკჷმა ვითოჟირი წანას ოხორანდჷსქიდუდჷ, უკული რდჷ მარტა, მით ესპანეთის გეჩინებაფუნ. მალას დეხოლეს, მარა მალასჷნე დეთხიის ართიანცართიანს.

ჰემინგუეიშ მაანთხა ჩილი, მერი უელში, ითამ მუში დოკვათუათ რდჷ გორჩქინელი. მათვინე, სქვამი, ჰემინგუეიშე ჩხორო წანათ უკულაში, ქომონცქომონს მოჭიჭაფათ ორყუდჷ დო გართუუდჷ. ჰემინგუეი თის ”ჯიბეშ რუბენსიშ ნახანტის” უძახჷდჷ. ჰემინგუეიშ თელარაშ ლიაშახ თინეფი ართო ოხორანდეს თიშ ჭყოლოფათ, ნამდანამუდა მერი მუში ქომონჯიშ ბრელი ერთიშეერთი-მორთიშე წკურუნდჷ თოლეფცთოლეფს.

მაართა მუშობურობამუშობურალა ჰემინგუეიშ სტილიშ, თენა რე გჷმმასახალგჷმოხანტუაშ მეშქაშალეფიშ უდიდაშ კუბაკალათ ხვარება. თინა ოცადჷ განჩით გაჩინებაფუას მაკითხირალც თენა დო ვარ თი სიტუაცია, უოშქარეთ ქაძირას თის გერგეზი. ვამითხობელანა მუში გერგეზეფიშ დუს გინნახვამილეფსჷნ, ვარინ მოძირანა, დო ირინერი სხუნუაშე დო ვარ ავტორიშულ რემარკეფშე დუც ეთმიჩილითუანც. თინა მაკითხირალიშ აქტიურ მიშაკათინსმიშახოლინს გურხონარენცგურიშხონარენს, მიქჷთ მუში თოლიშ წჷმორინაფათ ოკო აკინწყუას თინა, მუთ ავტორქ გარძახ გიშეტუნი - გერგეზიშ დო ვარ მონახვამილაშ დოხასიათაფა, თიში ბიოგრაფია დო ვარ მუმალი.

''მა ბძირი მარლინეფიშ დიარაშ გრანდიოზული ოძირაფუობა, აიწორო გებჩინებაფე მეჩხომეეფიშ რინაშ ირი დეტალი, მუთ მუ რაგადი ოკო ძალამი ინტერესუანი რე, მარა "[[რჩინუბადიდი დო ზუღა|რჩინუბადიდი დო ზუღას]]" ენეფი გვალო გეგშიბტე, რახან თეშით იგინაფუაფუ თენა, მუჟამც თხობელუას კითხულენთჷნ. მუჟამცმუჟამს გიჩქუგიჩქჷ დო თეშ გიშეტალენქჷნ, მუთუნი ვადინუ, მაკითხირალი იშენით გინაფულენცგინაფულენს თი გჷშატებულცგჷშატებულს დო მუში თოლცთოლშა აწორინაფათ ეკინწყუნცგეიონწყუნს თის მუ თვითან, ოდო მუჟამცმუჟამს ურჩქენდობაშ გეშა გეგშიტალენცგეგშიტალენს მუდგაინცმუდგაინს ჭარუნ, მუჟამცმუჟამს თიშენ გჷშეტენცგჷშეტენს, ნამდანამუდა ვა ვაუჩქუნუჩქუნ, თენათ ხეთეშე ოგინაფალო გჷნირთუ დო არძოშე დიდი უბედურობა ხოლო თენა რე<ref>qtd. in {{Harvnb|Oliver|1999|p=322}}</ref>.ე. ჰემინგუეი''

ჰემინგუეი [[აისბერგი|აისბერგის]] ალმუზიმუანცალმუზიმუანს ლიტერატურას: ხვალე ნარუონ ნორთი რჩქჷ აისბერგიშ წყარცწყარს ჟილე, დოსქილადირი წყარს რე, ენოფორილი; ლიტერატურასჷთ თაშ ოკო, ნარუონ ნორთიქ ოკო იჭარას თიში, მუთ ჭარუს უჩქჷნ დო მუთ ნაწარმონებუსნახანდის მიაზჷრებაფუაფუნ. ჰემინგუეი ოცადჷ, ნამთინი ოხვილური ვა რენ ფერი ფრაზა ვე ხვარასჷნ, მარა, მანგიორი, აკოგორას თიშნერი ზიტყვა, მუთ კონდაკი სითინუეთ დო სიმართეთ გჷმოხანტუნცგჷმოხანტუნს დო აკმოქიმინუნცაკმოქიმინუნს ოხვილურ გენწყუაფასგენწყილობას. ეჩიდოვითოჩხოროშა ბჭარი რომანიშ "ჯგირო ორდა, ანჯარი!" დათებუვა, თქუ ჰემინგუეიქ, დო მუჟამცმუჟამს კითხეს, იშენი ვა გეგეძნელუაონგეგეძნელუავაონ, თიქ უგამუუგამჷ: ოსქვებურ ზიტყვას ბგორუნდია.

''ხანტილური პროზა თენა რე არქიტექტურა დო ვართ დეკორატორიშ ხელუანობა... მუჟამცჷთ რომანიშ ავტორი მუში ხელუანუროხელუბურო გჷშაძერწილგჷშათოლირ გერგეზეფცგერგეზეფს პიჯის დორხველი გაღაშ ნაჭყილიტანაჭყილონტა აზჷრეფცაზჷრეფს მილმაკასანცჷნმილმაკასანსჷნ, - მუთ ბრელაშო უმოსი მომგებიანიემომგებიანი რე, ვინდარო კჷნე თე აზჷრეფიშ ზოხო ნანაკვერათაკნანაკვერათ ბეშტუა, - თენა უკვე ლიტარატურა ვა რე"." (ე. ჰემინგუეი'')

* "'''The Sun Also Rises - Fiesta'''" - ხოლო გელუურს ბჟა-ფიესტა (1926);

* "'''The Old Man and the Sea'''" - [[რჩინუბადიდი დო ზუღა]] (1952);

* ჰემინგუეი, ერნესტ "ჯგირო ორდა ანჯარი!. ბჟა ხოლო გელუურს ბჟა (ფიესტა)", ნათანგა. ინგლ. ვახტანგ ჭელიძეშ, ქართი, "სხუნუეფიშ საქორთუო, 1960 წ.

* ჰემინგუეი, ერნესტ, აკნაძინეფიაკნარსხეფი 4 ტომო, ლიტერატურა დო ხელუანობა, 1965 წ.

* ჰემინგუეი, ერნესტ "კილიმანჯაროშ თირამი გვალა ; რჩინუბადიდი და ზუღა ; ჯგირო ორდა, ანჯარი!" ინგლ. თანგეს ვახტანგ ჭელიძექ, ანა რატიანქ, ქართი, ნაკადული, 2005 წ.

* ჰემინგუეი, ერნესტ "კილიმანჯაროშ თირამი გვალა"; თხობელუეფი, სერია: საგებიოშმოსოფელიშ გჷშნაგორა თხობელუეფი; ქართი, პალიტრა L, 2011