ნუკუალოფა: გინორთი გინოჯინეფს შქას

მაართა ევროპალი, ნამუქჷთ [[1643]] წანას კოკი ტონგატაპუს კუჩხი გედგჷნ, [[ნიდერლანდარეფი|ნიდერლანდარი]] მეზუღე [[აბელ ტასმანი]] რდჷ. [[1773]] დო [[1777]] წანეფს, ნუკუალოფაშ ტერიტორიას ესურჷ [[ინგლისარეფი|ინგლისარ]] [[კაპიტანკაპიტანი]] [[ჯეიმზ კუკი]]ქ. დოხოლაფირო [[XIX ოშწანურა]]შ შქა ხანშო ტონგაშ კოკეფიშ ბუნეფქ აკიართიანეს მაფაშ ხეშულობაშ გიმე, ნამუშათ [[1900]] წანას ხექ მიჭარინჷ ხეკულუაშა [[გოართოიანაფილი ომაფე|გოართოიანაფილ ომაფეწკჷმა]] ომეფაშე [[პროტექტორატი]]შ მიშაღალაშ გეშა. [[1970]] წანას, პროტექტორატიშ გოუქვაფაშ უკული ქიანაქ ზოხორინელ სახენწჷფოთ გჷმიცხადჷ დო ნუკუალოფაქ ტონგაშ ნანანოღაშ სტატუსი მიპალჷ.